ΕΛΠ 42 - Μέση Εποχή Χαλκού

	ΜΕΣΟΕΛΛΑΔΙΚΗ 2000-1600 π.Χ.	ΜΕΣΟΜΙΝΩΙΚΗ 2000-1700 π.Χ.	ΜΕΣΟΚΥΚΛΑΔΙΚΗ 2000-1600 π.Χ.
ΟΙΚΙΣΤ Ι	-Οι οικισμοί γίνονται κώμες. -Οικισμοί κτισμένοι με πυκνοί δόμηση, προστατευμένοι από οχυρωματικό περίβολο και χωρίς προσπάθεια πολεοδομικού σχεδιασμού (π.χ. Μάλθη Μεσσηνίας, Λέρνα Αργολίδας).	ΠΑΛΑΙΟΑΝΑΚΤΟΡΙΚΗ -Γύρω από τα ανάκτορα, αλλά και σε λόφους κοντά σε λιμάνια οργανώνονται πραγματικές πόλεις, που διαθέτουν πολυώροφες κατοικίες -Έντονη αστικοποίηση και εμφάνιση του ανακτορικού συστήματος που θα διατηρηθεί στο χώρο του Αιγαίου έως το τέλος του 13ου αι. π.Χ.	-Διεύρυνση πόλεων που προήλθαν από συνοικισμούς: οι διάσπαρτοι οικισμοί συγκεντρώνονται σε έναν σε κάθε νησί. --Οχυρωμένοι, πυκνή δόμηση και πραγματικό πολεοδομικό σύστημα
ΑΡΧ Ι ΤΕΚΤ	Οι οικίες έχουν το σχήμα πρώιμου μεγάρου με προθάλαμο και μία κύρια αίθουσα , που η πίσω πλευρά της είναι συνήθως αψιδωτή.	Ανάκτορα: πολυσύνθετα κτίρια με πολυτελή συστήματα διαμερισμάτων, αίθουσες υποδοχής και θεαμάτων, εργαστήρια εκπληκτικών δημιουργημάτων που κατασκευάζονται για τη ζωή των ανακτόρων αλλά και για εξαγωγή, με τεράστιες αποθήκες αλλά και χώρους λατρείας. Δύο φορές καταστρέφονται κατά την ΠΚ αλλά ξαναχτίζονται	-Συγκροτήματα μικρών σπιτιών με μεσοτοιχία, χωρίζονται από πλακόστρωτα δρομάκια, χωρίς να σχηματίζονται μεγάλοι ακάλυπτοι χώροι. -Ο κυρίαρχος τύπος φαίνεται να ήταν ο απλός ορθογώνιος με 1-3 δωμάτια
ΤΑΦΟΙ	-Τάφοι κιβωτιόσχημοι, οι νεκροί θάβονται σε συνεσταλμένη στάση. -Ανεξάρτητα νεκροταφεία αλλά και μεμονωμένοι τάφοι μέσα σε οικισμούς, κάτω από δάπεδα σπιτιών. -Στον ίδιο τύμβο μικροί ή μεγάλοι λάκκοι αλλά και κιβωτιόσχημοι και θαλαμωτοί τάφοι -Ταφές σε πιθάρια.	-Κλείνουν οριστικά οι θολωτοί τάφοι. -Τα νεκροταφεία της Κνωσού κτίζονται στους λόφους γύρω από τα ανάκτορα. -Τάφοι πρόδρομοι των θαλαμοειδών, ενώ χτίστηκε και ένας θολωτός	-Οι νεκροπόλεις βρίσκονται έξω από τα όρια των οικισμών. -Συνηθίζονται τα κτερίσματα -Οι τελετουργικές εκδηλώσεις συνδέονται μάλλον με τον ενταφιασμό, παρά με τη λατρεία του νεκρού
ΕΥΡΗΜΑΤΑ	-Μετεξέλιξη κεραμικής. -Τα «μινυακά» αγγεία είχαν τεφρό, μαύρο ή κίτρινο χρώμα, σχήμα εμπνευσμένο από μεταλλικά και ήταν τροχήλατα. -Τα «αμαυρόχρωμα αγγεία», χειροποίητα με γραπτή διακόσμηση και κέντρο την Αίγινα.	-Προάγονται οι τέχνες: κεραμική, αρχιτεκτονική, χρυσοχοΐα, γλυπτική. -Τα «καμαραϊκά» αγγεία από τα ωραιότερα δείγματα της κεραμικής τέχνης. -«Ωοκέλυφα» αγγεία: κύπελλα και κύανθοι με τοίχωμα πάχους 1 χιλ -Περίτεχνα σχήματα, διακοσμημένα με σπείρες ή σχηματοποιημένα φυτικά θέματα σε μαύρο φόντο. -Γυναικεία πήλινα ειδώλια, εκπληκτικής πολυτέλειας και κομψότητας.	Τα διάφορα είδη κυκλαδικής κεραμικής συνυπάρχουν με άφθονες εισαγωγές κρητικής και ελλαδικής κεραμικής
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ	-Χωρίς οικονομική πρόοδος έχουμε πτώση βιοτικού επιπέδου -Μικρή, βαθμιαία ανάπτυξη χερσαίων οδών επικοινωνίας μεταξύ βορρά-νότου. -Ευνοείται η θαλάσσια επικοινωνία και ακτοπλοΐα και μάλιστα σημειώνονται επαφές μεταξύ ηπειρωτικής Ελλάδας και Κυκλάδων. -Επικοινωνία: αρχή ΜΕΧ από θάλασσα, τέλος ΜΕΧ ξηρά	-Εξουσία συγκεντρωμένη στο ανάκτορο, που ελέγχει αγροτικής και βιοτεχνική παραγωγής, αλλά και εμπορίου μέχρι Αίγυπτο και Συρία, όπως μαρτυρά η εισαγωγή καραμαϊκών αγγείων. -Η ύπαρξη συστήματος οικονομικού ελέγχου επιβεβαιώνεται από τα πήλινα σφραγίσματα.	-Πιο συγκεντρωτικό σύστημα, του οποίου τη λειτουργία αγνοούμε. -Τοπικά εργαστήρια ειδικευμένα στη μαζική παραγωγή, διανομή τύπων αγγείων, εισάγουν πρώτες ύλες. -Σημαντικός πυρήνα ανταλλαγών στο Αιγαίο, διαδραματίζει τον κυρίαρχο ρόλο την εποχή αυτή. -Οι Κυκλάδες συνεργάζονται με την Κρήτη
ΚΟΙ ΝΩΝ ΙΑ	-Στοιχειώδης μορφή κοινωνικών δομών -Χαλάρωση διακοινοτικών σχέσεων -Λόγω της σπανιότητας των κτερισμάτων στους τύμβους υποθέτουμε ότι δεν προορίζονταν για άτομα με εξουσία και υψηλή κοινωνική  θέση	-Ομοιογένεια πολιτισμού, πιθανόν λόγω συγκεντρωτικής οργάνωσης και κεντρικής εξουσίας. -Έτσι δημιουργείται κοινωνική ιεραρχία και για πρώτη φορά αναπτύσσεται οργανωμένο σύστημα γραφής, αναγκαίο για τον γραφειοκρατικό έλεγχο της παραγωγής. -Αρχικά ιερογλυφικό, μετά πιο απλό, γραμμική Α
ΛΑΤΡΕΙΑ		Ιερά κορυφής: υπαίθριοι χώροι σε κορυφές βουνών ή λόφων, και περιβάλλονται από απλό περίβολο. -Τα ανακτορικό σύστημα φέρνει σημαντικές αλλαγές στις μορφές της θρησκευτικής ζωής. -Η εμφάνιση των ιερών κορυφής και η εξάπλωση της λατρείας των νεκρών συνδέονται πιθανόν με την οργάνωση επίσημου ιερατείου και θεοκρατικής διοίκησης στο πλαίσιο του ανακτορικού συστήματος.

ΒΑΣΙΚΑ – ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ - ΜΕΧ

1.      Η Μέση Εποχή του Χαλκού τοποθετείται κατά τα τέλη της 3ης χιλιετίας.

2.      Η μετάβαση από την Πρώιμη στη Μέση Εποχή του Χαλκού γίνεται παράλληλα και στους τέσσερις πολιτισμούς.

3.      Για τον Μινωικό Πολιτισμό ο Evans θεωρεί ότι η ΜΕΧ είναι η αρχή μιας «νέας εποχής» αλλά και η μεταβατική φάση προς την ΥΜ περίοδο και την τοποθετεί χρονολογικά μεταξύ της καταστροφής του παλαιού ανακτόρου της Κνωσού και μιας άλλης βίαιης καταστροφής από σεισμό που προσέβαλε τα νέα ανάκτορα.

4.      Σχετικά με τη χρονολόγηση της ΜΕ περιόδου οι αρχαιολόγοι την τοποθετούν στην ΠΕ ΙΙΙ φάση.

5.      Σημαντικές καινοτομίες εμφανίζονται κατά την ΠΕ ΙΙΙ φάση και όχι στην πρώιμη ΜΕ φάση.

6.      Γενικότερα στη Βόρεια Ελλάδα η ΜΕΧ είναι πολύ λιγότερο γνωστή.

7.      Στον Κυκλαδικό Πολιτισμό η ΜΕΧ διαιρείται σε Πρώιμη και Ύστερη φάση

8.      Την ίδια περίοδο στα νησιά του ΒΑ Αιγαίου παρουσιάζονται πολιτισμικές μεταβολές και αναταραχές ανάλογες μ’ αυτές της ηπειρωτικής Ελλάδας.

9.      Πολιτισμική εξέλιξη:

1.      Στον ελληνικό χώρο, εκτός της Κρήτης, διακόπτεται απότομα η πολιτισμική συνέχεια γύρω στα τέλη της 3^ης χιλιετίας π.Χ., ενώ σε όλη τη διάρκεια της μισής 2^ης χιλιετίας, δηλ. της ΜΕΧ, δεν παρατηρείται ιδιαίτερη εξέλιξη στον τρόπο ζωής και κοινωνικής οργάνωσης.

2.      Η Κεντρική, Νότια Ελλάδα και Βόρεια Ελλάδα, το ανατολικό Αιγαίο και οι Κυκλάδες παρουσιάζονται ως ενότητες οι οποίες τείνουν να διαφοροποιηθούν όλο και περισσότερο.

3.      Υπάρχει δηλ. τάση κατάτμησης, ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της περιόδου.

Αθηνάς Σαλούστρου