ΕΠΟ20 - Ευρωπαϊκές Τέχνες, Σύνοψη Α' & Β' τόμου

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Αφηρημένη διακοσμητική τέχνη βόρειων λαών

Ανθρωποκεντρική ελληνορωμαϊκή παράδοση

11^ος – 12^ος :

Ρομανικός ρυθμός

Στόχος: προώθηση δόγματος, δύναμη Στρατευόμενης Εκκλησίας, όχι μίμηση φύσης

Θέση καλλιτέχνη: απλός τεχνίτης

13^ος-14^ος :

Γοτθικός ρυθμός (κατακόρυφος άξονας, καθεδρικοί ναοί με πολλές λειτουργίες, πόλη)

Στόχος: θριαμβεύουσα Εκκλησία, υποβολή πνευματικής ανάτασης, απόδοση μορφής & συναισθημάτων, αφήγηση βιβλικών γεγονότων, συγκίνηση, όχι μίμηση φύσης

Θέση καλλιτέχνη: απαρχή αναγνώρισης αξίας του

Ιστορικοί παράγοντες ανάπτυξης ζωγραφικής από Ιταλία:

• Φιλοδοξία παπών για αναβίωση παπισμού (κλασικά πρότυπα)
• Μοναχικά τάγματα (κατανόηση δόγματος: ρεαλισμός= απόδοση πραγματικότητας)

[Βορράς: όχι μνημειακή ζωγραφική, ναι απόδοση συναισθήματος και όχι πραγματικότητας (δισδιάστατος διακοσμητικός χαρακτήρας), σκληρά περιγράμματα, αδέξιος χειρισμός φωτός, αντινατουραλιστικές τάσεις]

Pisano (γοτθικό+κλασικό)

Giotto (Σχολή Φλωρεντίας, σχέδιο) – κλασικό+γοτθικό (φωτοσκίαση, βράχυνση)

Duccio (Σχολή Σιέννας, χρώμα) – βυζαντινό + γοτθικό

Martini (Σιέννα, αρχή τέχνης προσωπογραφίας εκ του φυσικού, γοτθική τεχνοτροπία)

ΕΠΟ 20 - Εικαστικές Τέχνες στην Ευρώπη, τόμος Γ'

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Γ.Α.Β., 2014, ΕΠΟ 20 – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 

ΤΟΜΟΣ Γ΄

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΑΠΟ ΤΟΝ 18^ο ΩΣ ΤΟΝ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ – ΤΟΜΟΣ Γ’

Η ΜΟΥΣΙΚΗ

ΚΕΦ.1^ο ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ–ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΝΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΦΩΝΙΑ

1.1.         Το γρηγοριανό μέλος

• 5^ος – 9^ος αιώνας: εκχριστιανισμός δυτικής Ευρώπης (υιοθέτηση δόγματος και παραδόσεων Ρομανικής Εκκλησίας)
• Βοήθιος: μελέτη= ελληνική μουσική θεωρία στο λατινικό κόσμο

Πράγματα= θεία αρμονία αριθμών, σχέσεις σύμπαντος

Τρόποι αρχαίας ελληνικής μουσικής. Αρμονία= Ωραίο

• Θεωρίες Βοήθιου & δόγμα Αγ. Αυγουστίνου= επέκταση εννοιών συνήχησης φθόγγων/κατάλληλων αναλογιών σε τομείς επιστήμης, πολιτικής, οικονομίας
• Υλοποίηση προτύπου Θεού στον ορατό κόσμο ως σχέση συμφωνίας/αρμονίας
• Μουσική: πρωτεύουσα θέση σε μεσαιωνική διδασκαλία (πνευματική/ηθική αξία)
• Λειτουργία Χριστιανικής Δύσης: ύμνοι/απαγγελίες υπό μορφή ψαλμωδίας

Ρεπερτόριο: κείμενα Βίβλου, λαϊκού χαρακτήρα

• Διαχωρισμός Εκκλησιών: τροποποιήσεις θρησκευτικής μουσικής

Ύμνοι δυτικής μουσικής: Γρηγοριανά μέλη (τρόπος)

Ύμνοι ανατολικής μουσικής: Βυζαντινά μέλη (ήχος)

• Μονοφωνικό τραγούδι: εκφράζει αναζήτηση ενότητας

(αντίθετα η μονωδία Αναγέννησης σηματοδοτεί θρίαμβο αυτονομίας ανθρώπου)

ΕΠΟ 20 - Εικαστικές τέχνες στην Ευρώπη, τόμος Β', Μέρος Β'

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Γ.Α.Β., 2014, ΕΠΟ 20 – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 

ΤΟΜΟΣ Β΄

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΑΠΟ ΤΟΝ 18^ο ΩΣ ΤΟΝ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΜΕΡΟΣ Β’

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΑΠΟ 18^ο ΩΣ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΚΕΦ. 4^ο Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 18^ο ΑΙΩΝΑ

4.1 Οι διάφορες εκφάνσεις του μπαρόκ στο α΄μισό του 18^ου αιώνα

Το ιστορικό πλαίσιο

·         Φιλοσοφία (νέα ζητήματα), επιστημονικές ανακαλύψεις, διάδοση ορθολογιστικής διερεύνησης κόσμου= σύγκρουση παλιών κ νέων αντιλήψεων

·         Θρησκευτικοί επαναπροσδιορισμοί, πολιτικές ανακατατάξεις= κοινωνικές αναταραχές

·         Ανερχόμενη αστική τάξη, αντί απολυταρχικών βασιλευόμενων καθεστώτων

·         Αρχιτεκτονική πιο αυστηρή, αλλά το ίδιο επιβλητική

Γενικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής του μπαρόκ στο α΄μισό του 18^ου αιώνα

·         Θεατρικότητα

·         Πολύπλοκη τρισδιάστατη παρουσίαση χώρου

·         Συνεχή ροή των μορφών και των όγκων (όχι κλειστές/καθορισμένες μορφές Αναγέννησης)

·         Σύνθεση στοιχείων σε ομοιογενές σύνολο

·         Έντονη πολυχρωμία

·         Αυτονομία χρώματος και φωτός

·         Έξαρση συναισθημάτων

·         Επιβλητικότητα, υπερβολή

·         Ψευδαίσθηση: παρουσίαση κόσμου ως ανέμελος, ευχάριστος, ξέγνοιαστος

·         Παρασύρει θεατή σε μια κίνηση (ροή) κ καθηλώνει το βλέμμα στις λεπτομέρειες

Δύο ρεύματα:

Α. επιρροή από πνεύμα κλασικισμού Αναγέννησης (συγκράτηση ιδιωμάτων ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής, επαναφορά σε κανόνες ύστερης Αναγέννησης, συμμετρία, γεωμετρική οργάνωση)

Β. έμφαση σε ανάπτυξη θεατρικότητας, εκφραστικότητας

[18^ος: αλλού τα στοιχεία του μπαρόκ συνεχίζουν να υφίστανται (Β) κι αλλού απλοποιούνται (Α)]  

ΕΠΟ 20 - Εικαστικές τέχνες στην Ευρώπη, τόμος Β', Κεφ. 3

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Γ.Α.Β., 2014, ΕΠΟ 20 – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (της Γ.Α.Β.)

ΤΟΜΟΣ Β΄

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΑΠΟ ΤΟΝ 18^ο ΩΣ ΤΟΝ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΜΕΡΟΣ Α΄

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ 19^ο ΚΑΙ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΚΕΦ. 3^ο ΟΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗ

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΝΤΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 20^ου ΑΙΩΝΑ

3.1. Η τέχνη μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

·         Μεγάλη μετανάστευση σημαντικών καλλιτεχνών από Ευρώπη σε Η.Π.Α. (απομάκρυνση από απειλή πολέμου και θηριωδίες ναζισμού)

·         Η.Π.Α. είχε από καιρό αποδεχτεί καλλιτεχνική πρωτοπορία Ευρώπης (εκθέσεις)

·         Ευρωπαίοι + Αμερικάνοι καλλιτέχνες = νέες τάσεις με παγκόσμιο χαρακτήρα

·         Πολλοί σπουδαίοι Αμερικανοί καλλιτέχνες: παιδιά ευρωπαίων μεταναστών (De Kooning, Rothko, Warhol, Oldenburg κ.α.)

Αρχή μεταπολεμικής περιόδου: δυναμική αμερικάνικη τέχνη

·         Απουσία μακραίωνης πολιτιστικής παράδοσης (ενίοτε ανασταλτική για καλλιτέχνες)

·         Όχι έντονες οι συνέπειες του πολέμου

·         Ρίζες μεταπολεμικής τέχνης: εποχή μοντέρνας ευρωπαϊκής τέχνης Α΄μισού 20^ου αιώνα

·         Ελάχιστες νέες ανακαλύψεις

Χαρακτηριστικά τέχνης μετά το 1945:

·         Υπέρβαση διαχωριστικών ορίων στις διάφορες μορφές καλλιτεχνικής δημιουργίας: συνδυασμός ζωγραφικής, γλυπτικής, αρχιτεκτονικής, γραφικές τέχνες, τέχνη του λόγου, κίνηση, μουσική, επιστήμη, τεχνολογία κ.α.

·         Προσπάθεια σύνδεση τέχνης με ζωή (έργο καλλιτέχνη κοντά στο κοινό, προσπάθεια ένταξη τέχνης στην πραγματική ζωή, συμμετοχή θεατή στην ολοκλήρωση του έργου: βλ. προηγούμενο χαρακτηριστικό)

·         Έμφαση στην ιερότητα της προσωπικότητας του καλλιτέχνη (συχνά θέμα έργου τέχνης).

·         Υπαρξιακή θέση καλλιτέχνη: τέχνη για να προκαλέσει την κοινωνία, στοίχημα με την ίδια του την ύπαρξη. Υπαρξισμός= άνθρωπος μόνος έξω από συστήματα πίστης:

α. έμφαση σε πρωτοτυπία καλλιτεχνικής έκφρασης,

β. εσωτερικότητα έργου τέχνης. Έργο συχνά δυσνόητο.

·         Αντιμετώπιση τέχνης από κοινό.

Πριν τον πόλεμο:

- πρωτοπορία= κατανοητή από λίγους, πνευματική ελίτ εποχής

Μετά τον πόλεμο:

- Διαφήμιση σύγχρονης τέχνης, υποστήριξη από πλατιές μάζες κόσμου

- Αποδοχή ως αντιπροσωπευτική τέχνη εποχής (ακόμα κι αν δεν γίνεται κατανοητή).

- Σύγχρονη τέχνη απευθύνεται σε νέους.

- Σημαντικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για διάδοση τέχνης.

- Κράτος= μαικήνας τέχνης και πρωτοποριακών καλλιτεχνών

·         Κινήματα: Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός, Μεταζωγραφική Αφαίρεση, Pop Art, Μινιμαλισμός, Εννοιολογική Τέχνη, Νεοεξπρεσιονισμός, Φεμινιστική Τέχνη κ.α.

·         Όχι ενότητα στιλ, ούτε για εποχή, ούτε για καλλιτέχνη ατομικά (σε κάθε ατομική έκθεση και άλλη ομάδα έργων διαφορετικού στιλ)

ΕΠΟ 20 - Εικαστικές τέχνες στην Ευρώπη, τόμος Β', Κεφ. 2

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Γ.Α.Β., 2014, ΕΠΟ 20 – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (της Γ.Α.Β.)

ΤΟΜΟΣ Β΄

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΑΠΟ ΤΟΝ 18^ο ΩΣ ΤΟΝ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΜΕΡΟΣ Α΄

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ 19^ο ΚΑΙ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΚΕΦ. 2^ο ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ – Α΄ ΠΕΝΤΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 20^ου

2.1 Εισαγωγή στην τέχνη του 20^ου αιώνα

·         Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, πολιτικές επαναστάσεις (πχ Επανάσταση Ρωσίας)

·         Μεγάλη ανάπτυξη επιστημών κ τεχνολογίας

·         Εποχή επικοινωνίας κ πληροφόρησης,

·         Εξέλιξη μεταφορικών μέσων (ελαχιστοποίηση απόστασης)

·         Αιώνας της ψυχανάλυσης: διερεύνηση υποσυνειδήτου/libido/ονείρων, αυτογνωσία, νέα σχέση ανθρώπου με περιβάλλοντα κόσμο

·         Ταχύτητα ζωής= απομάκρυνση ζωγράφων από παραδοσιακά, αλλά χρονοβόρα μέσα έκφρασης (νέα τεχνολογία, νέα επιστήμη, νέα υλικά)

ΕΠΟ 20 - Εικαστικές τέχνες στην Ευρώπη, τόμος Β', Κεφ. 1

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Γ.Α.Β., 2014, ΕΠΟ 20 – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (της Γ.Α.Β.)

ΤΟΜΟΣ Β΄

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΑΠΟ ΤΟΝ 18^ο ΩΣ ΤΟΝ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΜΕΡΟΣ Α΄

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ 19^ο ΚΑΙ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΚΕΦ.1^ο ΟΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΤΟΝ 19^ο ΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

1.1. Ο 19^ος αιώνας: Ιστορική, πολιτική και κοινωνική κατάσταση Ευρώπης

Νέες κατευθύνσεις τέχνης= κράτη που διαμόρφωσαν πολιτική σκέψη νεότερης εποχής (Αγγλία, Γαλλία)

·         Γαλλική Επανάσταση κ περίοδος Διευθυντηρίου= αύξηση δύναμης μεσαίας τάξης

·         Ναπολέων Βοναπάρτης: διέλυσε μοναρχίες Ευρώπης.

Κατάρρευση Ναπολέοντος: συντηρητικές δυνάμεις, επαναστάσεις 1830, 1848.

Ηγέτες επαναστάσεων: αστική τάξη. Αίτημα: συμμετοχή στην άσκηση εξουσίας

·         Αφύπνιση εθνικών συνειδήσεων σε χώρες υπό εχθρική κατοχή (εθνικές επαναστάσεις)

·         Βιομηχανική ανάπτυξη: μεταβολή συνθηκών ζωής σε πόλεις. Μετακίνηση αγροτικού πληθυσμού σε πόλεις= νέες κοινωνικές δομές, ανάπτυξη αστικής τάξης, βιομηχανικό προλεταριάτο

ΕΠΟ 20 - Εικαστικές Τέχνες στην Ευρώπη, τόμος Α'

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Γ.Α.Β. 2014, ΕΠΟ 20 – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (της Γ.Α.Β.)

ΤΟΜΟΣ Α΄

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΩΣ ΤΟΝ 18^ο ΑΙΩΝΑ

ΜΕΡΟΣ Α΄

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

ΚΕΦ. 1^ο ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ: ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ (6^ος – 14^ος)

1.1. Εικαστικές τέχνες στη δύση (6^ος – 11^ος)

Ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο

• Διάλυση Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (475)
• Περίοδος μεταναστεύσεων και επιδρομών βαρβαρικών φυλών= παρακμή (500-1000): Σκοτεινοί Αιώνες.

Χαρακτηριστικά τέχνης βάρβαρων λαών

• Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο
• Όχι ανάπτυξη μνημειακής αρχιτεκτονικής (νομαδική/αγροτική ζωή)
• Φορητά αντικείμενα, έντονη φαντασία, πολύπλοκα διακοσμητικά σχέδια
• Αδυναμία απόδοσης ανθρώπινης μορφής
• Στόχος: α. διακοσμητική λειτουργία, β. εξορκισμό κακών πνευμάτων/μαγεία

Συνένωση δύο διαφορετικών καλλιτεχνικών παραδόσεων:

Ανθρωποκεντρική και ελληνορωμαϊκή παράδοση + αφηρημένη διακοσμητική τάση = δυτικοευρωπαϊκή τέχνη