ΕΛΠ 42 - Χαρακτηριστικά Μεσολιθικής Εποχής

         ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ   (Σπήλαιο Φράγχθι) :

è Η Μεσολιθική Εποχή δεν εμφανίζεται ούτε διαρκεί το ίδιο παντού

è Πρώιμες θέσεις στη Μεσολιθική εντοπίζονται κυρίως στην Ανατολική Ελλάδα: διαφορά κλίματος μεταξύ ανατολής και δύσης, ευνοϊκή θέση του Αιγαίου για επαφές με Ανατολή.

è Ο «φτωχός» πολιτισμός της Μεσολιθικής Εποχής δεν μαρτυρά παρακμή αφού τώρα μπαίνουν οι βάσεις για τις αλλαγές που θα επιφέρει η «Νεολιθική Επανάσταση»

1.      Χρονολογικό πλαίσιο: 10.000 – 8.000 Π.Σ.

2.      Κλίμα: υγρό και ζεστό κλίμα, εύκρατο, που ευνοεί τη βλάστηση (αύξηση, π.χ. στο Φράγχθι, βρώσιμων φυτών, σε σχέση με Παλαιολιθική, άρα και αύξηση παραγωγής σπόρων - Ν/Λ: 28.000 σπόροι από 27 είδη, Π/Λ: 697 σπόροι από 19 είδη).

3.      Άνθρωπος: έχουμε ήδη τον homo sapiens sapiens από την Π/Λ, χωρίς περαιτέρω εξέλιξη.

4.      Πολιτισμική εξέλιξη (με βάση τα αρχαιολογικά υλικά κατάλοιπα – μαρτυρίες):

1.      Εξέλιξη του εργαλειακού εξοπλισμού (λιθοτεχνία):

1.      Φολίδες, ξέστρες, αιχμές, ξύστρες, γλυφίδες – τόξα, εκτοξευτήρες, δόρατα (όλα από Π/Λ).

2.      Φράγχθι: κατά την Κατώτερη Μεσολιθική διακοπή της λιθοτεχνίας, κατά την Ανώτερη Μεσολιθική αυξάνεται ο εργαλειακός μικρολιθικός εξοπλισμός

2.      Κατοίκηση:

1.      Σε σπήλαια

2.      Η κατοίκηση εξακολουθεί να είναι σχετικά αραιή και ο πληθυσμός ολιγάριθμος αλλά σε σχέση με την Παλαιολιθική αυξάνεται η πυκνότητα κατοίκησης.

3.      Παρατηρούμε είτε συνεχή κατοίκηση όλη τη διάρκεια του χρόνου, είτε αύξηση του εποχιακού πληθυσμού είτε και τα δύο, όπως στο Σπήλαιο Φράγχθι στην Αργολίδα, που πιθανότατα κατοικούνταν από άνοιξη, έως φθινόπωρο, αλλά όχι χειμώνα.

3.      Ενασχόληση μεσολιθικού ανθρώπου:

1.      Ανθίζει η αλιεία, έχουμε αλιεία ανοικτής θαλάσσης.

2.      Πρόοδος στη ναυσιπλοΐα, αφού γίνεται διακίνηση πρώτων υλών, όπως ο οψιανός της Μήλου (έντονη η χρήση του στο Φράγχθι).

3.      Ελάχιστες πληροφορίες για σημασία μαλακίων (Φράγχθι): κόσμηση, διατροφή –πίστευαν ότι είχαν μεγάλη διατροφική αξία- αλλά όχι εργαλεία.

4.      Τροφοσυλλεκτικό στάδιο: Εξακολουθεί να είναι κυνηγός και να συλλέγει καρπούς.

5.      Η έλλειψη μεγάλων ζώων περιορίζει το κυνήγι.

6.      Οπότε αναγκάζονται να εξημερώσουν ζώα, π.χ. χοίρους και να στραφούν προς τις καλλιέργειες, τα οποία αμφότερα ευνόησε το εύκρατο κλίμα του ελληνικού χώρου.

7.      Ο πληθυσμός φαίνεται ότι ήταν έτοιμος να δεχτεί νέες ιδέες και νέες τεχνικές στην οργάνωση της οικονομίας, που φτάνουν ίσως από την Ανατολή, διά ξηράς ή θαλάσσης.

4.      Ταφές:

1.      Κατά τη Μεσολιθική εποχή εμφανίζονται λίγα σκελετικά λείψανα στον ελληνικό χώρο.

2.      Το μεγαλύτερο σύνολο σκελετών το έχουμε μέχρι στιγμής από το Σπήλαιο Φράγχθι, όπου βρέθηκε ο αρχαιότερος σκελετός στον ελλαδικό χώρο, από τον οποίου συλλέγουμε και πολλά στοιχεία για τα ταφικά έθιμα της εποχής.

3.      Την περίοδο αυτή οι ταφές γίνονταν στον χώρο κατοίκησης.

4.      Τα υλικά κατάλοιπα που βρέθηκαν -απανθρακωμένα ανθρώπινα οστά από δύο καύσεις στο Φράγχθι- μαρτυρούν πως ο Μεσολιθικός άνθρωπος ασχολείται με την ταφή αλλά και την καύση των νεκρών.

5.      Ο τρόπος ταφής και η κόσμηση των νεκρών ίσως να υποδηλώνει ένα είδος πρώιμων κοινωνικών διακρίσεων.

6.      Τα ίχνη ώχρας σε χειρόμυλους που ανακαλύφθηκαν μαρτυρούν ότι ίσως χρησιμοποιούνταν για να διακοσμούν το σώμα ή να βάφουν τα ρούχα του νεκρού.

è Σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις της Μεσολιθικής Εποχής:

1. Σπήλαιο Φράγχθι (Αργολίδα) – χαρακτηριστικό παράδειγμα πολιτισμικής εξέλιξης κατά τη Μεσολιθική Εποχή
2. Σιδάρι (Κέρκυρα)
3. Θεόπετρα (Καλαμπάκα)
4. Κύθνος

Αθηνάς Σαλούστρου