ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 9

Πώς παραπέμπουμε στα χωρία των αρχαίων κειμένων

Πολλοί συμφοιτητές μου έχουν μπερδευτεί σχετικά με το πώς γίνεται η παραπομπή στα διεθνώς κατηγοριοποιημένα χωρία των αρχαίων κειμένων. Τα χωρία π.χ. της Απολογίας που μας ενδιαφέρουν, ξεκινούν από το 20c - 32a και από το 37e - 38b. Πηγαίνοντας όμως στην πρώτη σελίδα τους, την σελίδα 166, βλέπουμε στον 2ο στίχο ένα c, λίγο πιο κάτω ένα 5, παρακάτω ένα d, μετά άλλο ένα 5 και κανέναν αριθμό χωρίου. Αυτό συμβαίνει επειδή ο αριθμός του συγκεκριμένου χωρίου βρισκόταν μία σελίδα πιο πριν, δηλαδή στη σελίδα 165. Όλη η σελ. 166 δηλαδή ανήκει στο χωρίο 20. Πώς το κατάλαβα; Στην σελίδα 168 εμφανίζεται ο αριθμός 21, η έναρξη του επόμενου χωρίου δηλαδή.

Πιο αναλυτικά:

Το κάθε χωρίο χαρακτηρίζεται από έναν γενικό αύξοντα αριθμό, π.χ. 20, 21 κτλ. Στη συνέχεια, γίνεται μια επιμέρους διάσπαση σε γράμματα του λατινικού αλφαβήτου (a, b, c, d, e). Κι εγώ μπερδεύτηκα λίγο μέχρι να καταλάβω ότι το "a" αντιστοιχεί σε 10 γραμμές κειμένού και όχι σε μία, μέχρι δηλαδή να βρει το "b". Τον αριθμό 5 τον βάζει προς διευκόλυνση του αναγνώστη, δεν χρειάζεται να αναφερθεί στην δική μας παραπομπή. Αν δηλαδή το απόσπασμα που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε στην εργασία μας βρίσκεται σε κάποια από τις σειρές μεταξύ a και b, εμείς θα βάλουμε τον γενικότερο στερεότυπο αριθμό (π.χ. 32) και μετά θα δούμε σε ποια δεκάδα γραμμών αντιστοιχεί το κείμενο που θέλουμε.

Π.χ.

Στη σελίδα 168 του αρχαίου κειμένου βλέπουμε τον αριθμό 21 στον στίχο "τε εταίρος ην εκ νέου...". Αυτός ο στίχος είναι ο 21a. To 21a όμως φτάνει μέχρι το τέλος αυτής της παραγράφου, στη λέξη "τετελεύτηκεν". Ό,τι κι αν πάρουμε από το "τε εταίρος.." μέχρι το "τετελεύτηκεν" παραπέμπεται ως 21a.

Τα προηγούμενα της βιβλιογραφίας, δεν το γράφει, αλλά ανήκουν στο χωρίο 20. Αν πάμε δηλαδή στη σελίδα 166 2η σειρά ("τέχνην και ούτως..."), θα το παραπέμψουμε ως 20c. H 1η σειρά "εγώ τον Εύηνον..." ανήκει στο χωρίο 20b, από όπου ξεκινούν και τα χωρία προς εξέταση.

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 4

Λίγα λόγια για τον πρόλογο του Α' τόμου:

Χρειάστηκε να γυρίσω αρκετές φορές στην αρχή του κειμένου μέχρι να εξοικειωθώ με τον τρόπο γραφής των ακαδημαϊκών υπευθύνων της ενότητας. Μου φάνηκε πως μιλούσαν για σχετικά απλά πράγματα με κάπως στριφνή διατύπωση. Λέγοντας "απλά", δεν εννοώ βέβαια το αντικείμενο της θεματικής που όπως δείχνουν τα πράγματα, μάλλον πρόκειται για βουτιά σε πολύ βαθιά νερά... Αναφέρομαι στα πρακτικά θέματα και δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι συγγραφείς του βιβλίου στην συγκομιδή, ταξινόμηση και ερμηνεία των κειμένων προς μελέτη. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.

Έκταση προλόγου: 12 σελίδες (17-29).

Το πρώτο μέρος ασχολείται με τα κριτήρια της ιστορικής συνέχειας που επιτρέπουν την ομαλή παρακολούθηση της εξέλιξης της φιλοσοφικής σκέψης ανά τους αιώνες. Ως βασικά κριτήρια εκλαμβάνονται η γλωσσική συνέχεια, η πολιτισμική παρουσία μέσα στον χρόνο, η αίσθηση της κοινής καταγωγής μέσα σε ένα κοινό γεωγραφικό και ιστορικό πλαίσιο αναφοράς, μέσα στο οποίο διαμορφώθηκε η εθνική συνείδηση γενικότερα και η φιλοσοφική σκέψη ειδικότερα, μιας και αυτό είναι το θέμα μας.

Στη συνέχεια, γίνεται μια εννοιολογική ανάλυση πάνω στη διαφορά μεταξύ της φιλοσοφίας και της ιστορίας της φιλοσοφίας. Ενώ η πρώτη επικεντρώνεται στις αναζητήσεις και αναλύσεις φιλοσοφικών προβλημάτων, η δεύτερη ασχολείται με το γενικότερο πλαίσιο, μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν οι διάφορες φιλοσοφικές θεωρίες. Αντικείμενο της ενότητας είναι η ανάδειξη των κυριότερων σταθμών της ιστορικής εξέλιξης της ελληνικής φιλοσοφίας μέσα από αντιπροσωπευτικούς εκπροσώπους των διαφόρων φιλοσοφικών ρευμάτων και σχολών.

Ακολουθεί ένας δεύτερος διαχωρισμός, μεταξύ της ιστορίας της φιλοσοφίας και της ιστορίας των ιδεών, ο οποίος δεν μπορεί να θεωρηθεί απόλυτος. Ενώ η πρώτη προσεγγίζει την κάθε περίοδο με καθαρά φιλοσοφικά κριτήρια, η δεύτερη στρέφεται στην ιστορική διαμόρφωση των εννοιών μέσα στον χρόνο, τον τόπο και το πολιτισμικό τους πλαίσιο. Η νεότερη και σύγχρονη περίοδος της φετινής ενότητας προσεγγίζεται από την σκοπιά της ιστορίας των ιδεών.

Ένας τρίτος διαχωρισμός επισημαίνεται μεταξύ της ιστορίας της φιλοσοφίας και της ιστορίας των επιστημών. Αυτό το κομμάτι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μιας και μιλάει για τη διαπλεκόμενη σχέση μεταξύ των δύο. Όταν γεννιέται ένα ερώτημα φιλοσοφικής χροιάς ονομάζεται ανοικτό. Με ανοικτά ερωτήματα ασχολήθηκαν οι πρώτοι φιλόσοφοι, που αφορούσαν π.χ. στην δημιουργία του κόσμου, την ύπαρξη ή όχι του θεού κτλ. Όταν προσδιορίζονται οι χρησιμοποιούμενες έννοιες και οι μέθοδοι προκειμένου να δοθεί απάντηση στο εκάστοτε φιλοσοφικό ερώτημα, τότε το ερώτημα αυτό παύει να θεωρείται ανοικτό και γίνεται κλειστό. Εκεί, αναλαμβάνει τα ηνία η επιστήμη, η οποία ασχολείται με κλειστά ερωτήματα. Και ενώ θα λέγαμε ότι εδώ ολοκληρώνεται η διαδικασία, κάτι συναρπαστικό συμβαίνει και ο κύκλος ξεκινάει από την αρχή: Όταν η επιστήμη φτάνει στο όριο των ερευνών της, όταν "αγγίζουν τον απώτερο ορίζοντα" όπως πολύ γλαφυρά αναφέρει το βιβλίο, τότε ξαναγεννιέται ο φιλοσοφικός προβληματισμός, ανοίγοντας εκ νέου το κλειστό ερώτημα!

Ένα ακόμα σημείο που επισημαίνουν οι συγγραφείς είναι πως σε αυτά τα φιλοσοφικά ταξίδια, σημασία δεν έχουν τόσο οι απαντήσεις, όσο τα ίδια τα ερωτήματα και η προσπάθεια να τα διερευνήσουμε και να συλλάβουμε τις απαντήσεις που βρίσκονται κοντύτερα στην αλήθεια. Η φιλοσοφία λοιπόν έρχεται πριν από την επιστήμη και συνεχίζει και μετά από αυτήν, εξαιτίας του αφηρημένου της θεματολογίας της.

Ο πρόλογος ολοκληρώνεται με την απαρίθμηση των κριτηρίων, βάσει των οποίων επιλέχτηκε το διδακτικό μας υλικό:
α. Επιλογή μόνο των κύριων εκπροσώπων της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψεης, καθώς και τα κυριότερα έργα τους. Εδώ, γίνεται και μια αναφορά στην απουσία γυναικών φιλοσόφων, όχι επειδή δεν υπάρχουν, αλλά επειδή δεν έχουν ερευνηθεί επαρκώς.
β. Τα εγχειρίδια δεν επικεντρώνονται στις βιογραφίες, αλλά στη φιλοσοφική σκέψη των Ελλήνων φιλοσόφων.
γ. Αυτές οι φιλοσοφικές απόψεις δεν μελετώνται μεμονωμένα, αλλά σε συνάρτηση με τις ιστορικές αλληλεξαρτήσεις.
δ. Δεν θα εξεταστούν όλοι οι επιμέρους τομείς της φιλοσοφίας (λογική, ηθική, μεταφυσική, γνωσιολογία, φιλοσοφία της γλώσσας, φιλοσοφία του νου κτλ.), αλλά μόνο οι περιοχές που αποτέλεσαν τα θεμέλια της φιλοσοφίας του κάθε στοχαστή (γνωσιολογικές, μεταφυσικές, ηθικές και πολιτικές θεωρίες τους).
ε. Επιλογή μόνο των κυρίων θεματικών αξόνων που μελέτησαν, οι βασικές γραμμές των θεωριών τους, μερικά μόνο επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν και μια πρώτη αποτίμηση των συνεπειών των θεωριών αυτών στην εξέλιξη της ελληνικής φιλοσοφίας.

Τα εγχειρίδια είναι γραμμένα από πολλούς συγγραφείς, ως εκ τούτου, τα κείμενα μπορεί να διαφέρουν ως προς την φιλοσοφική προοπτική, το ύφος γραφής, τα κριτήρια επιλογής των κειμένων. Για να επιτευχθεί η ενότητα, χρειάστηκε να γίνουν αλλαγές και να χρησιμοποιηθεί κοινή φιλοσοφική ορολογία.

Τα κείμενα είναι γραμμένα στη νέα ελληνική. Πολλά έχουν αποδοθεί στα νέα ελληνικά από τους ίδιους τους συγγραφείς. Σε αρκετά κείμενα χρησιμοποιούνται με πλάγιους χαρακτήρεις κάποιοι όροι, όπως αυτοί έχουν διατηρηθεί στην αρχαία ή μεσαιωνική τους εκδοχή, αφήνοντας ανοικτό το πλαίσιο ερμηνείας τους. Είναι σημαντικό να έχουμε υπ' όψη ότι πολλά από τα κείμενα αυτά είναι μεταφορές των πρωτοτύπων από τρίτους, κυρίως των έργων της Αρχαιότητας αλλά και μεταγενέστερων, και ως εκ τούτου, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο πώς ερμηνεύονται και αξιολογούνται οι διάφορες φιλοσοφικές θεωρίες στα κείμενα αυτά, αν εντοπίζονται αναχρονισμοί, προκαταλήψεις κτλ.

Ο πρόλογος κλείνει με την αναφορά στη διάρθρωση του τόμου (σκοπός, προσδωκόμενα αποτελέσματα, έννοιες-κλειδιά, σύνοψη, ερωτήσεις) και στον οδηγό για περαιτέρω μελέτη με βιβλιογραφία ερευνητών, οι οποίοι προτείνουν τις δικές τους ερμηνείες για τις φιλοσοφικές θεωρίες των Ελλήνων στοχαστών.

Έχοντας ολοκληρώσει τον Vegetti (2o κεφ.) και τον πρόλογο του α' τόμου, μένει να κοιτάξω ακόμα το cd (ενότητα 2) και από Δευτέρα θα ξεκινήσω κανονικά με την ύλη του εγχειριδίου. Μέχρι την 1η ΟΣΣ πρέπει να έχουν διαβαστεί οι υποενότητες 1.1.1 και 1.1.2.

Το Σάββατο και η Κυριακή είναι εξ' ολοκλήρου αφιερωμένες στην οικογένειά μου.

Καλή ξεκούραση, να περάσετε τέλεια!

ΕΛΠ 22 - Χρήσιμες ιστοσελίδες

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ (γενικές ιστοσελίδες)

EpistemeLinks
Κατάλογος με χιλιάδες φιλοσοφικές ιστοσελίδες. Από τις καλύτερες πύλες της φιλοσοφίας στο Διαδίκτυο: έχει συχνή ενημέρωση, ευρεία κάλυψη και καλή θεματική οργάνωση.
http://www.epistemelinks.com/

Guide to Philosophy on the Internet
Επιμέλεια: Peter Suber. Άφθονο υλικό, οργανωμένο θεματικά. Παρόλο που έχει να ανανεωθεί από τον Φεβρουάριο του 2003, παραμένει χρήσιμο.
http://www.earlham.edu/~peters/philinks.htm

Voice of the Shuttle –Philosophy
Θεματικά οργανωμένος κατάλογος.
http://vos.ucsb.edu/browse.asp?id=2724

Humbul Humanities - Philosophy
Μηχανή αναζήτησης, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
http://humbul.ac.uk/philosophy


ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

http://www.epistemelinks.com/Main/Topics.aspx?TopiCode=Anci (Κατάλογος σχετικών ιστοσελίδων από το ʽEpistemeLinksʼ)
http://www.archelogos.com/ (Πρόγραμμα ʽΑρχέλογοςʼ για την αρχαία φιλοσοφία)
http://plato-dialogues.org/plato.htm (Bernard Suzanne, “Plato and his dialogues”)
http://www.gnosis.org/library/platon.htm (κείμενα Πλάτωνα και Πλωτίνου)
http://www.epicurus.info/ (Επίκουρος: κείμενα, μελέτες, σύνδεσμοι)
http://www.neoplatonism.org/ (“Neoplatonism OnLine” -Νεοπλατωνισμός: μελέτες και κείμενα)
http://www.ekivolos.gr/arxaia%20elliniki%20filosofia.htm (περιλαμβάνει εκτενή αποσπάσματα και από έγκυρες μελέτες ελλήνων [Δραγώνα-Μονάχου, Πελεγρίνη] και ξένων [Guthrie, Brun, Snell] για αρχαίους φιλοσόφους.)
Μπορείτε να αναζητήσετε ειδικές σελίδες για τους αρχαίους φιλοσόφους στις γενικές ιστοσελίδες της φιλοσοφίας.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται διάφορες αρχαιογνωστικές ιστοσελίδες αμφίβολης εγκυρότητας.


ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

http://www.fordham.edu/halsall/byzantium (Βυζαντινές σπουδές στο Διαδίκτυο)
http://pvspade.com/Logic (P.V. Spade, “Medieval Logic and Philosophy”)
http://labyrinth.georgetown.edu/display.cfm?Action=View&Category=Philosophy (“The Labyrith”: σύνδεσμοι για τη μεσαιωνική φιλοσοφία)
http://www.swif.uniba.it/lei/filmed/indexphma.htm (“Philosophia Medii Aevi”)

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Ελληνομνήμων
Ψηφιακή βιβλιοθήκη φιλοσοφικών και επιστημονικών βιβλίων και χειρογράφων (1600-1821)
http://www.iono.noa.gr/hellinomnimon/index.html

Ιστορία και φιλοσοφία των επιστημών στο νεοελληνικό χώρο
Ερευνητικό πρόγραμμα του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών
http://www.eie.gr/institutes/kne/ife/index.htm


ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ – ΛΕΞΙΚΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Stanford Encyclopedia of Philosophy
Ηλεκτρονική έκδοση του “The Metaphysics Research Lab, Center for the Study of Language and Information”, του Stanford University (Καλιφόρνια, ΗΠΑ). Aπό τις πιο έγκυρες φιλοσοφικές εγκυκλοπαίδειες στο Διαδίκτυο –δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Τα λήμματά της (συχνά εκτενή και με πλούσια βιβλιογραφία) δεν είναι πάντοτε εύκολα για μια πρώτη προσέγγιση.
http://plato.stanford.edu/contents.html

The Internet Encyclopedia of Philosophy
Γενικός επιμελητής: James Fieser. Καλύπτει μεγάλο φάσμα θεμάτων (ευρύτερο από την “Stanford Encyclopedia”) με καλά λήμματα.
http://www.utm.edu/research/iep/

A Dictionary of Philosophical Terms and Names
Επιμελητής: Garth Kemerling. Σύντομα λήμματα με συνδέσμους.
http://www.philosophypages.com/dy

Άλλες εγκυκλοπαίδειες
http://encarta.msn.com/ (Encarta Online Concise)
http://www.hyperhistory.com/online_n2/History_n2/a.html (World History)


ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Project Gutenberg
Μεγάλη βάση ηλετρονικών κειμένων (με δυνατότητα αναζήτησης)
http://www.gutenberg.org/

Electronic Texts Center - University of Virginiaʼs E-Book Library
Μεγάλη βάση με εκατοντάδες τίτλους (με δυνατότητα αναζήτησης)
http://etext.lib.virginia.edu/ebooks/ebooklist.html

The Online Books Page
Εκτενής κατάλογος ηλεκτρονικών κειμένων (οργανωμένος και θεματικά)
http://digital.library.upenn.edu/books

Perseus
Βασική αρχαιογνωστική ιστοσελίδα. Πολλά κείμενα της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας
http://www.perseus.tufts.edu/cache/perscoll_Greco-Roman.html

The Internet Classics Archive
Κείμενα της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας
http://classics.mit.edu/index.html

Μικρός Απόπλους
Αρχαία ελληνικά κείμενα
http://www.mikrosapoplous.gr/texts1.htm


ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ελλάδα

Πανεπιστήμιο Αθηνών – Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
http://www.ppp.uoa.gr/

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής
http://www.auth.gr/edlit/html/home.html

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
http://www.uoi.gr/schools/human/ph_edu_psy/index.html

Πανεπιστήμιο Κρήτης – Τμήμα Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών
http://www.fks.uoc.gr/

Πανεπιστήμιο Πατρών – Τμήμα Φιλοσοφίας
http://www.philosophy.upatras.gr/main.htm

Πανεπιστήμιο Κύπρου – Τμήμα Κλασσικών Σπουδών & Φιλοσοφίας
http://www.ucy.ac.cy/~classics/index.htm

Κατάλογοι Τμημάτων στο εξωτερικό

Γενικός κατάλογος Τμημάτων Φιλοσοφίας ανά τον κόσμο (με δυνατότητα αναζήτησης)
http://www.epistemelinks.com/Main/MainDept.aspx

Μεγάλη Βρετανία – Κατάλογος Τμημάτων Φιλοσοφίας
http://www.epistemelinks.com/Main/Department.aspx?Country=Great+Britain

Γενικός Κατάλογος των Ελληνικών Πανεπιστημίων

http://www.ypepth.gr/el_ec_page1047.htm


ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

Βιβλιοθήκες

http://lib.eap.gr/ (Ε.Α.Π.)
http://www.libr.uoc.gr/ (Πανεπιστήμιο Κρήτης: Κεντρική βιβλιοθήκη. Δυνατότητα αναζήτησης σε όλες τις συνδεδεμένες ελληνικές ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες  http://zephyr.libh.uoc.gr/cgi-bin/zap/zap/bsearch.zap?type=basic&lang=GR&restart=yes
http://www.perseus.tufts.edu/ (Perseus Digital Library)

Λεξικά

http://kastor.komvos.edu.gr/dictionaries/dictonline/DictOnLineTri.htm (Λεξικό Τριανταφυλλίδη)
http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/lexindex?entry=fe/rw (Λεξικό Lidell-Scott-Jones: αρχαία ελληνικά – αγγλικά)
http://kastor.komvos.edu.gr/dictionaries/dictonline/DictOnLineKri.htm (Λεξικό Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας –Ε. Κριαρά)
http://www.translatum.gr/ (μετάφραση σε διάφορες γλώσσες)

(από portal)