ΕΠΟ 20 - Εικαστικές τέχνες στην Ευρώπη, τόμος Β', Κεφ. 3

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Γ.Α.Β., 2014, ΕΠΟ 20 – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (της Γ.Α.Β.)

ΤΟΜΟΣ Β΄

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΑΠΟ ΤΟΝ 18^ο ΩΣ ΤΟΝ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΜΕΡΟΣ Α΄

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ 19^ο ΚΑΙ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΚΕΦ. 3^ο ΟΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗ

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΝΤΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 20^ου ΑΙΩΝΑ

3.1. Η τέχνη μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

·         Μεγάλη μετανάστευση σημαντικών καλλιτεχνών από Ευρώπη σε Η.Π.Α. (απομάκρυνση από απειλή πολέμου και θηριωδίες ναζισμού)

·         Η.Π.Α. είχε από καιρό αποδεχτεί καλλιτεχνική πρωτοπορία Ευρώπης (εκθέσεις)

·         Ευρωπαίοι + Αμερικάνοι καλλιτέχνες = νέες τάσεις με παγκόσμιο χαρακτήρα

·         Πολλοί σπουδαίοι Αμερικανοί καλλιτέχνες: παιδιά ευρωπαίων μεταναστών (De Kooning, Rothko, Warhol, Oldenburg κ.α.)

Αρχή μεταπολεμικής περιόδου: δυναμική αμερικάνικη τέχνη

·         Απουσία μακραίωνης πολιτιστικής παράδοσης (ενίοτε ανασταλτική για καλλιτέχνες)

·         Όχι έντονες οι συνέπειες του πολέμου

·         Ρίζες μεταπολεμικής τέχνης: εποχή μοντέρνας ευρωπαϊκής τέχνης Α΄μισού 20^ου αιώνα

·         Ελάχιστες νέες ανακαλύψεις

Χαρακτηριστικά τέχνης μετά το 1945:

·         Υπέρβαση διαχωριστικών ορίων στις διάφορες μορφές καλλιτεχνικής δημιουργίας: συνδυασμός ζωγραφικής, γλυπτικής, αρχιτεκτονικής, γραφικές τέχνες, τέχνη του λόγου, κίνηση, μουσική, επιστήμη, τεχνολογία κ.α.

·         Προσπάθεια σύνδεση τέχνης με ζωή (έργο καλλιτέχνη κοντά στο κοινό, προσπάθεια ένταξη τέχνης στην πραγματική ζωή, συμμετοχή θεατή στην ολοκλήρωση του έργου: βλ. προηγούμενο χαρακτηριστικό)

·         Έμφαση στην ιερότητα της προσωπικότητας του καλλιτέχνη (συχνά θέμα έργου τέχνης).

·         Υπαρξιακή θέση καλλιτέχνη: τέχνη για να προκαλέσει την κοινωνία, στοίχημα με την ίδια του την ύπαρξη. Υπαρξισμός= άνθρωπος μόνος έξω από συστήματα πίστης:

α. έμφαση σε πρωτοτυπία καλλιτεχνικής έκφρασης,

β. εσωτερικότητα έργου τέχνης. Έργο συχνά δυσνόητο.

·         Αντιμετώπιση τέχνης από κοινό.

Πριν τον πόλεμο:

- πρωτοπορία= κατανοητή από λίγους, πνευματική ελίτ εποχής

Μετά τον πόλεμο:

- Διαφήμιση σύγχρονης τέχνης, υποστήριξη από πλατιές μάζες κόσμου

- Αποδοχή ως αντιπροσωπευτική τέχνη εποχής (ακόμα κι αν δεν γίνεται κατανοητή).

- Σύγχρονη τέχνη απευθύνεται σε νέους.

- Σημαντικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για διάδοση τέχνης.

- Κράτος= μαικήνας τέχνης και πρωτοποριακών καλλιτεχνών

·         Κινήματα: Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός, Μεταζωγραφική Αφαίρεση, Pop Art, Μινιμαλισμός, Εννοιολογική Τέχνη, Νεοεξπρεσιονισμός, Φεμινιστική Τέχνη κ.α.

·         Όχι ενότητα στιλ, ούτε για εποχή, ούτε για καλλιτέχνη ατομικά (σε κάθε ατομική έκθεση και άλλη ομάδα έργων διαφορετικού στιλ)

3.2. Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός

- Συνέχεια Εξπρεσιονισμού και αναζητήσεων Καντίσκι (ομάδα «Γαλάζιος Καβαλάρης»)

- Συμβολή Σουρεαλισμού, ειδικά Αφηρημένου ή Βιομορφικού Σουρεαλισμού και Hofmann

- Σημαντικό ρόλο έπαιξε η αίθουσα εκθέσεων «Τέχνη αυτού του αιώνα» της Peggy Guggenheim

Hans Hofmann (ήταν στις Η.Π.Α. από το 1930):

·         Έργο: «Αντικατοπτρισμός», διάλογος παραστατικού–αφηρημένου (αντιθέσεις), ενοποίηση χώρου από χρώμα

·         Έργο: «Ποιμενικό», είδος γεωμετρίας που προέρχεται από Συνθετικό Κυβισμό (γεωμετρία + χρώμα φωβιστών)

1942: Σχολή της Νέας Υόρκης= Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός

(ονομασία που δόθηκε από κριτικό Robert Coates)

·         Ομάδα καλλιτεχνών χωρίς κοινές αφετηρίες και κατευθύνσεις

·         Κοινά χαρακτηριστικά:

α. αφηρημένη έκφραση

β. μεγάλη κλίμακα έργων

·         Δύο ανεξάρτητες τάσεις:

- Δυναμική Ζωγραφική (ηρωοποίηση ζωγράφου, ταχύτητα εκτέλεσης, σωματικός άθλος, performance, Jackson Pollock, Willem de Kooning, Franz Kline)

- Χρωματική Αφαίρεση (Mark Rothko)

Δυναμική ζωγραφική:

Ashile Gorky: Σύνδεση ευρωπαϊκού Σουρεαλισμού κ αμερικανικής τέχνης

·         Επιρροές από: Σεζάν, Κυβισμό, Πικάσσο, Καντίσκυ, «βιομορφικό» στιλ Σουρεαλισμού (Μιρό, Τανγκύ), χιλιανό σουρεαλιστή Robeto Matta κ Γάλλο Andre Masson

·         Ελευθερία στη χρήση των υλικών του

·         Θεματογραφία: πορτρέτο, νεκρή φύση, τοπίο, αναμνήσεις παιδικής ηλικίας

·         Έργο: «Πώς η κεντημένη ποδιά της μητέρας μου ξεδιπλωνόταν στη ζωή μου», συγκίνηση, έντονα χρώματα/σχήματα, συνδυασμός οργανικών και γεωμετρικών μορφών που κινούνται σε ονειρικό χώρο

·         Έργο: «Αγωνία», σχήματα σε τραγική διάσταση, πόνος ξενιτιάς, μοναξιάς, αναμνήσεων παιδικής ηλικίας

·         Αίσθηση ότι «τίποτε δεν τελειώνει», όλα κινούνται με αρχό, συνεχιζόμενο ρυθμό

Jackson Pollock (Δυναμική Ζωγραφική):

·         Επιρροές από: τέχνη Ινδιάνων, ζωγραφική στην άμμο

·         Πρώτα έργα: παραστατικά (επιρροές από Πικάσσο/Γκερνίκα, σουρεαλιστές, μεξικάνους ζωγράφους Siqueiros, Orozco)

·         Ανάγκη Πόλοκ για λύτρωση από άγχη κ εσωτερικά προβλήματα (βαθιά υποκειμενικός ζωγράφος): νέος τρόπος έκφρασης= ελεύθερη, άμορφη αφαίρεση + νέα τεχνική (στάξιμο/dripping, Ernst, Hofmann)

·         Αυτόματη γραφή + δυναμική χειρονομία: μεταφορά κέντρου βάρους από έργο σε διαδικασία ζωγραφίσματος (συμμετοχή του θεατή)

·         Χρήση διαφόρων υλικών κατά τη διαδικασία ζωγραφίσματος

·         Ζωγραφική στο πάτωμα

·         Σύνθεση σα δικτυωτό με χρωματικά κ γραμμικά στοιχεία (όχι εικονικά στοιχεία)

·         Όχι επίπεδοι πίνακες, διφορούμενος χώρος με ρυθμό και έντονη ελεγχόμενη κινητικότητα που οδηγεί στο κέντρο (βάρος πίνακα)

·         Τεράστιοι μουσαμάδες, κάλυψη επιφάνειας, χωρίς αρχή και τέλος

·         Έργο: «Ευωδιαστή αχλή», γραμμικά σχήματα που φαίνονται σα να κινούνται

·         Έργο: «Σύγκλιση», χορευτικός ρυθμός

·         Έργο: «Λευκό φως», αφηρημένοι και εξπρεσιονιστικοί (οργανική ένταση χρώματος + αέναη κίνηση προς όλες τις κατευθύνσεις), λαβυρινθώδης επιφάνεια

·         Επέβαλε στην αμερικανική και ευρωπαϊκή ζωγραφική τις πολύ μεγάλες διαστάσεις έργων (σαν τοιχογραφικά σύνολα)

Robert Motherwell:

·         Επίδραση από σουρεαλιστές, κυρίως Matta

·         Έργο: «Ελεγείες στην Ισπανική Δημοκρατία», ιστορικές και κοινωνικές καταστάσεις με υποκειμενικό τρόπο

·         Πυρήνας θεματικής= αντίθεση: έρωτας-θάνατος, λογική-συναίσθημα, ελευθερία-αναγκαιότητα, άσπρο-μαύρο (νεκρικό), φαλλικά σύμβολα, έγκυες γυναίκες, έρευνα υποσυνειδήτου

Franz Kline:

·         Άρχισε με τοπιογραφία και κατέληξε με ζωγραφική αφηρημένων τύπων, μεγάλων χειρονομιών κα μνημειακής έκφρασης

·         Ζωγραφική που θυμίζει σχήματα και κατασκευές πόλης Νέας Υόρκης, ιδεογράμματα (μαύρες γραμμές σε λευκό φόντο)

·         Επίδραση τεχνών, φιλοσοφικών συστημάτων και τρόπου ζωής Ανατολής

Willem de Kooning:

·         Ένας από τους εισηγητές χειρονομιακού Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού, παραστατικός

·         Θεματική: έμπνευση από αίσθηση ζωής στην πόλη (κι όχι από φαινόμενα)

·         Υποδομή: Κυβισμός (αλλά πιο δυναμική, ζωγραφική και αμφίσημη δουλειά)

·         Χρώμα, απόδοση ανθρώπινης ανατομίας (όχι σχέση με κυβισμό)

·         Έμφαση σε εξπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά μέσα από πρίσμα αφαίρεσης

·         Μορφές που θυμίζουν τραγικές μάσκες, αμερικάνικη τόλμη/βιαιότητα, αίσθηση κλίμακας

·         Έργο: «Γυναίκα Ι», αίσθηση άγριου αισθησιασμού (σύγκριση με Dubuffet)

·         Ιδρυτής κινήματος Art Brut: τέχνη απαίδευτων ή πνευματικά και ψυχικά προβληματικών καλλιτεχνών)

Mark Tobey:

·         Άλλη αίσθηση κλίμακας από Kline και de Kooning

·         Επιρροές από ταξίδια σε Ιαπωνία, Κίνα, μελέτη Zen κ κινέζικης ζωγραφικής: είδος μυστικισμού= απομάκρυνση από εντυπωσιακή χειρονομιακή ζωγραφική

·         Τεχνική: «λευκή γραφή» (επικάλυψη ζωγραφικής επιφάνειας με δίκτυο σημάτων που μοιάζουν με τα ιερογλυφικά του Kline), κίνηση/αρμονία, νέος ευέλικτος τρόπος έκφρασης

·         Έργο: «Ακτινοβολία της πόλης», είδος καλλιγραφίας σε πυκνούς ρυθμούς, εκφράζει ζωή στη μεγαλούπολη (κίνηση, φώτα, συνωστισμός)

William Baziotes (ελληνικής καταγωγής):

·         Βάση: βιομορφικός Σουρεαλισμός

·         Λεπτές μορφές σαν αμοιβάδες, ασπόνδυλες φόρμες σε χώρους ασαφείς, ομιχλώδεις

·         Έργα: «Άσπρο πουλί» και «Θάλασσα», όχι εξπρεσιονιστικά ξεσπάσματα, ναι ευαισθησία, λυρισμός, μεσογειακό φως

Χρωματική Αφαίρεση:

Mark Rothko:

·         Ξεκίνησε ως εξπρεσιονιστής και επηρεάστηκε από βιομορφικό Σουρεαλισμό

·         Σταδιακά το έργο του έγινε απλούστερο μέχρι την απουσία παραστατικού στοιχείου (ανεικονική τέχνη: τετράγωνα σε χρωματισμένο βάθος, απροσδιόριστες άκρες, διφορούμενη τοποθέτηση)

·         Έργο: «Κόκκινο και πράσινο», φόρμες που πλέουν, έρχονται ή απομακρύνονται (ρυθμός)

·         Αντίθεση από Πόλοκ: αιωρούμενα επίπεδα χρώματος, ήρεμα, ακίνητα, άπλωμα που εμποδίζει εστίαση σ΄ ένα σημείο, λεπτότητα, ευαισθησία χρώματος, μυστήριο, διαλογισμός

·         Αδυναμία Rothko: μονοτονία συνθετικής μεθόδου

3.3. Η τέχνη στην Ευρώπη αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Δύο κατευθύνσεις ευρωπαϊκής τέχνης:

α. παραστατικότητα/ρεαλισμός (μεσοπόλεμος: Σουρεαλισμός, Νέα Αντικειμενικότητα)

β. αφαίρεση (τρόπος ελεύθερος, χειρονομιακός, αντίστοιχος με Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό Αμερικής: Τασισμός, Άμορφη Τέχνη, Λυρική Αφαίρεση, Μια Άλλη Τέχνη, Ψυχική Αφαίρεση, Λυρική Καλλιγραφία).

Κοινά χαρακτηριστικά καλλιτεχνών (εξπρεσιονιστικά): αυθορμητισμός, υποκειμενικότητα, απόλυτη ελευθερία, παραμόρφωση, υπερβολή στη χρήση χρώματος

Jean Fautrier (ζωγράφος παραστατικών έργων):

·         Ελαφρά εξπρεσιονιστικό ύφος, ενδιαφέρον για αφαίρεση

·         Σειρά «Ομήρων», κυριαρχούν το λευκό, το καφεκόκκινο και το πράσινο, σε αλλεπάλληλα στρώματα (impasto): επιφάνεια σκασμένη/ραγισμένη + πρόσωπα-μάσκες ανθρώπων

Θέμα: ομαδικές συλλήψεις α΄παγκόσμιου πολέμου, έκφραση αντιφατικότητας εποχής,

Ομοιότητα έργων=ανωνυμία, μοίρα θυμάτων πολέμου, πυκνό χρώμα=αίσθηση ανάγλυφου

Έργο: «Κεφάλι ομήρου αρ.1», πρόσωπο πτώματος, μάσκα θανάτου

·         Ένας από τους πατέρες των πολλαπλών: πολλαπλά πρωτότυπα έργα, Ars Multiplicata

Jean Dubuffet (ζωγράφος, συγγραφέας, γλύπτης, θεωρητικός):

·         Ανάμεσα σε παραστατικότητα και αφαίρεση

·         Εισηγητής της Art Brut (ακατέργαστη, ανόθευτη τέχνη, παιδιών/τρελών/απαίδευτων)

·         Ενδιαφέρθηκε για graffiti και τυχαία σημάδια στους δρόμους/τοίχους, επιρροή από γερμανικό Εξπρεσιονισμός και Klee

·         Έργο: «Άνθρωπος του υπογείου», θυμίζει πρωτόγονες, παιδικές προσπάθειες ζωγραφικής, όχι υποταγή σε κανόνες και καλλιτεχνικά ρεύματα, τολμηρή+σκόπιμα απλοϊκή ζωγραφική. Χρώματα λιτά, σχέδιο σουρεαλιστικό

·         Έργο: «Αγελάδα με τη λεπτή μύτη», χρήση πολλών υλικών=παχύ ανάγλυφο: σχεδιασμός με διάφορα εργαλεία, νέο περιεχόμενο συνόλου, σαν επιφάνεια φθαρμένου τοίχου

·         Γλυπτική: πολλά υλικά (παπιέ μασέ, εφυαλωμένη τερακότα κ.α.)

·         Άνοιξε δρόμο για Pop Art και Junk Art

·         Απόδοση έννοιας παραλόγου (παραλληλισμός με Ιονέσκο)

Georges Mathieu (ζωγράφος, θεωρητικός σύγχρονης τέχνης):

·         Κοντά σε Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό – Τασισμός, ίδρυσε κίνηση Ψυχικής Αφαίρεσης

·         Χειρονομικός χαρακτήρας Άμορφης Τέχνης + ανατολική καλλιγραφία

·         Μεγάλες επιφάνειες, αυτοσχεδιασμός με χρωματικές κηλίδες + περιφορά σωληναρίων χρώματος στη χρωματική επιφάνεια (γραμμικά θέματα), χωρίς προεργασία, μεγάλη ταχύτητα

·         Εντυπωσιακοί, ιστορικού χαρακτήρα, τίτλοι

·         Έργα: «Σχεδία της Μέδουσας» ή «Σφαγές της Χίου»

·         Έργο: «Οι Καπετίδες», εντυπωσιακό έργο αφηρημένης τέχνης, ρυθμικό αποτέλεσμα σχεδίου/χρώματος σε μονόχρωμο βάθος, ενστικτώδη χρήση χρώματος, σύνθεση αρμονική, σταθερότητα (κλασική παράδοση Γαλλίας)

·         Έργο: «Τιμή στους ποιητές όλου του κόσμου», ζωγραφική μπροστά στο κοινό (σε θέατρο)

Antonio Tapies (Ισπανός):

·         Αυτοδίδακτος, ενδιαφέρον για φιλοσοφία/τέχνη Άπω Ανατολής, επιρροή από graffiti (από κόσμο διαμαρτυρίας, καταπιεσμένο, αθέατο)

·         Βαρύ κλίμα, αίσθηση τραγικού, εκφράζει ατμόσφαιρα εμφυλίου Ισπανίας

·         Επιφάνειες, υφή, υλικά (σύνδεση με Fautrier, Burri), χρησιμοποιεί παλιά, ευτελή υλικά, επιφάνειες με όψη γερασμένων τοίχων

·         Χρώματα (λίγα): γαιώδη= μαύρο, λευκό, γκρίζο

·         Έμφαση σε εσωτερικότητα συνόλου, ασκητική διάθεση

·         Έργο: «Μεγάλος γκρίζος πίνακας», χώρος ως τοίχος ή τείχος, σημεία όπως σταυροί, γραμμές, αριθμοί, γράμματα

·         Έργο: «Ύλη-σημαία», ίχνη καλλιτέχνη στη ζωγραφική επιφάνεια, χρώμα σαν αίμα που έχει στεγνώσει, γράμματα

·         Υφή έργων του: σαν επεξεργασία δέρματος

·         Καταγραφή γεγονότων/βιωμάτων έθνους με όρους σύγχρονου υπαρξισμού

·         Απρόσωπος χαρακτήρας + έμφαση σε υφή

·         Πρόδρομος της Minimal Art και Arte Povera

Alberto Burri:

·         Επιμονή με υλικό, όπως Tapies

·         Έργα: «Τσουβάλι», κολλάζ από σκισμένα, καμμένα κ μπαλωμένα κομμάτια τσουβαλιών, ζωγραφισμένα, με γράμματα εργοστασίου= σαν γάζες καιρού πολέμου, έργα τραγικά= σύμβολα ανθρώπινης βαρβαρότητας

·         Έργα: «Ξύλο G59», «Το κόκκινο πλαστικό» (άλλα υλικά)

Wols Hartung: 

·         Σύνδεση με σουρεαλιστές, καθιέρωση ως φωτογράφος, Άμορφη Τέχνη

·         Υδατογραφίες με μικρά σχήματα (τα έκανε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης)

·         Στροφή σε ελαιογραφία και μεγάλες ζωγραφικές επιφάνειες

·         Έργα: «Το μεθυσμένο καράβι», «Το τυρκουάζ» ή «Το γαλάζιο φάντασμα», κυριαρχεί λεπτή γραμμή σαν ιστός αράχνης γύρω από κεντρικό θέμα που αιωρείται σε ακαθόριστο χώρο.

·         Χρήση γραμμής αδιαφορώντας για πληρότητα θέματος, διακοσμητικότητα και χρωματικό πλούτο. Εικόνες= σύμβολα τραγικών οραμάτων (εκφράζουν εποχή)

·         Ζωγραφικά έργα= έκφραση εσωτερικής αγωνίας, χειρονομιακή ζωγραφική (όπως Πόλλοκ)

·         Ενέργεια που βγαίνει από υποσυνείδητο

Hans Hartung:  

·         Άμορφη Τέχνη, προσωπική σφραγίδα (αφηρημένο + ρομαντικό)

·         Γραμμικά θέματα, θυμίζουν έργα σινοϊαπωνικής καλλιγραφίας, απόδοση δεσμών από γραμμές πάνω σε φωτεινό βάθος/ακαθόριστο χώρο

·         Ενέργεια που βγαίνει από βούληση

·         Έργο: «Τ. 38-3», σχήματα γραμμών, κίνηση ρυθμική σε φωτεινό βάθος

·         Έργο: «1956-9», ένταση, πυκνοί σχηματισμοί, παραπέμπει σε ανατολική καλλιγραφία

·         Απόλυτη ελευθερία καλλιτέχνη + εσωτερική πειθαρχία

Αφηρημένος Ιμπρεσιονισμός ή Λυρική Αφαίρεση

(πιο ήρεμοι, πιο στατικοί, πιο οργανωμένοι από υποκειμενικότητα Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού)

Nicolas de Stael (Ρώσος):

·         Πίνακες μεγάλων διαστάσεων, τοπία, νεκρές φύσεις

·         Ανάμεσα σε παραστατικότητα και αφαίρεση

·         Μεγάλες ζωγραφικές επιφάνειες και ενότητες, διαρθρωμένες αρχιτεκτονικά

·         Έργο: «Μορφή στην ακροθαλασσιά», αναγνώριση τοπίου/μορφής, αλλά αφηρημένες φόρμες, χρώματα ζωηρά, δυνατές αντιθέσεις

·         Απλούστευση μορφών + συγκινησιακή ένταση χρωμάτων

Serge Poliakoff (Ρώσος):

·         Ασύμμετρες φόρμες γεωμετρικού χαρακτήρα, λαμπρά χρώματα, ουδέτερο φόντο, ανάπτυξη από κέντρο προς άκρα (μακρινή επίδραση Κυβισμού)

·         Έμφαση σε ζωγραφική μανιέρα, θέματα που αποπνέουν μυστικισμό= σχέση καλλιτέχνη με ορθόδοξη παράδοση κ ρωσικές εικόνες

·         Έργο: «Χωρίς τίτλο (Κίτρινο και μαύρο)»

Ομοιότητες/διαφορές αμερικάνικου Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού+ευρωπαϊκής τέχνης μετά ’45:

·         Ομοιότητα: άμεση σχέση με αφαίρεση α΄ μισου 20^ου αιώνα (ζωγραφική Καντίσκυ κ Αφηρημένου ή Βιομορφικού Σουρεαλισμού)

·         Διαφορά:

Αμερική: όχι καλλιτεχνική παράδοση= ένταση/τόλμη, έργα μεγάλης κλίμακας

Ευρώπη: βίωμα β΄ παγκόσμιου πολέμου κ καταστροφικών συνεπειών + καλλιτεχνική παράδοση= έργα μικρής κλίμακας με ιδιαίτερες ευαισθησίες κ έντονους προβληματισμούς

3.4. Μεταζωγραφική ή γεωμετρική αφαίρεση

Μεταζωγραφική Αφαίρεση:

·         Προσπάθεια να ξεπεραστεί ο υποκειμενισμός του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού.

·         Ζωγραφική απελευθερωμένη από παρουσία καλλιτέχνη, απρόσωπη, παγκόσμια.

·         Συνέπεια: όχι η ζωγραφική το μόνο εκφραστικό μέσο, πειραματισμοί με νέα υλικά, στροφή προς γλυπτική, προς Οπτική Τέχνη, Pop Art κ Τέχνη του Ελάχιστου.

Πρώιμα παραδείγματα Μεταζωγραφικής ή Γεωμετρικής Αφαίρεσης:

·         ορισμένες προσπάθειες κυβιστών +

·         μερικά έργα ρώσικης πρωτοπορίας (Καζιμίρ, Μαλέβιτς) +

·         έργο Μόντριαν πριν πόλεμο

Μεταζωγραφική: είδος Αφηρημένης Ζωγραφικής, όπου οι φόρμες έχουν καθορισμένα/σαφή όρια, με γωνιώδη κ σκληρά περιγράμματα (αντί για ασαφή).

·         Χρώματα επίπεδα, χωρίς μεγάλη διαφοροποίηση τόνων

·         Ζωντανά, καθαρά χρώματα + έλλειψη πάθους, σιωπή, ψυχρότητα

·         Αυστηρή γεωμετρική οργάνωση

Joseph Albers (πρόδρομος, Γερμανός):

(σύνδεση με Bauhus)

·         Έργα: σειρά «Τιμή στο τετράγωνο» και «Σπουδή για την τιμή στο τετράγωνο-Ακτινοβολώντας», τετράγωνα διαφορετικών χρωματικών αποχρώσεων, το ένα μέσα στο άλλο, πλέουν ελεύθερα μέσα στο ζωγραφικό χώρο, όχι τονισμένα περιγράμματα

Αμερικανοί εκπρόσωποι Μεταζωγραφικής Αφαίρεσης:

Barnett Newman:

·         Αρχικά γνωστός ως Αφηρημένος Εξπρεσιονιστής

·         Διαμόρφωση επιφάνειας πίνακα σα να ήταν πεδίο κ διαίρεση επιφάνειας είτε οριζοντίως, είτε καθέτως με μια λωρίδα ή λωρίδες από χρώματα

·         Έργο: «Vir Heroicus Sublimis», ελάχιστες διαφοροποιήσεις στους τόνους των χρωμάτων.

Μόρις Λιούις:

·         Έργο: «Πέπλα», χρώμα, συνήθως ακρυλικό, που τρέχει στον καμβά, εντύπωση ότι έγινε χωρίς πινέλο, εντύπωση πεπλων

·         Αργότερα: είδος πιο παραδοσιακού σχεδίου.

·         Σειρά «Ξεδιπλώματα», παράλληλες ταινίες με διαφορετικό πάχος από χρώμα. Έργο «Θήτα». Τοποθέτηση κεριού στις άκρες του πίνακα: υποχρεωτική πορεία χρωμάτων.

·         Σειρά «Ραβδώσεις», εισαγωγή ασυμμετρίας ως κύριο δομικό στοιχείο.

Kenneth Noland:

·         Επιπεδότητα, σαφήνεια, γεωμετρία

·         Αρχικά: κύριο μοτίβο ο κύκλος, που αργότερα, έγινε στόχος (αφαιρετικός, ή πιο πραγματικός)

·         Έργο: «Ήχος μπρούντζου», αφαιρετικός στόχος

·         Στροφή σε μοτίβα τύπου V κ ρόμβους (συμμετρικά ή ασύμμετρα τοποθετημένους)

·         Έργο: «Κίτρινο ήμισυ»

Frank Stella:

·         Δημιουργός του shaped canvas (σχηματιζόμενη ζωγραφική επιφάνεια): σχήμα πίνακα σε σύμπτωση με ζωγραφική σύνθεση

·         Έργο: «Ifafa II»

·         Ακραία όρια ζωγραφικής, αφετηρία Μινιμαλιστικής Γλυπτικής

Ευρωπαίοι εκπρόσωποι Μεταζωγραφικής Αφαίρεσης:

Auguste Herbin: (Γάλλος)

·         Ενδιαφέρον για γεωμετρία κ αισθητικής της (κύκλοι, ορθογώνια, τρίγωνα)

·         Καθαρά και επίπεδα χρώματα, αρμονία

·         Έργο: «Παρασκευή Ι»

Max Bill: (Ελβετός, ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας)

·         Ζωγραφική απαλλαγμένη από κάθε νατουραλιστική αναφορά

·         Καθαρά γεωμετρικά σχήματα

·         Έντονα χρώματα

·         Έργα: «Ζωγραφική σε μορφή κίνονα ΙΙ», «Χρωματικό πεδίο με άσπρους και μαύρους τόνους»

·         Προσπάθησε να ονομάσει «Συγκεκριμένη Τέχνη» την αφηρημένη/εγκεφαλική δημιουργία (χαρακτηρίστηκε και ως «Ψυχρή Τέχνη»: βάση όχι η φαντασία, αλλά τα μαθηματικά)

Richard Lohse: (Ελβετός)

·         Όμοια καλλιτεχνικά πιστεύω με Max Bill.

·         Απέδειξε ότι τρόπος συνδυασμού σχημάτων/χρωμάτων ζωγραφικής προκύπτει από καθαρά μαθηματικούς υπολογισμούς (αντιστοιχία με μουσική σύνθεση)

Lucio Fontana: (Ιταλός, ζωγράφος, γλύπτης, θεωρητικός τέχνης)

·         Καταστρέφει ζωγραφική επιφάνεια (διατρυπά, σχίζει καμβά)

·         Ξαναχτίσιμο τρυπημένων επιφανειών με παχιά στρώματα χρώματος ή κόλλας όπου ενσωμάτωνε χαλίκια, γυαλί, κουρέλια, κεραμικά.

·         Τίτλος όλων των  έργων του: «Ιδέα ή σύλληψη του χώρου»: κατάργηση διαχωρισμού σε κατηγορίες (ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική)

·         Έργο: «Το τέλος του Θεού» (τελευταία, εξελικτική περίοδος τέχνης του). Βάση έργου: φύλλα μετάλλου ή λακαρισμένο ξύλο όπου τοποθέτησε καμβά.

- Κοψίματα= μυστηριώδη στοιχεία που αιωρούνται: νέα διάσταση στην έννοια του χώρου

·         Άλλη ελευθερία στην καλλιτεχνική δημιουργία. Ανάπτυξη νέων τάσεων μοντέρνας τέχνης.

3.5. Νεοντανταϊσμός – Pop Art, Περιβάλλοντα και Δρώμενα

Κολάζ κυβιστών + τέχνη ready-mades Ντυσάν (Dada)= βάση φιλοσοφίας Pop Art

Παραστατική ζωγραφική προηγούμενης γενιάς: σουρεαλιστές, Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, Πικάσσο, μεξικάνικη ζωγραφική (Ντιέγκο Ριβέρα, Φρίντα Κάλο)

Νεότεροι καλλιτέχνες: νέα παραστατική τέχνη:

·         Eλεύθερη/υποκειμενική χρήση οπτικής πραγματικότητας= όχι κοινή τεχνοτροπική βάση

·         Κοινό: ανάγκη να ξεπεράσουν αβεβαιότητα αφαίρεσης

·         Εξέλιξη κολάζ (απόλυτη ελευθερία κάθε συνδυασμού)= τεχνική assemblage (συναρμογή): δημιουργία έργου τέχνης από σύνθεση ετερόκλητων στοιχείων που προϋπάρχουν.

Συμβολή καλλιτέχνη: σύνδεσμος μεταξύ αντικειμένων (κι όχι δημιουργία εξαρχής)

·         Άλλοι τρόποι καλλιτεχνικής έκφρασης: α. Περιβάλλοντα, β. Δρώμενα

Κίνημα Pop Art:

- Πλαστικές τέχνες, μουσική/λογοτεχνία, μόδα/κινηματογράφος, γραφικές τέχνες, διαφήμιση

- Δημιουργήθηκε στην Αγγλία από ομάδα καλλιτεχνών, κριτικών τέχνης, αρχιτεκτόνων: The Independent Group= νέος λαϊκός πολιτισμός μεγαλουπόλεων κ Νέας Υόρκης

- 1956: έκθεση «Αυτό είναι το Αύριο», στόχος= να παρασύρει θεατή σε σειρά από Περιβάλλοντα που έμοιαζαν με θεατρικά σκηνικά

- Έργο: «Τι είναι αυτό που κάνει τα σπίτια σήμερα να είναι τόσο διαφορετικά, τόσο συμπαθητικά;» κολάζ του Ρίτσαρντ Χάμιλτον στην είσοδο της έκθεσης, περιβάλλον σύγχρονου δωματίου

Στόχος Pop Art: να χαρακτηρίσει σύγχρονη κοινωνία καταναλωτισμού κ μαζικού πολιτισμού και κόσμο μέσων μαζικής ενημέρωσης, διαφήμισης, κινηματογράφου, κόμικς, φωτορομάντζων, φαστ φουντ κλπ

Α. αντίδραση προς σύγχρονο τρόπο ζωής

Β. άρνηση αφηρημένων τάσεων και ιδιαίτερα Αφηρημενου Εξπρεσιονισμού

Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν:

α. αναβίωση πνεύματος Ντανταϊσμού,

β. μουσική John Cage (διαμόρφωση νέας αισθητικής: Νταντά+Βουδισμός Ζεν), πρώτα Happenings (ελευθερία εκτελεστών, θόρυβοι, σιωπές, τυχαίο, πρωτοβουλίες θεατών)

Αμερικάνικο κίνημα Νεοντανταϊσμού:

Robert Rauschenberg: (πρόδρομος αμερικανικής Pop Art)

·         Ισχυροί δεσμοί με Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό κ προβληματισμοί για εξέλιξη τέχνης

·         Σειρά από πίνακες εντελώς λευκοί: Εικόνα= σκιά θεατή

·         Σειρά από πίνακες εντελώς μαύροι, με κολλημένα χαρτιά και εφημερίδες βαμμένα με μαύρο χρώμα (δημιουργία ανώμαλης επιφάνειας) = σιωπή, απομόνωση

·         Πρόκληση του «τίποτα»: δυσκολά να ζωγραφίσει, αφού έργο ολοκλήρωνεται πριν αρχίσει.

·         Σειρά από πίνακες εντελώς κόκκινους: νέος εικαστικός χώρος, ενσωμάτωση ηλεκτρικών λαμπών στο έργο.

·         Κατασκευές και combine paintings ή assemblages: Συνδυαστική Ζωγραφική (συνδυασμός υλικών, εκφραστικών μέσων, τεχνικών)

·         Έργο: «Κρεβάτι», τάβλα αντί για πίνακας ζωγραφικής, + πάπλωμα + μαξιλάρι, ζωγραφική πάνω σε αυτά με έντονα χρώματα, κρέμασμα συνόλου στον τοίχο. Χρήση χρώματος όπως Αφηρημένος Εξπρεσιονισμος

·         Συνδυασμός αντικειμένων που χάνουν παλαιά ταυτότητά τους και γίνονται στοιχεία σύνθεσης + φωτογραφίες, γεγονότα, στοιχεία από καθημερινή ζωή, που επιζωγράφιζε= Junk Art (Τέχνη των Απορριμάτων)

Jasper Johns (πρόδρομος αμερικανικής Pop Art):

·         Όμοιοι προβληματισμοί με Rauschenberg

·         Αναβάθμιση ρόλου υλικών

·         Πρώιμη δημιουργία: σειρά από πίνακες με θέματα αμερικανικές σημαίες κ στόχους (εγκαυστική τεχνική: ανάμειξη χρωμάτων με κερί, παλαιά κ δύσκολη τεχνική)

Για Jasper σημαίες κ στόχοι:

α. οικείο θέμα, β. δισδιάστατα, γ. εντυπωσιακά στη θέα.

- Ακρίβεια ζωγραφικής κ ουδετερότητα (οι πίνακες ως αντικείμενα)

- Όχι σημαίες που κυματίζουν, αλλά σαν ύφασμα στο χώρο, απλές εικόνες χωρίς συμβολικό χαρακτήρα.

- Έργο: «Οι τρεις σημαίες», ζωγραφική + ανάγλυφο

- Έργο: «Στόχος με γύψινα εκμαγεία», συνδυασμός ζωγραφικής με στοιχεία πραγματικότητας, κοινότυπου κ μυστηριώδους= νέοι δρόμοι καλλιτεχνικής έκφρασης

·         Έργα σε τρεις διαστάσεις: «Ζωγραφισμένος μπρούντζος», τονισμός πλαστικής αξίας αντικειμένων που δεν χάνουν ταυτότητά του, ασήμαντα αντικείμενα καθημερινής χρήσης με αισθητικές αξίες= έργα τέχνης

Rauschenberg κ Jasper Johns: Έκαναν αισθητές στο θεατή εμπειρίες άσχετες με καλλιτεχνική δημουργία.

Χαρακτηριστικά Ποπ Αρτ: ρεαλισμός, λαμπερά χρώματα, μεγάλες επιφάνειες.

Αντίθεση από Ντανταϊσμό: φαινομενική ψυχρότητα κ απουσία δέσμευσης με θεματολογία

  

Αμερικάνοι καλλιτέχνες της Ποπ Αρτ:

Andy Warhol:

·         Ζωγραφική, κινηματογράφος, γραφικές τέχνες, μεταξοτυπία

·         Εκφραστής καταναλωτικής κοινωνίας κ κόσμου διαφήμισης

·         Ενασχόληση με κοινά αντικείμενα (ποπ): εφημερίδες, δολάρια, προϊόντα σουπερμάρκετ

·         Έργο: «Διάφορα κουτιά»

·         Χαρακτηριστικά τέχνης του: Επανάληψη + κραυγαλέα χρώματα

·         Έργο: «Εκατό κονσέρβες»

·         Αναπαράσταση σύγχρονου αμερικανού ήρωα (Πρίσλεϋ) ή θεών έρωτα (Μονρόε, Ταίηλορ)

·         Εικόνες απρόσωπες (εξοικείωση= αδιαφορία)

·         Νοσηρός χαρακτήρας σε πολλά έργα του, σκοτεινή πλευρά ζωής

·         Έργο: «Μπλε ηλεκτρική καρέκλα»

Roy Lichtenstein:

·         Φωτεινή, επιφανειακή πλευρά ζωής

·         Θέματα από χαρτιά από τσιχλόφουσκες, Μίκυ Μάους, Ντόναλντ Ντακ, Μπαγκς Μπάνυ – κόμικς= τεχνοτροπικό πρότυπο ζωγραφικής + μαύρες κουκκιδες τυπώματος

·         Έργο: «Okay, Hot-Shot», φόρμες και επιγραφές από κόμικς

·         Έργο: «Μεγάλη ζωγραφιά Νο6», αντίδραση στον υποκειμενισμός κ στην χειρονομιακή χρήση χρώματος από εξπρεσιονιστές

·         Έργο: «Μ-Μπορεί να…»

·         Λίγα, λαμπερά, μεταλλικά χρώματα

·         Σχέδιο με ακρίβεια κ καθαρότητα

·         Καμπύλες τεχνοτροπίας Αρ Νουβώ κ γιαπωνέζικης τέχνης

·         Φιλοτέχνησε με την ίδια τεχνοτροπία έργα του Πικάσσο, του Ματίς κ.α.

·         Απρόσωπος και ουδέτερος χειρισμός θέματος (όπως Warhol), δεν σχολιάζει, δεν εκθειάζει, απλά δείχνει

Tom Wesselmann:

·         Κατεξοχήν ζωγράφος διαφημίσεων, τηλεόρασης, φωτορομάντζων

·         Συνεχιστής Συνδυαστικής τέχνης Rauschenberg: αστικά Περιβάλλοντα

·         Συνδυασμός ψευδαίσθησης + πραγματικότητας: χρήση αληθινών αντικειμένων

·         Έργο: «Εσωτερικό αρ. 2»

·         Χρήση ζωγραφισμένων αντικειμένων, φωτομοντάς, ηχητικές δημιουργίες

·         Θέματα: κλίμα αφθονίας αμερικανικού τρόπου ζωής + κόσμος γυναίκας

·         Παραλλαγές πάνω στο θέμα «Μεγάλο αμερικανικό γυμνό»: έργο «Μεγάλο αμερικανικό γυμνό αρ. 30», αμερικανικό σύμβολο σεξ χωρίς πρόσωπο, πρωτόγονο, εγκεφαλικό, αισθησιακό, χρώματα φωτεινά, σχέδιο σκληρό/σαφές

·         Χρήση διαφημίσεων. Έργο: «Στόμα αρ. 18»

James Rosenquist:

·         Επίσης από κόσμο εμπορικής διαφήμισης (ζωγραφική τεράστιων προσώπων αστραφτερών κοριτσιών σε πινακίδες διαφημίσεων)

·         Έμφαση σε γιγάντιες διαστάσεις, αποσπασματική παρουσίαση, διαφορετικές κλίμακες θεμάτων συνθέσεών του

·         Έργο:» Σ΄ αγαπώ μαζί με τη Ford μου», μιμείται διαφήμιση στον τρόπο που ζωγραφίζει, συνδυάζει αποσπάσματα από τρία θέματα (μακαρονάδα, πρόσωπο κοπέλας, αυτοκίνητο Ford): ερμηνεία ερωτικής σκηνής

Claes Oldenburg:

·         Ασχολήθηκε με Περιβάλλοντα κ Happenings

·         Έργο: Περιβάλλον «Ο Δρόμος», επίδραση έργου Ντυμπυφέ κ Γκερνίκα του Πικάσσο. Στόχος: αποτύπωση απόψεων ζωής στις μεγαλουπόλεις (Ν. Υόρκη, Σικάγο)

·         Έργο: «Μαγαζί», Περιβάλλον στη 2^η Λεωφόρο Ν. Υόρκης, είδος σουπερμάρκετ, απομιμήσεις τροφών ευρείας κατανάλωσης, αίσθηση αφθονίας αμερικανικής κοινωνίας

·         Κατασκευή τέτοιων αντικειμένων σε γιγαντιαία κλίμακα, χρωματισμένο καραβόπανο= «μαλακά» γλυπτά (Μαλακή Γλυπτική)

·         Έργο: «Γιγάντιος μαλακός σουηδικός διακόπτης»

·         Αλλαγή κλίμακας αντικειμένων = νέα πραγματικότητα, παράδοξη/ανησυχητική όσο και των σουρεαλιστών και ντανταϊστών

·         Σειρά αστικών «μνημείων», σατιρίζουν παραδοσιακή ιδέα για μνημείο κ έλλειψη μακράς καλλιτεχνικής παράδοσης αμερικανικής κοινωνίας

·         Έργο: «Κραγιόν επάνω σε ερπυστριοφόρο», «Σπάτουλα»: σύμβολα σύγχρονης εποχής

Georges Segal:

·         Έργα του: εκμαγεία υπαρκτών ανθρώπων (τους τύλιγε σε γάζες κ λινάτσες + υγρός γύψος), σαν μισοτελειωμένα

·         Τοποθέτηση έργων του σε πραγματικό περιβάλλον.

·         Έργο: «Γυναίκα που πλένει τα ποδια της» στο μπάνιο

·         Έργα: «Επιβάτες λεωφορείου», «Άντρα που κατεβαίνει από το λεωφορείο», σε λεωφορείο ή κινηματογράφο ή μπαρ

·         Μορφές σα φαντάσματα ανθρώπινων όντων, μελαγχολία, μοναξιά

Edward Kienholz:

·         Ασχολήθηκε με Περιβάλλοντα (τα ονομάζει Tableaux)

·         Όχι στενή σχέση με Ποπ Αρτ, αλλά με Funk Art (Τέχνη του Τρόμου)

·         Έργο: «Roxy’s», εσωτερικό οίκου ανοχής ’40 στο Λας Βέγκας, έπιπλα, έργα στους τοίχους, ανδρείκελα κοριτσιών, ρούχα, χρυσόψαρο, μυρωδιά από λιβάνι, φτηνό άρωμα, απολυμαντικό, μουσική από τζουκ μποζ.

·         Έργο: «Κρατικό νοσοκομείο», βασισμένο σε δικά του βιώματα, απρόσωπο δωμάτιο, μυρωδιά φαρμάκου, αποστεωμένη αντρική μορφή (αντί για κεφάλι: γυάλα με μαύρο ψάρι), σκέψη όπως κόμικς (αναπαράγει τον εαυτό του), ζωντανός-νεκρός, που δεν ελπιζει κ δεν οραματίζεται τίποτα.

3.6. Pop Art, Περιβάλλοντα κ Δρώμενα στην Ευρώπη – Fluxus, Νεορεαλισμός

Πρώτος πυρήνας Ποπ Αρτ: Λονδίνο (Ανεξάρτητη Ομάδα)

Διαφορά από Αμερική: μηνύματα πιο πολύπλοκα κ κρυπτογραφικά, ατομική ταυτότητα (όχι μέλη ομάδας), ευαισθησία απέναντι σε τρόπο ζωής μεγαλούπολης

Eduardo Paolozzi:

·         Ανθρωπομορφικά τοτέμ που θυμίζουν μηχανές

·         Υλικό: μπρούντζος, άλλοτε ποικίλα/έντονα χρώματα κι άλλοτε όχι

·         Έργο: «Ο Wittgenstein στο καζίνο» έντονα χρώματα

·         Έργο: «Ο Επίσκοπος του Kuban», μονόχρωμαο

·         Προκαλεί προβληματισμό θεατή για επίδραση τεχνολογίας στον άνθρωπο κ σχέση τέχνης-ζωής

David Hochney:

·         Ευρωπαίος Warhol (στιλ ζωής, ξανθά μαλλιά, γυαλιά κουκουβάγιας, χρυσό λαμέ σακάκι)

·         Θεματογραφία: ανθρώπινη μορφή (βάση: ζωγραφική άλλων, φωτογραφία, ποίηση)

·         Επιρροή από ποίηση Καβάφη

·         Έργο εκκεντρικό/δηλωτικό σεξουαλικής του ιδιαιτερότητας, ναΐφ διάθεση  

·         Έργα: «Το ωραιότερο αγόρι του κόσμου» και «Μεγάλη πυραμίδα στην Giza με σπασμένο κεφάλι από τις Θήβες»

Περιβάλλοντα/Δρώμενα ευρωπαίων καλλιτεχνών:

(διαφορετικό πνεύμα, πιο εκλεπτυσμένος τρόπος από αμερικανούς καλλιτέχνες, πιο εγκεφαλικά, πιο ασαφή, εξερεύνηση ακραίων καταστάσεων κοινωνικής συμπεριφοράς: καλλιτέχνες-επαναστάτες/κριτές κοινωνίας)

Joseph Beuys: (δημιουργός: ζωγραφική, γλυπτική, σχέδιο, κατασκευή)

·         Σύνδεση με Fluxus = ροή, ρευστότητα, κίνηση, αλλαγή, αρχικά μουσική κίνηση με βάση ακαθόριστες μουσικές δημιουργίες αμερικανού John Cage.

Στόχος: διερεύνηση διαφορετικών δυνατοτήτων ακαθόριστου (όλα επιτρέπονται)

·         Στόχος τέχνης Beuys:

α. παρουσίαση υπαρξιακών καταστάσεων

β. ανατροπή αποξένωσης/αλλοτρίωση ανθρώπου από ορθολογισμό σύγχρονου πολιτισιμού

γ. δραστηριοποίηση δημιουργικής φαντασίας θεατή, απόδειξη ταύτιση τέχνης με ζωή

·         Χρήση διαφόρων υλικών που σχετίζονταν με προσωπικές του εμπειρίες: λίπος, τσόχα, κερί, πούπουλα, φτερά, καρφιά, χαρτί, αφρώδες πλαστικό, κουτιά τσίγκινα, πινέλα, μέλι κα

·         Επιμονή στο μοτίβο του σταυρού (σύμβολο θανάτου κ αγώνα επιβίωσης, σχέση πνεύματος-ύλης, σχέση Θεού-ανθρώπου), αναφορές στο Χριστιανισμό

·         Έργα: «Τσόχινος σταυρός κομμένος στη μέση και πίνακας με σκόνη “Magda”» κ «Σταύρωση»

·         Δρώμενα: ερωτήματα στο κοινό (γέννηση, ζωή, θάνατο, άνθρωπο, φύση) – σαν ηθοποιός

·         Happening: «Πώς εξηγεί κανείς τις εικόνες σ΄ ένα νεκρό λαγό;»

·         Έντονη πολιτική δραστηριότητα (=απόλυση από Ακαδημία): καλλιτεχνική κ πολιτική δραστηριότητα με διεθνή απήχηση

·         Happening: «Αγαπώ την Αμερική και η Αμερική αγαπά εμένα»

·         Επηρέασε Τέχνη του Ελάχιστου, Εννοιολογική Τέχνη κ Τέχνη Σώματος

Stuart Brisley:

·         Εκδηλώσεις σττα όρια του σαδισμού κ μαζοχισμούς πχ ακίνητος σε μπανιέρα γεμάτη νερό κ εντόσθια ζώων

Νεορεαλισμός (Nouvau Realisme)

Ιδρυτής: Pierre Restany (Γάλλος κριτικός τέχνης)

Μέλη: Yves Klein, Arman, Cesar, Christo, Μαρσέλ Ντυσάν

·         Καταγραφή κοινωνικής πραγματικότητας χωρίς πρόθεση αμφισβήτησής της

Yves Klein:

·         Έργα: «Μονόχρωμα», λευκοί, κόκκινοι κ Διεθνές Μπλε Klein, όχι συμβατικοί πίνακες, αλλά αντικείμενα που μετέφεραν στο θεατή υπερφυσικές ιδιότητες χρώματος

·         Έργο: «Μπλε ανάγλυφο με σφουγγάρια RE 19», ανάγλυαφα με σφουγγάρια

·         Έργα: «Μονόχρυσα», με φύλλα χρυσού, ελαφρώς ανάγλυφα, υλικό/πνευματικό

·         Γλυπτά έργα σε μπλε: «Νίκη της Σαμοθράκης», αναπαραγωγή έργων παρελθόντος (συστηματική δράση από καλλιτέχνες Ποπ Αρτ)

·         Έκθεση: «Το Κενό» ( αναζήτηση για το απόλυτο) βαμμένη αίθουσα χωρίς έπιπλα κ έργα

·         Έργο: «Πήδημα στο κενό», φωτογραφία καλλιτέχνη να πηδάει στο κενό

·         Έργα: «Ανθρωπομετρίες» (κλίση Klein προς τελετουργικό στοιχείο) γυμνά κορίτσια βαμμένα μπλε πίεζαν με σώμα τους χαρτί αποτυπώνοντας βασικά μέρη του, μετά μουσικής «Μονότονη Συμφωνία» (μουσικό έργο του ιδίου, δεκάλεπτη νότα + δεκάλεπτη παύση)

Arman: (Γάλλος, ζωγραφική/πλαστική)

·         Τυχαία ή μελετημένη τοποθέτηση όμοιων ή ανόμοιων αντικειμένων σε τρισδιάστατα διαφανή κουτιά= νέο περιοεχόμενο στο κοινό και το άχρηστο

·         Έργο: «Σκουπιδοτενεκέδες», όχι ενδιαφέρον για αισθητικό αποτέλεσμα, τελική σύνθεση στην τύχη

·         Έργα: σειρά «Οργή», κομμάτιασμα αντικειμένων από καλλιτέχνη, τοποθέτηση κομματιών χωρίς τάξη ή εκ νέου ανασυγκρότηση του αντικειμένου

·         Λατρεία του αντικειμένου ή κριτική υπερκατανάλωσης

Cesar: (Γάλλος)

·         Ενασχόληση με μέταλλο

·         Έργα: «Συμπίεσεις», μοτοσικλέτες, αυτοκίνητα συμπιεσμένα με πρέσα, κυβόμορφοι όγκοι.

·         Έργα: «Επεκτάσεις», πολυεστερικές ρητίνες σε ρευστή μορφή 

·         Οξύς εκφραστής εποχής: ασκεί κριτική, εκφράζει απαισιοδοξία για σύγχρονο κόσμο

·         Σειρά: «Αντίχειρες», χύτευση δακτύλου του σε διάφορα υλικά. Απόδοση λεπτομερειών + μεγάλο μέγεθος= Ποπ Αρτ

Christo: (Βούλγαρος)

·         Συσκευασμένα αντικείμενα καθημερινής ζωής σε κανονικές διαστάσεις (συσκευασία= απόκρυψη ταυτότητας αντικειμένων). Έργο: «Τυλιγμένο μπουκάλι»

·         Αλλαγή μεγέθους, τύλιγμα κτιρίων πχ Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγου, Κτίριο Reichstag.

·         Επεμβάσεις στο χώρο: «Τυλιγμένη ακτή ένα εκατομμύρο τετραγωνικά πόδια» 

·         Πακετάρισμα γεφυρών: «Γέφυρα Pong Neuf», Παρίσι

·         Τολμηρή τέχνη. Από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες β΄ μισού 20^ου αιώνα.

·         Τέχνη της Γης (επεμβάσεις σε τοπία) + Εννοιολογική Τέχνη (τα έργα καταστρέφονται, γνωστά από φωτογραφίες, μετρήσεις, κείμενα καλλιτέχνη)

Video-Art

Έργα με χρήση τεχνολογίας. Τέχνη στα πλαίσια του Fluxus.

Τέλη 20^ου αιώνα: μετάδοση κοινωνικών μηνυμάτων ή νέα ερμηνεία τεχνοτροπιών παλαιότερης καλλιτεχνικής παράδοσης (Bill Viola)

Nam June Paik: (Κορεάτης)

·         Από τα πρώτα του έργα: Εικόνες Νέα Υόρκης μέσα από ταξί

·         Δρώμενα: δράση Φλούξους «Στηθόδεσμος από TV για ζωντανό γλυπτό» (πολιτική/αισθητική αντίδραση στην τηλεόραση)

·         Γλυπτική βίντεο: «Μνημείο από TV στον John Cage», μορφές/ρομπότ από τηλεοράσεις

3.7. Οπτική, Κινητική, Μινιμαλιστική, Εννοιολογική Τέχνη, Arte Povera

Opt Art (Optical Art): καθαρά οπτική προσέγγιση θεατή

Κινητική Τέχνη: προέκταση Οπτικής, αντίθεση/άρνηση Ποπ Αρτ κ νεοπαραστατικών τάσεων

Opt Art:

·         Βάση: πειράματα Bauhaus (μεσοπόλεμος), Κυβισμού, Φουτουρισμού, Κονστρουκτιβισμού

·         Κύριο χαρακτηριστικό: χρήση της ψευδαίσθησης

·         Αφηρημένοι, γωμετρικοί τύποι που επαναλαμβάνονται, αυξομειώνονται (από στατικοί μεταβάλλονται σε κινητικοί/δυναμικοί), γραμμές που φαίνονται να κυματίζουν, επίπεδα που προβάλλουν ή υποχωρούν= νέος χώρος

·         Opt Art + ανάγλυφο ή κίνηση= Κινητική Τέχνη

·         Συμμετοχή θεατή: εντατικοποίηση όρασης + ψυχολογική ανίδραση

·         Στήριξη στην επιστήμη κι όχι τόσο έμπνευση. Βάση: μαθηματικά, φυσική, τεχνολογία

·         Επέδρασε και σε σχεδιαστές μόδας πχ Yves Saint-Laurent

Victor Vasarely: (Ούγγρος)

·         Παιχνίδι φωτός + γνωστά οπτικά φαινόμενα

·         Κυρίαρχο θέμα: μοτίβο σκακιού,  μαύρο/ασπρο, τετράγωνα κ κύκλοι σε σχηματισμούς, εντύπωση αέναης κίνησης, εμφάνιση ολοκληρωμένου πίνακα μόνο όταν τον βλέπει ο θεατής

·         Οπτικά παιχνίδια (κι άλλα χρώματα)

·         Έργα: «Boglar III» και «Vega Pauk 103»

·         Πρωτότυπα σε μουσαμά ή χαρτί. Μεταφορά μέσω σύγχρονης τεχνολογίας σε τοιχογραφία, ψηφιδωτό, κεραμικό, γυαλί, τηλεόραση= ανάπτυξη Ars Mustiplicata (βλ Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό)

Bridget Riley: (Αγγλίδα)

·         Πέρασε από παραστατική τέχνη σε αφαίρεση

·         Πειραματισμός με άσπρο/μαύρο (αρχικά) κ χρώματα, διαβαθμίσεις

·         Έργα: «Ρεύμα», «Καταρράκτης ΙΙΙ», κυματιστές γραμμές που προκαλούν αναστάτωση κ ζάλη στο θεατή.

·         Η καλλιτέχνης δίνει οδηγίες, το τελικό έργο εκτελείται από βοηθούς.

Carlos Cruz-Diez και Jesus Rafael Soto: (Βενεζουέλα)

·         Γεφύρωσαν Opt Art με Κινητική Τέχνη

·         Χρωματισμένα ελάσματα, ράβδοι ή σύρματα: οπτικά φαινόμενα, συμμετοχή θεατή

·         + φως και ήχος (προβληματισμός ορίων τέχνης και επιστήμης)

Κινητική Τέχνη:

(φουτουριστές, ρώσικη πρωτοπορία)

·         Τρισδιάστατες κατασκευές σε κίνηση

·         Διερεύνηση κίνησης σε σχέση με χρόνο, χρήση ήχου, φωτός και τεχνολογικών εφέ

Alexander Cander:

·         Αφηρημένα έργα που κινούνταν με μηχανές

·         Έργα: «Mobiles», κίνηση + αφέλεια παιδικού παιχνιδιού, χρώμα, κρεμασμένα από ταβάνι

·         Επιρροή από Σουρεαλισμό (Μιρό, Αρπ): δανείστηκε χαρακτηριστικούς τύπους μορφών

·         Έργα: «Stabiles», γλυπτά που στηρίζονται στο έδαφος, μνημειακές διαστάσεις, σταθερότητα, εξωτερική ισορροπία, μνημειακή διάθεση

Takis (Τάκης Βασιλάκης):

·         Op Art κ Κινητική Τέχνη

·         Χρήση ηλεκτρισμού κ μαγνητισμού

·         Συνδυασμός οπτικών, κινητικών, ακουστικών κ ρυθμικών φαινομένων

·         Επιστημονική εμπειρία= αισθητική αξία

Jean Tinguely:

·         Κίνηση + ήχος

·         Κατασκευές από σύρμα, μέταλλο κ άλλα υλικά, σύνδεση με μηχανισμό (ηλεκτρισμό), κίνηση με ταυτόχρονη παραγωγή μουσικών ήχων

·         Έργο: «Φόρος τιμής στη Νέα Υόρκη», το έργο αυτοκαταστρέφεται

·         Σειρά «Metamatic», παράξενες μηχανικές κατασκευές σε τρίποδα, με βοήθεια ηλεκτρικού κινητήρα παράγουν μέχρι και 1000 σχέδια την ώρα. Συνοδεία μουσικής. Συμμετοχή θεατή.

Μινιμαλιστική Τέχνη:

(+ Οπτική Τέχνη)

·         Σύνδεση με Κονστρουκτιβισμό κ Σουπρεματισμό Μαλέβιτς

Donald Judd:

·         Ορθογώνια, κιβωτιόσχημα στοιχεία από ξύλο, πλέξιγλας ή μέταλλο, τοποθετημένα στο πάτωμα ή στον τοίχο, βαμμένα με χρώματα αυτοκινήτου που κρύβουν ιδιότητες υλικού

·         Όχι τίτλοι στα έργα του: εστίαση θεατή στο αντικείμενο κι όχι στην ιδέα του τίτλου

·         Εγκαταστάσεις: «Εκατό κιβώτια από επεξεργασμένο αλουμίνιο», διαφορετικά κιβώτια (όπως διαφορετικοί άνθρωποι): διαπίστωση θεατή ότι φύση τέχνης είναι σχετική με αντίληψη ανθρώπου

Dan Flavin:

·         Τέχνη με βάση δυνατότητες ράβδων φωτός νέον

·         Έργο: «Χωρίς τίτλο: Για την Donna», δημιουργία νέου, φωτεινού χώρου

·         Έργο: «Φράγμα από μπλε και κόκκινο φως νέον», φωτεινό φράγμα

·         Συνδυασμός έργων με αρχιτεκτονική (συσχετισμός με Νιούμαν, Ρόθκο)

Chryssa (Χρύσα Βαρδέα-Μαυρομιχάλη):

·         Πρωτοπόρος  Φωτοπλαστικής (νέον): σχεδιάζει, δημιουργεί ψευδαισθήσεις όγκου/χώρου

·         Έργα: «Κυκλαδικά βιβλία», αφηρημένα ανάγλυφα σε πηλό, πλατιά επιφάνεια διαιρείται σε ορθογώνια τμήματα με σχήμα Τ (ρόλος οριζόντιας κ κάθετης γραμμής στα κεφάλια κυκλαδίτικων ειδωλίων)

·         Έργο: «Πύλες της Times Square», πηγή έμπνευσης: φωτεινές επιγραφές πλατείας. Σινοϊαπωνικό ιδεόγραμμα + ελληνικό κ αγγλικό αλφάβητο= νέα αστική καλλιγραφία

·         Έργο: «Αθηναϊκό τοπίο», αλουμίνιο, Μινιμαλιστική κ Εννοιολογική Τέχνη (σειρές γραμμάτων)

Richard Derra:

·         Το σχέδιο στον πυρήνα του έργου του

·         Πολύ βαριά φύλλα μολύβδου ή χάλυβα που ισορροπούν όρθια.

·         Έργο: «Στήριγμα ενός τόνου»

·         Τεράστιες κατασκευές από σίδερο= επέμβαση στο χώρο κ επαναπροσδιορισμός του

·         Έργα: «Επισφαλές τόξο» (Ν. Υόρκη) κ «Clara-Clara» (Παρίσι), καμπύλες μεταλλικές κατασκευές, σαν τείχη, σχεδιασμός με βάση αρχιτεκτονικά δεδομένα περιοχής, καλούσαν θεατή να αντιληφθεί χώρο με βάση εικαστική πρόταση καλλιτέχνη

Τέχνη της Γης:

(συσχέτιση με Μινιμαλιστική Τέχνη)

·         Τέχνη του Ελαχίστου σε γιγαντιαία κλίμακα

Robert Smithson:

·         Έργο: «Σπειροειδής κυματοθραύστης» τεράστια κατασκευή από πέτρες κ χώμα (Αμερική), καταστροφή από στοιχεία της φύσης

·         Σύνδεση με Εννοιολογική Τέχνη (καταστρέφεται, μένει γνωστό από κείμενο κλπ)

Richard Long:

·         Επεμβάσεις στο τοπίο, συχνά σε απομακρυσμένα σημεία ή και με εγκαταστάσεις (installations) σε αίθουσες τέχνης

·         Κύκλοι από πέτρες (από συγκεκριμένο μέρος) + φωτογραφίες, χάρτες, διαγράμματα

·         Σύνδεση με Εννοιολογική Τέχνη (καταστρέφεται, μένει γνωστό από χάρτη, κείμενο κ.α.)

Εννοιολογική Τέχνη (Conceptual Art, τέλη δεκαετίας ’80-‘90):

Εγκατάλειψη αυτού καθ΄ αυτού του έργου τέχνης. Μεταφορά στο θεατή εγκεφαλική διαδικασία καλλιτεχνικής δημιουργίας μέσα από κείμενα, φωτογραφίες, σημεία.

Joseph Kosuth:

·         Πρώιμο έργο (κλασικό): «Μία και τρεις καρέκλες», αναζήτηση πραγματικότητας από θεατή. Ποια είναι η πραγματική καρέκλα;

Rudolph Schwarzkogler: (Body Art: συσχέτιση με Εννοιολογική Τέχνη, έκθεση σώματος καλλιτέχνη σε δοκιμασίες, Happening)

·         Ακραίος εκπρόσωπος Body Art: αυτοβασανισμός, αυτοακρωτηριασμός, θάνατος

Arte Povera (τέλη δεκαετίας ’60-’70)

(σχέση με Minimal Art κ Εννοιολογική Τέχνη)

·         Αντίδραση στην καταναλωτική κοινωνία κ σε τέχνη υποταγμένη σε επιστήμη/τεχνολογία

·         Στόχος: αποκατάσταση επαφής ανθρώπου με φυσικά υλικά (πηλός, κάρβουνο, πέτρα, γυαλί, ύφασμα, φυτά, ζώα)

·         Ιταλικό δημιούργημα, αφετηρία για γενικότερη προσπάθεια αλλαγής της φύσης της τέχνης, κατάργησης τεχνοτροπικών κλισέ, διαφορετική προσέγγιση έργου τέχνης από κοινό (ξεπέρασε όρια Ιταλίας)

Γιάννης Κουνέλλης:

·         Εγκαταστάσεις (installations) Άρτε Πόβερα. Υλικά: τσουβάλια, μαλλιά, κερί, ξύλο, κάρβουνο, τονισμός πρωταρχικών λειτουργιών

·         Φωτιά: μέσο καταστροφής, εξαγνισμός, φωτισμός

·         Πόρτες με μολυβένιες πλάκες: πρόσδεση ανθρώπου σε εσωτερικό χώρο

·         Πρωτότυπη παρουσίαση σχέσης με φύση, κατάρριψη ισχύουσας άποψης για ρόλο αίθουσας τέχνης πχ έκθεση στα αμπάρια του πλοίου «Ιόνιον»

·         Έργο: «Χωρίς τίτλο», δώδεκα (αληθινά) άλογα δεμένα με τα χαλινάρια τους σε κανονικα διαστήματα: απευθύνεται σε αισθήσεις θεατή (όραση, ακοή, αφή, όσφρηση)

·         Επέκταση φυσικών κ νοητών ορίων τέχνης

Μάριο Μερτς:

·         Έργο: «Ιγκλού», καταφύγια με παγκόσμιο χαρακτήρα, κατασκευή με φυσικά υλικά

·         Ημισφαιρικές κατασκευές με μεταλλικό σκελετό που καλύπτονται από πηλό, πέτρες, κερί, σπασμένα γυαλιά ή κλαδιά δέντρων. (Πίσω στο χρόνο, στην ιστορία του ανθρώπου.)

Λουτσιάνο Φάμπρο:

·         Σειρά «Ιταλία» και «Χρυσή Ιταλία», σχήμα χώρας (σαν μπότα) με διάφορα υλικά (γυαλί, μόλυβδο, χρυσό, γούνα κ.α.) και το κρεμάει ανάποδα= υπαινιγμοί ιστορικών γεγονότων ή σχόλια για εσωτερική μετακίνηση πληθυσμών από βορρά προς νότο κ αντίστροφα)

Τζουζέππε Πενόνε:

·         Προσωπικά βιώματα στα τοπία των Άλπεων

·         Έργο: «Δέντρο 12 μέτρων», το θεώρησε πρότυπο για κάθε πλαστική σύνθεση, σύμβολο δύναμης κ ενέργειας (ζωντανό στοιχεία με εξέλιξη κ ανάπτυξη)

Tony Cragg: (Άγγλος)

·         Έργα από κατάλοιπα πολιτισμού πχ άχρηστα κομμάτια πλαστικού

·         Νέα διάσταση σκουπιδιών, κριτική στην κοινωνία της υπερκατανάλωσης

Robert Gober: (Αμερικανός)

·         Απροσδιόριστος/ανησυχητικός χαρακτήρας έργου

·         Θέματα: Δημιουργήματα αρρωστημένης φαντασίας

Damien Hirst: (Άγγλος)

·         Νεκρά ζώα και ψάρια σε γυάλινα δοχεία με φορμόλη

·         Έργο: «Φυσική αδυναμία θανάτου στο μυαλό κάποιου που ζει», καρχαρίας

·         Έργα ανησυχητικά, μακάβρια, ασχολούνται ψυχρά (επιστημονικά) με το θάνατο, προδίδουν αγριότητα: ερώτημα για τρόπου θανάτου αυτών των ζώων.

Καλλιτεχνικές τάσεις δεκαετίας ΄60-΄70:

·         Ποπ Αρτ με Περιβάλλοντα και Δρώμενα

·         Οπ Αρτ

·         Κινητική τέχνη

·         Φλούξους

·         Μινιμαλισμός

·         Εννοιολογική Τέχνη

·         Άρτε Πόβερα

Άποψη καλλιτεχνών Μινιμαλισμού, Εννοιολογικής Τέχνης και Άρτε Πόβερα για γκαλερί:

·         Γκαλερί: σύστημα αγοράς έργων τέχνης

·         Οι καλλιτέχνες αυτοί ξεφεύγουν από τις δομές αυτού του συστήματος που θεωρεί τα έργα ως εμπορεύσιμο υλικό, σπάνιο και πολυτελές

3.8. Νεοεξπρεσιονιστικές τάσεις στη δεκαετία 1980-1990

Απομάκρυνση καλλιτεχνών από παραδοσιακό τρόπο έκφρασης με πινέλο κ χρώμα.

Εμφάνιση καλλιτεχνών που δεν συνδέονταν με πρωτοποριακό κίνημα. Νέα άνθιση μέσου ζωγραφικής σε νεοεξπρεσιονιστικό ύφος. Στην επιφάνεια ξανά η ατομικότητα του καλλιτέχνη.

Francis Bacon: (Άγγλος)

·         Παραδοσιακός, δουλεύει με παλαιά υλικά, λάδι σε καμβά, παραδοσιακά σχήματα, επιρροή από Velasquez.

·         Έλξη από τρόμο, απομόνωση, άγχος: μορφές μόνες, σε χώρο διφορούμενο, σάρκες: αρχές συμπεριφοράς υγρών

·         Οργάνωση χώρου από αρχές γεωμετρίας κ αναγεννησιακής προοπτικής

·         Έργο: «Τρεις σπουδές για μορφές στη βάση μιας Σταύρωσης», εκφραστικές παραμορφώσεις Πικάσσο + βίαιη θεματολογία σουρεαλιστών, κτηνώδεις μορφές, σταύρωση= σφαγή

·         Γυμνά χωρίς εξιδανίκευση, κίνηση: επιρροή από φωτογράφο Muybridge: μορφές σκυμμένες, στάσεις διφορούμενες: εμβρυακή κατάσταση, έρωτα, θάνατο

·         Ενδιαφέρον ζωγράφου για ματαιότητα μάχης ζώων να ξεφύγουν από βέβαιο θάνατο

·         Έργα: «Πάπες που ουρλιάζουν», μορφές από πίνακα Βελάσκεθ «Πορτρέτο του Πάπα Ιννοκεντίου του 10^ου»

Βελάσκεθ: πορτρέτο του πιο ισχυρού άνδρα της εποχής του

Μπέικον: (όχι δέσμευση παραγγελίας) αφαίρεση ωραιοποιημένης εξωτερικής εμφάνισης, αποκάλυψη ανθρώπινου όντος που ουρλιάζει μέσα του. Ανασκευή εικόνα Βελάσκεθ μορφολογικά και θεματικά. Διατηρεί εικονογραφία έργου Μπαρόκ (στάση, ενδυμασία, θρόνο), σφίγγει τα χέρια γροθιές, ενώνει ανοικτό στόμα με μύτη-τσιμπίδα. Σημασία στην απόδοση του στόματος.

·         Αυτοπροσωπογραφίες από καθρέφτη/φωτογραφίες, πορτρέτα από μνήμης

·         Παραμόρφωση αντικειμένου πέρα από εμφάνιση

·         Χώρος οριοθετημένος, αλλά χωρίς λογική (όχι προστατευτική λειτουργία)

·         Σημαντικός ο παράγοντας του τυχαίου

·         Φωτισμός α-χρονικός, θυμίζει φωτισμό σκηνής θεάτρου

·         Χαρακτηριστικό: έντονη αίσθηση τρόμου, πανικού, σαδομαζοχισμού

Balthus: (Γάλλος)

·         Επιρροές από Poussin, Gourbet, Seurat, Goya

·         Κύριο θέμα: φαντασίωση

·         Έργο: «Δρόμος», μορφές σαν υπνοβάτες, ερωτική ένταση. Έχει παραλληλιστεί με σκηνή «Μεταφοράς του Σταυρού» του Πιέρο ντελλα Φραντσέσκα (μνημειακή τοιχογραφία)

·         Μορφές σαν κούκλες σε δωμάτιο, αίσθηση κλειστοφοβίας. Εγκατάλειψη, σεξουαλική βία.

·         Έργο: «Το δωμάτιο», παιδική αφέλεια με βία, κρυφός ερωτισμός

Lucian Freud:

(εγγονός του Freud)

·         Θεματογραφία παραδοσιακής ζωγραφικής: πορτρέτα, γυμνά, νεκρές φύσεις, εσωτερικά κ απόψεις από αστικό τοπίο

·         Έργο: «Εσωτερικό στο Paddington», έργα πρώτης περιόδου. Διπλό πορτρέτο: νεαρού άντρα και φυτού. Πρότυπο του Ματις: μορφές δίπλα στην μπαλκονόπορτα απ΄ όπου φαίνεται ο δρόμος. Απόδοση λεπτομερειών.

·         Έργο: «Διπλό πορτρέτο», πιο ζωγραφικός χαρακτήρας έργου, αντιστοιχία στάσης γυναίκας κ σκύλου, χεριού και τριχώματος

·         Γυμνά χωρίς εξιδανίκευση κ ιδεαλισμό, ατέλειες με λεπτομέρεια, όχι ένδειξη ντροπής, περίεργες οπτικές γωνίες (προσωπική καλλιτεχνική έκφραση)

Georg Beselitz:

·         Έργα παραστατικά, δημιουργούν συναισθήματα ανάλογα με του Βαν Γκογκ, του Μουνχ

·         Ολόσωμες μορφές κ πορτρέτα: ανάποδα (απαλλαγή έργου από νόημα)

·         Έργο: «Ζωγράφος με ιστιοφόρο-Munch», προσοχή στον ανορθόδοξο τρόπο έργου κι όχι στην παράσταση (σουρεαλιστικού τύπου ανατροπή των συμβατικών κανόνων: συσχέτιση με διαίρεση Γερμανίας την εποχή εκείνη)

Anselm Kiefer:

·         Θέματα που σχετίζονται με ανθρώπινη ιστορία

·         Έργο: «Varus», μάχη Ρωμαίων-Τευτόνων, ονόματα αρχητών, ποιητών, φιλοσόφων που ασχολήθηκαν με γεγονός αναγράφονται στον πίνακα.

·         Ανάγλυφη υφή: προσθήκη στο χρώμα υλικών όπως: άχυρο, ξύλο, λινάτσα, άμμο, φύλλο χρυσού, σύρμα κ.α.

·         Έργο: «Ιερουσαλήμ», Γη: ψήγματα μολύβδου, προσάρτηση παγοπέδιλων. Κοσμολογικός συμβολισμός σιδήρου (κοσμικές ρίζες)= Ιερουσαλήμ (τόπος προσκυνήματος)

3.9. Νεοεξπρεσιονιστικές τάσεις στη δεκαετία 1990-2000 – Τέχνη με κοινωνικά, πολιτικά και άλλα μηνύματα

Τέχνη: ρόλος κοινωνικός, προβολή θεμάτων μη προνομιούχων ανθρώπων πχ μαύροι Η.Π.Α.

Jean-Michel Basquiat:

·         Ξεκίνησε ζωγραφίζοντας Graffiti

·         Έργα σε χαρτιά, πόρτες, ψυγεία

·         Assemglages (συναρμογές) από άχρηστα αντικείμενα

·         Αφηρημένος εξπρεσιονιονισμός + τέχνη των spray

·         Έργα που θυμίζουν ζωγραφική παιδιών ή πρωτόγονη τέχνη

·         Μοτίβα που επανέρχονται (πρόσωπα με περίεργες γκριμάτσες, στέμματα, βέλη, σταυροί, αριθμοί, γράμματα, λέξεις: αντιρατσιστικά μηνύματα)

·         Ένταση, πολυπλοκότητα, πλήθος στοιχείων, δυνατά/καθαρά χρώματα, χρήση μαύρου

·         Επιδράσεις: αφρικανικές μάσκες, Πικάσσο, τέχνη παιδιών, graffiti, μουσική hip-hop, jazz

Γυναίκες καλλιτέχνιδες που εκπροσωπούν Φεμινιστικό Κίνημα:

·         Θίγουν κοινωνικά ζητήματα

Louise Bourgeois:

·         Εμπειρίες, βιώματα αποτυπώνονται στο έργο της

·         Έργο: «Γυναίκα-σπίτι», γυναικείο σώμα με σπίτι για κεφάλι, ταύτιση γυναίκας με σπίτι

·         Έργο: «Zelle-Choisy. Αναμνήσεις από το πατρικό σπίτι», λαιμητόμος, σιδερένιος φράκτης, συμβολική υπόμνηση γυναικείου περιορισμού κ αδυναμίας για αντίδραση

·         Χρήση διάφορων υλικών: γύψος, τσιμέντο, λάστιχο, πλαστικό, ύφασμα, κατασκευή έργων έξω από στιλιστικές κατηγορίες

·         Συμβολική διάσταση ανθρώπινου σώματος

·         Έργα: «Σωρείτης Ι» και «Η καταστροφή του πατέρα», αναφορές στο γυναικείο κ ανδρικό σώμα αντίστοιχα. Παραπομπή σε τοπία. Άνθρωποι-τοπία.

Judy Chicago:

·         Έργο: «Συγκέντρωση για δείπνο», μνημειώδη μαρτυρία πολλαπλής προσφοράς γυναίκας (γλυπτική, κεραμική, ζωγραφική σε πορσελάνη, κέντημα), γυναίκες που έπαιξαν ρόλο σε ιστορία/παράδοση, 999 ονόματα γραμμένα στο δάπεδο. Θεατρικός χαρακτήρας. Πιάτα με μοτίβο συμβολικό της γυναικείας φύσης.

Cindy Sherman: (η φωτογράφος)

·         Φωτογραφίες του εαυτού της σε στάσεις προκλητικές, αντιγραφή κινηματογραφικών έργων κ διαφημίσεων ΄50-΄60

·         Φωτογραφίες: «Χωρίς τίτλο» και «Χωρίς τίτλο Νο 120»

·         Στόχος: διάλυση μύθου θηλυκότητας

·         Αυτοπροσωπογραφίες σαν μάσκες (δεν αποκαλύπτουν χαρακτήρα κ προσωπικότητα)

Gerhard Richter: (ο φωτογράφος)

·         Κύκλος έργων: «18 Οκτωβρίου 1977», φωτογραφίες γερμανικής αστυνομίας, τέχνη με πολιτικά μηνύματα

Ομάδα καλλιτεχνών που εστίασαν στο θέμα του φύλου, πολεμική για AIDS:

·         Ατμόσφαιρα σιωπηλής μελαγχολίας και θλίψης (έργα θυμάτων AIDS)

Derek Jarman:

·         Πίνακες με επιγραφές γραμμένες με βίαιο τρόπο: σχέση ζωγραφικής με graffiti

Τέλος 20^ου αιώνα: απόλυτη ελευθερία στην έκφραση, επιρροές από τέχνη Ρωσίας, Κίνας, Ασίας, Αφρικής, πρώην σοσιαλιστικά κράτη Ευρώπης= νέα άνθιση εικαστικών τεχνών 21^ου αιώνα