ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΝΕΟΛΙΘΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ:
1. Χρονολογικό πλαίσιο: αρχές 7ης-τέλος 4ης χιλ. π.Χ., 6800-3200
2. Αλλάζει το τοπίο: άνοδος της στάθμης της θάλασσας.
3. Αλλάζει το κλίμα και μάλλον γίνεται μεσογειακό βροχεροί χειμώνες, ξηρά, θερμά καλοκαίρια.
4. Κατοικία:
Τα σπήλαια κατά τα πρώτα χρόνια (Ακεραμική),
εκτός από κατοικίες χρησίμευαν και ως αποθήκες ή καταφύγια. Αργότερα (Μέση) οι κάτοικοι εγκαθίστανται κοντά
σε ποτάμια, ρέματα ή πηγές και μένουν σε πασσαλόπηκτες καλύβες, οι οποίες
αργότερα (Νεώτερη) θα αποκτήσουν
λίθινα θεμέλια και πλίνθινους τοίχους και θα είναι μονόχωρα με εστία, ενώ οι
φούρνοι και οι βοηθητικοί χώροι βρίσκονται εκτός σπιτιού.
5. Οικισμοί: κατά
τη Μέση αρχίζουν να περιβάλλονται
από τάφρους και κτιστούς περιβόλους, ενώ στα πεδινά, κατά τη Νεώτερη, αυξάνονται σταδιακά, ίσως λόγω
αύξησης των καλλιεργούμενων εκτάσεων.
6. Ταφές και έθιμα ταφής:
- Οι νεολιθικοί άνθρωποι αποδίδουν σεβασμό
στους νεκρούς και πίστη στη συνέχεια της ζωής και μετά θάνατον.
- Ταφές σε συνεσταλμένη στάση, ή γίνεται
καύση και τα καμένα οστά φυλάσσονται μέσα σε αγγεία (Διμήνι)
7. Ο Νεολιθικός άνθρωπος περνά από το τροφοσυλλεκτικό στο παραγωγικό
στάδιο: κυνηγά
λιγότερο αφού αρχίζει να καλλιεργεί δημητριακά (γεωργία) και να εξημερώνει τα
ζώα (κτηνοτροφία).
8. Αφού ασχολείται με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία εγκαταλείπει σταδιακά
την νομαδική ζωή και επιλέγει τη μόνιμη εγκατάσταση: επομένως σχηματίζει τους πρώτους οικισμούς και
μεταφέρεται κυρίως στα πεδινά -κατά τη Νεότερη
Νεολιθική- λόγω της νέας ενασχόλησης με την καλλιέργεια της γης, ενώ κατά
τη Τελική Νεολιθική σχηματίζει
οικισμούς στα παράλια, αφού ανοίγουν πια οι θαλάσσιοι εμπορικοί δρόμοι και έτσι
ανοίγει ο δρόμος για τη δημιουργία μικρών πόλεων.
9. Εδραίωση του θεσμού της οικογένειας,
1.
Επιτυγχάνεται χάρη στη μόνιμη εγκατάσταση και στην ανάπτυξη των
κοινοτήτων, που προέρχονται από ομάδες, με πυρήνα το «νοικοκυριό».
2.
Άρα αύξηση του πληθυσμού, ενίσχυση της θέσης της γυναίκας.
3.
Χάρη στη γεωργία και την κτηνοτροφία όλη η κοινότητα συμμετέχει στην
παραγωγική διαδικασία κι όχι πλέον μόνο ο άνδρας κυνηγός.
10. Δημιουργούνται κοινοτικοί και κοινωνικοί θεσμοί :
1. Όπως ο θεσμός της ατομικής (υλικά αγαθά:
τρόφιμα, αγγεία, εργαλεία, σκεύη, είδη ένδυσης και κόσμησης, όπλα, οικόσιτα ζώα - ιδιόκτητα περιουσιακά στοιχεία) και κοινοτικής (δημόσια αγαθά που
εξυπηρετούν το σύνολο: χωράφια, αποθήκες για τις σοδειές, κοπάδια παραγωγικών
ζώων, σπήλαια και πλωτά μέσα) ιδιοκτησίας.
2. Ως προς την κοινωνική δομή κάνουν την
εμφάνιση τους οι πρώτες ανισότητες (Σέσκλο,
«μεγαροειδές» οικοδόμημα με περιορισμένη και ελεγχόμενη, λόγω ύπαρξης
περιβόλων. Άρα οικοδόμημα μάλλον ιδιωτικό παρά κοινοτικό: κάποιο είδος
κοινωνικού ή πολιτικού συστήματος.
3. Διμήνι – Νεώτερη: Οι παραγωγικές δραστηριότητες είναι πλέον
«ιδιωτικές», άρα υπάρχει κοινωνική ιεραρχία
11. Οι άνθρωποι, λόγω μόνιμη εγκατάστασης και νέων συνθηκών παραγωγής,
χρησιμοποιούν τον πηλό για τις καθημερινές/λειτουργικές τους ανάγκες:
1. Τον πλάθουν και τον ψήνουν δίνοντας του
σχήματα και τον χρησιμοποιούν για να κατασκευάσουν: αγγεία, σπίτια, σοβάδες,
κ.λπ.
2. Αγγεία καλής ποιότητας, λειτουργικά, χρηστικά και
αποθηκευτικά, αλλά και για διακόσμηση, π.χ. γραπτή, εγχάρακτη και πλαστική
διακόσμηση με τη μορφή μικρών αποφύσεων. Πυκνός ρυθμός, φλογόσχημη, γραμμική και ξεστή διακόσμηση
(Σέσκλο).
12. Οικονομία:
1. Οικοτεχνία:
κεραμική, καλαθοπλεκτική, υφαντική, εργαλειοτεχνική, που σταδιακά θα οδηγήσει
στην επαγγελματική ειδίκευση. Εμφανίζονται νεολιθικά ειδώλια και πήλινες
λίθινες σφραγίδες.
2. Εφεύρεση της πυροτεχνολογίας: χρήσιμη για τη χρήση και την επεξεργασία του χαλκού με σκοπό την
κατασκευή εργαλείων και όπλων.
3. Πολύ σημαντικές
κατακτήσεις νεολιθικού ανθρώπου:
1.
Τεχνική εξειδίκευση:
1.
Κτηνοτροφική
παραγωγή, τρόποι καλλιέργειας, εργαλειακός εξοπλισμός
2.
Οικοτεχνία:
παραγωγή αντικειμένων ειδών κεραμικής, καλαθοπλεκτικής, υφαντικής,
εργαλειοτεχνικής και ναυπηγικής για απόκτηση και διάθεση.
2.
Επαγγελματική εξειδίκευση: σε
αυτήν οδηγεί σταδιακά η τεχνική εξειδίκευση, η παραδοσιακή εμπειρία από τεχνίτη
σε τεχνίτη και από τη μια γενιά στην άλλη.
3.
Εφεύρεση της πυροτεχνολογίας: η πιο σπουδαία εφεύρεση του νεολιθικού
πολιτισμού, κατά τη διάρκεια της Τελική Νεολιθικής / Χαλκολιθικής, για τη χρήση
και την επεξεργασία του χαλκού με σκοπό την κατασκευή εργαλείων και όπλων.
4. Διεύρυνση των
επικοινωνιών και ανάπτυξη των ανταλλαγών και όχι
τόσο από νέες καλλιέργειες.
1.
Γενικότερα για την εμφάνιση των νεολιθικών οικισμών:
1.
Κάνουν την εμφάνιση τους κυρίως στα πεδινά
μέρη
2.
Έχουν τη μορφή χαμηλών εξαρμάτων του
εδάφους
3.
Το ύψος τους ανέρχεται σε 2-3 μέτρα
4.
Η διάμετρος τους είναι 150-200 μέτρα.
- Εξάρματα:
αποτέλεσμα της συγκέντρωσης με το πέρασμα του χρόνου διαδοχικών στρωμάτων
κατοίκησης.
- Ως «τούμπες» γνωστές στη Μακεδονία
- Ως «μαγούλες» γνωστές τη Θεσσαλία.
13. Σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις (οικισμοί) της Νεολιθικής Εποχής: Σέσκλο (Μέση
Νεολιθική), Διμήνι (Νεώτερη Νεολιθική).
Αθηνάς Σαλούστρου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου