ΕΛΠ 21 - Γ', κεφ. 5: Ιστοριογραφία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ

Εννοούμε και τα ιστορικά έργα και τα χρονικά και την εκκλησιαστική ιστορία.

5.1 Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

Οι συγγραφείς των ιστοριών είναι συνήθως λαϊκοί με ανώτερη μόρφωση, έχουν ως πρότυπα τους ιστοριογράφους της κλασικής αρχαιότητας, γράφουν ιστορία για γεγονότα που δεν απέχουν χρονικά πολύ από την εποχή τους, συνεχίζουν το έργο κάποιου προγενέστερου. Επειδή συχνά έχουν αξιώματα υψηλά, είναι πολλές φορές αυτόπτες ή αυτήκοοι μάρτυρες των όσων περιγράφουν και χρησιμοποιούν πολύ έγκυρες πηγές.

ΕΛΠ 21 - Β', κεφ. 6: Ιστιοριογραφία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ

Οι σημαντικές εξελίξεις (παρακμή πόλης-κράτους, κατακτήσεις Αλέξανδρου, πόλεμοι διαδόχων, ρωμαϊκή κατάκτηση, εμφύλιο στη Ρώμη) της περιόδου από τον 4ο στον 1ο αι. π.Χ. επηρεάζουν την ιστοριογραφία αλλά και το τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται τη θέση του στην κοινωνία και τον κόσμο: ο υπεύθυνος πολίτης αντικαθίσταται από τον ανίσχυρο υπήκοο, αμέτοχο στις εξελίξεις. Το ενδιαφέρον για τα σύγχρονα γεγονότα και την ιστορία έχει περισσότερο εγκυκλοπαιδικό χαρακτήρα ή φιλοσοφική διάθεση (Πολύβιος).

ΕΛΠ 21 - Α΄, κεφ. 13: Ιστοριογραφία

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ

ΑΡΧΑΪΚΗ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13

ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Ηρόδοτος αποτιμά θετικά την παραδοσιακή ποίηση (Όμηρο και Ησίοδο) αλλά αμφισβητεί σιωπηρά την ιστορική αξία των επών και περιορίζει το πεδίο μέσα στο οποίο τα συγκεκριμένα έργα μπορούν να γίνουν αντικείμενα κριτικής. Γενικότερα από τη στιγμή που τα αξιομνημόνευτα γεγονότα άρχισαν να καταγράφονται άνοιξε ο δρόμος για τον έλεγχο των πληροφοριών, για τη συνειδητοποίηση της ανάγκης για εξασφάλιση αντικειμενικής πληροφόρησης. Στα μέσα του 5ου αιώνα ο Ηρόδοτος παράλληλα με την εκδήλωση του ενδιαφέροντός του για τη γεωγραφία και την εθνογραφία, εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον εντοπισμό της ιστορικής αιτιότητας. Μία γενιά μετά ο Θουκυδίδης θέτει τον άνθρωπο στο κέντρο της ιστορίας του και με τις ήδη ανεπτυγμένες στην εποχή του τεχνικές της λογικής επιχειρηματολογίας προσπαθεί να προσεγγίσει την ιστορική αλήθεια. Με το έργο του μπαίνουν οι βάσεις για μια ιστορία προσηλωμένη στις πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις. Ο συνεχιστής του Ξενοφών ασχολήθηκε με την ιστορία αλλά παράλληλα και με θέματα φιλοσοφικά και πρακτικά.

Κατά τον Ηρόδοτο η ιστοριογραφία δεν είναι απλώς καταγραφή γεγονότων, όπως τα αντιμετώπισε ο ιστορικός. Έχει τη δύναμη να διαμορφώνει συνειδήσεις. Μέσα από το έργο του προβάλλεται η κοινή συνείδηση της ελληνικότητας (ορίζεται με βάση την κοινή λατρεία, την κοινή γλώσσα και την κοινή καταγωγή) που κατακτήθηκε μέσα από μια μεγάλη ιστορική πρόκληση (τους περσικούς πολέμους) και αποτέλεσε πλέον κεντρικό άξονα της ιστορική σκέψης των Ελλήνων.