Το κόμμα στον γραπτό λόγο

• Χωρίζει όρους μιας πρότασης (υποκείμενα, αντικείμενα, κατηγορούμενα, προσδιορισμούς) που παρατίθενται ασύνδετοι μεταξύ τους. Επίσης όμοιες προτάσεις (κύριες ή ιδιες μεταξύ τους δευτερεύουσες) που παρατίθενται ασύνδετες.
Π.χ. Ο Γιώργος, ο Νίκος, η Μαρία είναι αδέλφια. Είναι έξυπνοι, ζωηροί, όμορφοι, πλούσιοι. Ήρθε, είδε, μας αναστάτωσε, τσακώθηκε και έφυγε. Ήθελαν να βρεθούν, να παίξουν, να διασκεδάσουν, να ξεσκάσουν λίγο.

• Χωρίζει δευτερεύουσες προτάσεις από κύριες (ΟΧΙ προτάσεις ειδικές-Μου είπε ότι θα έρθει, πλάγιες ερωτηματικές-Με ρώτησε πώς είμαι/τι θα κάνω το βράδυ, βουλητικές-Προσπαθώ να σε καταλάβω. και διστακτικές-ενδοιαστικές Φοβάμαι μήπως δεν τα καταφέρω.)
Π.χ. Πάμε, γιατί δε μας θέλουν. Έλα, όταν ξεμπερδέψεις. Αν είσαι τολμηρός, θα πας μπροστά.

• Όταν έχουμε τροπικές μετοχές (απαντούν στο πώς) δε χωρίζουμε με κόμμα.
Π.χ. Μπήκε βρίζοντας και φωνάζοντας.

• Μια πρόταση μετοχική (ξεκινά με -ό/ώντας) τη χωρίζουμε με κόμμα από την επόμενη ή προηγούμενη πρόταση μόνο όταν είναι επεξήγηση ή είναι πολύ μεγάλη.
Π.χ. Δεν είναι δυνατόν να περάσει έτσι (επεξηγείται παρακάτω από τη μετοχική φράση) όλη του τη ζωή, τραγουδώντας και χορεύοντας. Κρατώντας ανθισμένα κλαδιά αμυγδαλιάς και πλήθος πολύχρωμα λουλούδια στην αγκαλιά της (πολύ μεγάλη η φράση), μπήκε γελαστή στο σπίτι.

• Ποτέ δε χωρίζουμε ένα ρήμα από το υποκείμενο, το αντικείμενο ή το κατηγορούμενό του, ακόμη κι αν πρόκειται για ολόκληρη πρόταση.
Π.χ. Δε νομίζω ότι θα έρθουν για την υποδοχή (όλη η πρόταση αντικέιμενο στο ρήμα). Ο Γιώργος είναι καπετάνιος. Όποιο δρόμο θέλω θα ακολουθήσω (όλη η πρόταση αντικείμενο στο ρήμα). Όποιος βιάζεται σκοντάφτει (όλη η πρόταση υποκείμενο στο ρήμα).

• Μια αναφορική πρόταση που αποτελεί αναγκαίο προσδιορισμό δεν παίρνει κόμμα.
Π.χ. Γνωρίζω κάποια μυστικά που δεν τα ξέρουν όλοι. Η δύση που είδαμε χτες θα μας μείνει αξέχαστη.

• Ενώ όταν η αναφορική είναι προσθετική αναφορική, δηλαδή δεν είναι απαραίτητο συμπλήρωμα σε κάποια λέξη αλλά δίνει μία συμπληρωματική πρόσθετη πληροφορία, παίρνει κόμμα.
Π.χ. Ο πατέρας του Γιάννη, που θα φύγει αύριο για το χωριό, είναι άρρωστος. Μίλησε για την πατρίδα του, που μας ήταν άγνωστη.

ΠΡΟΣΟΧΗ:

Οι κανόνες που αφορούν στο κόμμα είναι πολύ περισσότεροι. Αν τους τηρούσαμε όλους, θα είχαμε κείμενα γεμάτα κόμματα, που θα δυσχέραιναν την ανάγνωση. Επίσης δεν είναι απόλυτοι ως κανόνες (άλλη η εκφραστική, η λογοτεχνική χρήση, η εμφατική.... Γενικά οι κανόνες στίξης δεν είναι απόλυτοι.). Τηρήστε αυτά που επισημαίνω πιο πάνω και είναι οι σημαντικότεροι κανόνες-υπάρχουν άλλοι 20-30...- και απλώς προσέξτε να μην παραλείπετε κόμματα που, αν αποφευχθούν, θα δημιουργήσουν παρανοήσεις.

Αντιγράφω από τη Νεοελληνική Γραμματική της δημοτικής-Ανατύπωση της έκδοσης του ΟΕΣΒ (1941) με διορθώσεις του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη, 2000, σελ.60:
«Η χρήση του κόμματος είναι αδύνατον να κανονιστεί παντού. Όχι μόνο γιατί δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν όλες οι περιπτώσεις, αλλά και επειδή τη χρήση του τη ρυθμίζει η υποκειμενική κρίση εκείνου που γράφει και το είδος των γραφομένων.»

Αθηνά Δ. Μπάζου