ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
Οι σημαντικές εξελίξεις (παρακμή πόλης-κράτους, κατακτήσεις Αλέξανδρου, πόλεμοι διαδόχων, ρωμαϊκή κατάκτηση, εμφύλιο στη Ρώμη) της περιόδου από τον 4ο στον 1ο αι. π.Χ. επηρεάζουν την ιστοριογραφία αλλά και το τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται τη θέση του στην κοινωνία και τον κόσμο: ο υπεύθυνος πολίτης αντικαθίσταται από τον ανίσχυρο υπήκοο, αμέτοχο στις εξελίξεις. Το ενδιαφέρον για τα σύγχρονα γεγονότα και την ιστορία έχει περισσότερο εγκυκλοπαιδικό χαρακτήρα ή φιλοσοφική διάθεση (Πολύβιος).
6.1 Η ιστοριογραφία τον 4ο και τον 3ο αι. π.Χ
.Μετά το Θουκυδίδη συνεχιστές του έργου του ήταν ο Ξενοφώντας, ο Θεόπομπος από τη Χίο (εξιστόρηση γεγονότων ως το 394 π.Χ., ναυμαχία της Κνίδου), ο άγνωστος συγγραφέας των Ελληνικών της Οξυρύγχου (παπυρικά ευρήματα με ιστορία επίσης ως το 394), ο Κράτιππος κ.ά..
Αν και σώζονται μόνο αποσπάσματα από τα ιστορικά έργα που γράφτηκαν από τον Ξενοφώντα ως τον Πολύβιο (μέσα 2ου αι. π.Χ.), είναι πολλές και σημαντικές οι εξελίξεις: Υποχωρεί η αμεσότητα του πολιτικού προβληματισμού, ενισχύεται το ρητορικό στοιχείο στην εξιστόρηση, προαναγγέλλεται η βιογραφική τάση της ελληνιστικής και ρωμαϊκής ιστοριογραφίας, γράφονται οι πρώτες παγκόσμιες ιστορίες, (Έφορος από την Κύμη, Τίμαιος ο Σικελός), προετοιμάζεται η άνθηση της παραδοξογραφίας μέσα από χαμένα σήμερα έργα για τις κατακτήσεις του Μ. Αλέξανδρου, ανθεί η λεγόμενη τραγική ιστοριογραφία (3ος αι. με Δούρι, Φύλαρχο, επιδιώκει τη δημιουργία συναισθηματικών αντιδράσεων στον αναγνώστη), συγγραφή Ατθίδων (ιστορίες της Αθήνας, Ανδροτίων, Φιλόχορος).
6.2. Πολύβιος
Ο Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης (περ.200-120 π.Χ.), ο πρώτος Έλληνας ιστορικός που αντιμετώπισε και δημιούργησε υπό ρωμαϊκή κυριαρχία. 40 βιβλία το έργο του (γεγονότα περιόδου 220-144: Β και Γ Καρχηδονιακός πόλεμος, κατάκτηση Ελλάδας από Ρωμαίους). Μόνο τα 5 πρώτα βιβλία του (προοίμιο) σώζονται ακέραια. Το κύριο ενδιαφέρον του: να εξηγήσει την άνοδο της Ρώμης. Θεωρεί σημαντικό το ρωμαϊκό πολίτευμα και ιδανικό τον τύπο του μεικτού πολιτεύματος (σ’ αυτόν ανήκει και το ρωμαϊκό), θαυμάζει τη στρατιωτική οργάνωση και πειθαρχία της Ρώμης. Ενδιαφέρεται για την αντικειμενικότητα και αληθοφάνεια του έργου του< μελέτη ιστορικών πηγών, άμεση γνώση προσώπων και δεδομένων και κοινή λογική. Στόχος της ιστορίας του: να ωφελήσει τους αναγνώστες του, ώστε να προσαρμοστούν στην ενοποιημένη παγκόσμια ιστορία και στις δυνάμεις του τη διέπουν<νέα πολιτική πραγματικότητα, λίγα τα περιθώρια ατομικής συμβολής στα κοινά, επιρροές ελληνιστικής φιλοσοφίας και σκέψης, ιδίως του στωικισμού.
Το έργο του συνεχίστηκε από τον Ποσειδώνιο το Ρόδιο (1ο αι. π.Χ.) και τον Στράβωνα (1ος μ.Χ. αι.). Δεν είναι ιδιαίτερα υψηλών λογοτεχνικών αξιώσεων (μονότονο ύφος, στεγνό, αφαιρετική διατύπωση, γλώσσα με ευδιάκριτο αττικό χαρακτήρα χωρίς όμως ευκαμψία και χάρη).
6.3 Διόδωρος ο Σικελιώτης
Έζησε τον 1ο αι. π.Χ., πρωτοποριακός, ο πρώτος που συνέγραψε παγκόσμια ιστορία από τις αρχές μέχρι τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Έργο του η Βιβλιοθήκη σε 40 βιβλία(παγκόσμια ιστορία ως το 54 π.Χ.) Ακολουθεί τη μέθοδο του συγχρονισμού των γεγονότων που εξιστορεί (χρονολόγησή τους σε σχέση με άλλα γνωστά γεγονότα), ακολουθεί επιμελημένο σχέδιο σύνθεσης (εισαγωγή κάθε βιβλίου με προοίμιο), είχε γενική φιλοσοφική παιδεία και αγάπη στον εκλεκτικισμό. Αν και έκανε εκτεταμένη έρευνα (30 χρόνια, ταξίδια, πολλές πηγές όχι πάντα αξιόπιστες) δε διακρίνεται για την ιστορική του σκέψη ή μέθοδο. Υπάρχουν αντιφάσεις και γλωσσικές διαφορές σε τμήματα του έργου. Συχνά όμως πολύτιμο το υλικό που διασώζει. Η στάση του απέναντι στη Ρώμη επιφυλακτική.
Δραστηριότητες
Δραστηριότητα 1
Θέματα: ιστορία μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, βιογραφία, παγκόσμια ιστορία, κατακτήσεις Αλεξάνδρου, τραγική ιστοριογραφία, Ατθίδες (αθηναϊκή ιστορία).
Παράγοντες: υποχώρηση αμεσότητας πολιτικού προβληματισμού και ενίσχυση ρητορικού στοιχείου, συνέχεια/ μίμηση έργου παλαιότερων ιστορικών π.χ. Θουκυδίδη, ο ρόλος μεμονωμένων προσώπων στις ιστορικές εξελίξεις γίνεται ολοένα πιο σημαντικός, οπότε έχουμε και άνθηση της ιστοριογραφίας.
Δραστηριότητα 2
Ομοιότητες: θέμα και των δύο ο πόλεμος (Πελοποννησιακός πόλεμος, Ρωμαϊκή κατάκτηση), και οι δύο δεν περιγράφουν απλώς τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα αλλά τα αναλύουν, ερμηνεύουν, τα εξηγούν (εξήγηση αιτίων Πελοποννησιακού πολέμου, εξήγηση ανόδου Ρώμης), προσπαθούν να αναδείξουν την ιστορική σημασία τους. Και οι δύο στηρίζονται σε κοινή λογική/ ορθολογισμό για την ερμηνεία των γεγονότων.
Διαφορές: Ο Πολύβιος ευνοούσε τους Ρωμαίους, ο Θουκυδίδης πιο αμερόληπτος. Ο Θ εστιάζει πιο πολύ σε ψυχολογικές διεργασίες πρωταγωνιστών και έχει στόχο η ιστορία του να μείνει «κτήμα ες αεί» για να βελτιωθεί η ικανότητα του πολίτη για πρόβλεψη και δράση σε παρόμοιες καταστάσεις, ενώ ο Πολύβιος θέλει μέσω της ιστορίας του να βοηθήσει τον πολίτη να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Δραστηριότητα 3
Και οι δύο συγγραφείς έγραψαν Παγκόσμια Ιστορία, ο Πολύβιος όμως εστιάζει και ευνοεί περισσότερο τους Ρωμαίους ενώ ο Διόδωρος είναι πιο αντικειμενικός. Παρουσιάζει απλώς τα γεγονότα, διακρίνεται για την ανεξαρτησία της σκέψης του και είναι επιφυλακτικός απέναντι στους Ρωμαίους. Ο Πολύβιος ήταν υπέρ των Ρωμαίων (ειδικότερα υπέρ της στρατιωτικής οργάνωσης, της πειθαρχίας και του πολιτεύματός του), συνόδευε το Σκιπίωνα στις εκστρατείες του. Το βασικό θέμα του είναι η εξήγηση της ανόδου της Ρώμης που οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό κατά τον Πολύβιο στο ρωμαϊκό πολίτευμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου