ΕΠΟ20 - Ευρωπαϊκές Τέχνες, Σύνοψη Α' & Β' τόμου

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Αφηρημένη διακοσμητική τέχνη βόρειων λαών

Ανθρωποκεντρική ελληνορωμαϊκή παράδοση

11^ος – 12^ος :

Ρομανικός ρυθμός

Στόχος: προώθηση δόγματος, δύναμη Στρατευόμενης Εκκλησίας, όχι μίμηση φύσης

Θέση καλλιτέχνη: απλός τεχνίτης

13^ος-14^ος :

Γοτθικός ρυθμός (κατακόρυφος άξονας, καθεδρικοί ναοί με πολλές λειτουργίες, πόλη)

Στόχος: θριαμβεύουσα Εκκλησία, υποβολή πνευματικής ανάτασης, απόδοση μορφής & συναισθημάτων, αφήγηση βιβλικών γεγονότων, συγκίνηση, όχι μίμηση φύσης

Θέση καλλιτέχνη: απαρχή αναγνώρισης αξίας του

Ιστορικοί παράγοντες ανάπτυξης ζωγραφικής από Ιταλία:

• Φιλοδοξία παπών για αναβίωση παπισμού (κλασικά πρότυπα)
• Μοναχικά τάγματα (κατανόηση δόγματος: ρεαλισμός= απόδοση πραγματικότητας)

[Βορράς: όχι μνημειακή ζωγραφική, ναι απόδοση συναισθήματος και όχι πραγματικότητας (δισδιάστατος διακοσμητικός χαρακτήρας), σκληρά περιγράμματα, αδέξιος χειρισμός φωτός, αντινατουραλιστικές τάσεις]

Pisano (γοτθικό+κλασικό)

Giotto (Σχολή Φλωρεντίας, σχέδιο) – κλασικό+γοτθικό (φωτοσκίαση, βράχυνση)

Duccio (Σχολή Σιέννας, χρώμα) – βυζαντινό + γοτθικό

Martini (Σιέννα, αρχή τέχνης προσωπογραφίας εκ του φυσικού, γοτθική τεχνοτροπία)

14^ος – 15^ος:

Διεθνής γοτθικός ρυθμός: γαλλική+ιταλική παράδοση

• Διακοσμητική διάθεση
• Τρισδιάστατη και φυσιοκρατική απόδοση χώρου
• Παρατήρηση και απόδοση τοπίου

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ανακαλύψεις, άνθρωπος κυρίαρχος, ορθολογική οργάνωση εργασίας, ανατροπή σχολαστικισμού, ορθολογισμός, στροφή στην Αρχαιότητα, τυπογραφία, ανακαλύψεις (προοπτική, ανατομία), θρησκευτικό συναίσθημα, όχι ενοχή Μεσαίωνα

Νέα αντίληψη: Εικόνα= καθρέφτης πραγματικότητας.

Κοιτίδα: ελεύθερες πόλεις Ιταλίας

Προστάτες τεχνών: ευγενείς/φεουδάρχες + μεσαία τάξη

Καλλιτέχνης: δημιουργός (αλλαγή κοινωνικής θέσης)

Στόχος τέχνης: μέσο προβολής προσωπικότητας καλλιτεχνών κ εργοδοτών τους, εικόνα ως καθρέφτης της πραγματικότητας, μίμηση φύσης 

Καινοτομίες: προοπτική, φυσικοκρατική αντίληψη ανθρώπινης μορφής, κλασικά πρότυπα (απλότητα, στερεότητα, λογική, συμμετρία), υπεροχή οριζόντιου άξονα, προσωπογραφία

ΠΡΩΙΜΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ 1400-1500

Φλωρεντία (δημοκρατία, μεσαία τάξη), Βενετία, Ρώμη (παπική αυλή)

Δύο τάσεις λόγω συμπεριφοράς αστικής τάξης: α. νέα επιτεύγματα, κλασικά πρότυπα (αναζήτηση ταυτότητας), β. επιστροφή στο γοτθικό (παγίωση θέσης της)

Αρχιτεκτονική (συγγράματα Βιτρούβιου: συστηματοποίηση γνώσης αρχιτεκτονικής, επίτευξη ομορφιάς/αρμονίας, υπεροχή οριζόντιου άξονα):

• Brunellesci (ανακάλυψε κεντρική προοπτική, τρούλος),
• Alberti (μετάφραση γοτθικού σε κλασική φόρμα, καθιέρωσε ιδιότητα επαγγελματία-αρχιτέκτονα),
• Michelozzo

Γλυπτική (περίοπτη γλυπτική, ανάγλυφο, πολύτιμα υλικά, θέματα Αρχαιότητας+ θρησκευτικά θέματα+ μετάλλια):

• Donatello (προοπτική/κλασικά πρότυπα, αναβίωση έφιππου ανδριάντα),
• Ghiberti (νέα επιτεύγματα+γοτθικό)

Ζωγράφοι Φλωρεντίας: έμφαση σε γραμμή

• Masaccio (κλασικά πρότυπα/προοπτική, φωτοσκίαση),
• Fra Angelico (νέα τεχνοτροπία + γοτθικές αρχές, πνεύμα παλιού),
• Paolo Uccello (διεθνή γοτθική τεχνοτροπία, αδιεξιότητα σε χειρισμό φωτός, σκληρά περιγράμματα, τέχνη ψηφιδωτού, σχολή Σιέννας),
• Piero della Francesca (σκιοφωτισμός/χρώμα, ψευδαίσθηση βάθους),
• Botticelli (αρμονία +γοτθική αίσθηση: κομψές μορφές/διακοσμητική διάθεση)

Ζωγράφοι Βενετίας: έμφαση σε χρώμα (διαφάνεια/βάθος, ελαιογραφία)

• Mantegna (απόδοση πραγματικότητα εποχής που αναπαριστούσε)
• Bellini (ελαιογραφία, απεικόνιση τοπίου, προσωπογραφία)

ΩΡΙΜΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ 1500-1525 (Μεταρρύθμιση)

Κέντρο=Ρώμη (Φλωρεντία: Μέδικοι/προστάτες τεχνών= εκτός εξουσίας λόγω εισβολής Γάλλων, διασπορά καλλιτεχνών)

Χορηγός: Παπική Εκκλησίας (προσπάθεια αύξησης γοήτρου)

Χαρακτηριστικά: ομορφιά, αρμονία, συμμετρία (κλασική φάση) + ελευθερία έκφρασης

Αναγέννηση Βορρά: μόνο σε ζωγραφική, όχι ενδιαφέρον για Αρχαιότητα, απόδοση πραγματικότητας μέσα από παρατήρηση+εμπειρική χρήση βράχυσης (νομιναλισμός: θεός μέσα στον φυσικό κόσμο)= αληθοφάνεια

Ιστορικό πλαίσιο: εξάντληση βασιλικών περιουσιών λόγω Εκατονταετούς Πολέμου= νέοι προστάτες  τέχνης= έμποροι (επίδειξη πλούτου) + Θρησκευτικές αναταραχές: Μεταρρύθμιση (μέσω τυπογραφίας)

Αναγέννηση Ιταλίας: σε όλες τις τέχνες, υπεροχή ατόμου, μαθηματικοί κανόνες προοπτικής, αναζήτηση ομορφιάς, συμμετρίας, αρμονίας, ελευθερία καλλιτεχνικής έκφρασης, φυσιοκρατική αντίληψη ανθρώπινης μορφής, κίνητρο: αιώνια έργα=υπερηφάνεια πόλης

Ιστορικό πλαίσιο: ελεύθερες πόλεις, ιστορικά γεγονότα (κατάληψη Ρώμης)

Αρχιτεκτονική:

• Bramante (συμμετρία/αρμονία)

Ζωγράφοι Φλωρεντίας:

• Leonardo da Vinci (σφουμάτο, ατμοσφαιρική προοπτική, προσωπική παρατήρηση, προσωπογραφία),
• Μιχαήλ Άγγελος (κλασικά πρότυπα, εστίαση στον άνθρωπο, μοντέλα, περίοπτος σχεδιασμός),
• Ραφαήλ (ιδανική ομορφιά, ελεύθερα κινούμενες μορφές, αρμονία, φαντασία)

Ζωγράφοι Βενετίας: προστάτες τέχνης: κυβέρνηση, πλούσιοι αστοί (όχι Εκκλησία) + φωτεινή ατμόσφαιρα, ομορφιά υπαίθρου, ταύτιση ανθρώπου-φύσης, ελαιογραφία

• Giorgone (πολλαπλές ερμηνείες, παράκαμψη παραδοσιακής θεματολογίας, ελαιογραφία, τοπίο+άνθρωπος),
• Τισιανός (ελευθερία στο χρώμα, προσωπογραφίες, ανέτρεψε κανόνες σύνθεσης),
• Correggio (εξισορρόπηση σύνθεσης με χρώμα/φως= κατεύθυνση βλέμματος θεατή, χρήση προοπτικής+χρώμα= ψευδαίσθηση βάθους)

Ζωγράφοι Κάτω Χωρών: ελαιογραφία + αληθοφανής/λεπτομερής απεικόνιση + σύμβολα

• Klaus Sluter (ρεαλισμός, μίμηση φύσης),
• Jan van Eyk (λεπτομέρεια/υφή, ακρίβεια, προσωπογράφος, καθιέρωση ελαιογραφίας),
• Rogier van der Weyden (νέες τεχνικές+γοτθική/καθαρή σύνθεση/στόχος),
• Hugo van der Goes (ρεαλισμός/σύμβολα+νέες τεχνικές, απόδοση μορφών με διαφορά κλίμακας ανάλογα με σημασία: μεσαιωνικό),
• Hieronymus Bosch (αίσθηση παραλόγου, αποτύπωση κρίσης αξιών εποχής του, πρόδρομος σουρεαλισμού)

Ζωγράφοι Γαλλίας: στατικότητα (γοτθική παράδοση+επιρροές Ιταλίας, Κ. Χωρών)

Ζωγράφοι Γερμανίας: ξυλογραφία, χαλκογραφία, τυπογραφία (διάδοση χαρακτικών)

• Albrecht Durer (παρατήρηση, γραμμή, αυτοπροσωπογραφίες, λογικές αρχές καλλιτεχνικής δημιουργίας: τέχνη/καλλιτέχνης ως ύψιστο),
• Grunevald (επιτεύγματα+διδαχές Μεσαίωνα, χρώμα),
• Σχολή Δούναβη (Αλτντόρφερ): τοπίο, ποιητική διάθεση/ακρίβεια)

ΜΑΝΙΕΡΙΣΜΟΣ (figura serpentinata) – 1525-1600 διάσπαση εκκλησίας/αβεβαιότητα, Κοπέρνικος, Αντιμεταρρύθμιση, χώρος εν κινήσει (όχι κλασική προοπτική), αναφορές σε χρόνο, αλληγορία, συμβάσεις, κρίση στην τέχνη (κατάληψη Ρώμης), Ιστοριογραφία Τέχνης (Βαζάρι: τρεις εποχές τέχνης Αναγέννησης+τριμερής ιστορικότητα από Αρχαιότητα)

Χαρακτηριστικά: κίνηση, figura serpentinata, εκζήτηση, αφύσικες αναλογίες, περίβλεπτα έργα, πολλαπλά κέντρα, απροσδιοριστία φύλου, γραμμικότητα

Χαλκογραφία: Πορτρέτο

Ζωγράφος Φλωρεντίας: κέντρο μανιερισμού

• Παρμιτζιανίνο (επιρροή Ραφαήλ: κομψότητα+εκζήτηση, αφύσικες αναλογίες)

Ζωγράφοι Βενετίας: λιγότερο ριζοσπαστικός μανιερισμός: νατουραλισμός/ατμόσφαιρα

• Τιντορέττο (αντικλασικές τεχνικές, αυθαίρετη προοπτική, αντινατουραλιστικό χρώμα, εξωπραγματική λειτουργία φωτός/δραματικότητα, Αντιμεταρρύθμιση),
• Βερονέζε (κλασικό ύφος+μανιερισμός, διαχωρισμός περιεχομένου/μορφής, εικόνας από διάκοσμο, Σεζάν),
• Θεοτοκόπουλος (Αντιμεταρρύθμιση, μεταβυζαντινή+ κρητική+ δυτική ζωγραφική, χριστιανικός νεοπλατωνισμός+μανιερισμός= αδυναμία ερμηνείας έργου του)

Αρχιτεκτονική (παραγγελίες: αστικά ανάκτορα/εκκλησίες): αρχές Βιτρούβιου, Alberti

• Σανσοβίνο, Παλλάντιο (κλασικό)

Ζωγράφοι Γερμανίας: εξειδίκευση ζωγράφων, Μεταρρύθμιση, ρωπογραφίες

• Μπρύχελ (πρώιμη τοπιογραφία, αλληγορική διάθεση, ρωπογραφία)

ΜΠΑΡΟΚ (αρχές 17^ου) εδραίωση νέας διπλής παγκόσμιας εξουσίας από Θεό

Αντιμεταρρύθμιση: παγκοσμιότητα ιεραρχικής τάξη. Σύνοδος Τρέντο: απλά+πειστικά

Χρήση προοπτικής ως δημιουργία ψευδαίσθησης

Γαλλία: Απόλυτη μοναρχία (Βερσαλλίες, επίδειξη δύναμης/πλούτου, χορηγοί: πλούσιοι)

Στόχος τέχνης: προπαγάνδα/εκθειασμός κρατικού/εκκλησιαστικού μεγαλείου, όπως γοτθικό (όγκοι, μνημειακότητα, κίνηση, δραματουργία. Διαφορά: πολλές εκφάνσεις μπαρόκ)

Χαρακτηριστικά: μεγαλοπρέπεια, θεατρικότητα, αντιφατικότητα, πολλαπλότητα, κίνηση, υποταγή αρχιτεκτονικής σε σχεδιαστικό απολυταρχισμό (ως γλυπτό), ωοειδές, καμπύλες, όχι διάκριση στατικών-φερόμενων στοιχείων, συμβολισμός, υπερβατικότητα

Κοινό μπαρόκ/Αναγέννησης: σύστημα οριζόντιων στοιχείων σε κάθετους στύλους

Αρχιτέκτονες Ιταλοί:

• Μπερνίνι (θεατρικότητα, προσωπογράφος, φευγαλέα έκφραση)
• Μπορρομίνι

Αρχιτέκτονες Γάλλοι (Αυλή):

• Λού λε Βω, Μανσάρ

Γλύπτες: αλληγορίες/συμβολισμοί: προπαγάνδα

• Μπερνίνι (θεατρικότητα, προσωπογραφία,  φευγαλέα έκφραση)

Ζωγράφοι Ιταλίας: επιρροή Ραφαήλ, Μικελάντζελο, Τζιότο

• Καρράτσι (σύνεθση αντιθέτων: σχέδιο+χρώμα, απλότητα, άξονας= ομορφιά),
• Καραβάτζιο (νατουραλιστής: όχι φόβο για ασχήμια, chiaroscuro, θεατρικότητα, ήρωες: λαός, ζητιάνοι, υψηλοί προστάτες, επιρρέασε Ρέμπραντ, Βελάσκεθ),
• Πουσέν (κλασικιστής, ατμόσφαιρα βουκολικής ποίησης),
• Κλοντ Λορέν (τοπιογράφος, ρωμαϊκά τοπία, έγινε πρότυπο)

Ζωγράφοι Φλάνδρας (καθολικοί): ηγεμονικές τάξεις: τέχνη

• Ρούμπενς (φλαμανδική παράδοση: πιστή απόδοση πραγματικότητας, ρεαλισμός, κλασική τέχνη: μεγάλοι πίνακες),
• Άντονις βαν Ντάικ (αυλικό πορτρέτο: επίσημη προσωπογραφία)

Ζωγράφοι Ισπανίας: σκληρός ρεαλισμός, μυστικοπάθεια (ασκητική παράδοση καθολικισμού)

• Βελάσκεθ (νατουραλιστής/εντύπωση, επιρροή από Καραβάτζιο, Τισιανό, Ρούμπενς)

Ζωγράφοι Ολλανδίας (προτεστάντες, Δημοκρατία, αστικό κοινό, έργα μικρών διαστάσεων, όχι τέχνη ως προπαγάνδα): πορτρέτο, τοπίο (απεικόνιση αστών με αξίωμα), εξειδίκευση

• Φρανς Χαλς (πορτρέτο/φευγαλέα εντύπωση),
• Σίμον ντε Φλίγκερ (θαλασσογράφος),
• Γιαν βαν Γκόγιεν (κοινότοπο τοπίο, γραφικό),
• Ρέμπραντ (αλήθεια, τραγικότητα, υποκειμενικό+πανανθρώπινο, προσωπογράφος, νατουραλιστής),
• Γιακομπ βαν Ρούινσταελ (βόρειο τοπίο, ρομαντική διάθεση),
• Γιαν Βερμέρ (απλό θέμα, νεκρές φύσεις/πολύτιμα αντικείμενα, πιστή απόδοση/υφή, ήρεμη ομορφιά απλού θέματος, ρωπογραφίες: σκηνές καθημερινής ζωής)

ΡΟΚΟΚΟ 18^ος αιώνας (γαλλική κουλτούρα, διακοσμητικό στιλ, κορύφωση απολυταρχίας, χλιδή)

Παραγγελιοδότες: Αυλή (μισθός καλλιτεχνών)

Στόχος: επίδειξη, ενίσχυση εξουσίας σε συνείδηση λαού, Ηγεμόνας=τοποτηρητής Θεού

Χαρακτηριστικά: άρνηση ορθολογισμού κλασικού, κανόνες βάσει φύσης, κατάργηση κάθετης γραμμής, εξάλειψη μέτρου)

Αρχιτέκτονες Γαλλίας: Λουί Λε βω, Μανσάρ (Ανάκτορο Βερσαλλιών, κομψότητα)

Ζωγράφοι Γαλλίας:

• Βατώ (οράματα ζωής χωρίς δυσκολίες)
• Φραγκονάρ (τοπία, ερειπωμένες αρχαιότητες, αισθησιασός/χλιδή)

Αρχιτέκτονες Γερμανίας: Λούκας φον Χίλντεμπραντ, Πράνταουερ (τάση επίδειξης)

Αρχιτέκτονες Αγγλίας: Σερ Κρίστοφερ Ρεν (καθεδρικός), Παλλάντιο (ιδιωτικές κατοικίες), Κήποι (η φύση μιμείται τοπία Κλοντ Λορέν)

Ζωγράφοι Αγγλίας:

• Ουίλλιαμ Χόγκαρθ (ηθικοπλαστικό),
• Σερ Τζόσουα Ρέυνολντς (προσωπογράφος, προβολή χαρακτήρα),
• Γκέισμπορω (προσωπογράφος, ανεπιτήδευτο ύφος)

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ 19^ος αιώνας: Γαλλική Επανάσταση, Βιομηχανική ανάπτυξη: διαμόρφωση πολιτικής σκέψης, δύναμη μεσαίας τάξης, αφύπνιση εθνικών συνειδήσεων, πόλεις/προλεταριάτο. Ρομαντισμός: φιλοσοφικό κίνημα αντίδρασης σε Διαφωτισμό 18^ου

Χαρακτηριστικά: υποκειμενισμός (πολυφωνία), ατομική ελευθερία, υπεροχή του Εγώ, φύση, ένστικτο, ηρωισμός, νοσταλγία παρελθόντος (τεχνοτροπίες παρελθόντος, νεοκλασικισμός)

Ζωγράφος Ιταλίας:

• Francisco Goya (ηρωοποίηση ηττημένων, προσωπικά οράματα, χαρακτηριστικά μπαρόκ, κριτική στα ήθη της εποχής, προβολή ματαιοδοξίας)

Ζωγράφοι Αγγλίας:

• Blake (φαντασία, οραματισμός, ποίηση, συμβολισμός, όχι σχεδίαση εκ του φυσικού, όχι ενδιαφέρον για ακρίβεια),
• Turner (επιδράσεις από Φλίγκερ, Πουσσέν, Λορέν, τοπίο/μεγαλείο φύσης/ποίηση),
• Constable (παρατήρηση φύσης, τοπία όπως τα βλέπει, ρήξη με παράδοση δραματικής εντύπωσης, απλότητα, συντέλεσε σε ανανέωση Ευρωπαϊκής τέχνης)

Ζωγράφοι Γαλλίας: Γαλλικός κλασικισμός (άνεργοι καλλιτέχνες Αυλής + κίνδυνος πολιτικών παρερμηνείων= στροφή προς ιστορία κ ύφος αρχαιότητας: σχέδιο, σκληρά περιγράμματα, ψυχρό χρώμα) – Ρομαντισμός

• David (ιστορικά/πολιτικά θέματα, ηρωικά πρότυπα νέας πολιτικής αναγέννησης, αρχαιολογική ακρίβεια, σύμβολα, γαλλικός κλασικισμός)
• Ingres (σχέδιο, εξωτισμός Ανατολής, γαλλικός κλασικισμός)

• Delacroix (φαντασία, απαισιοδοξία, συναίσθημα, όχι κριτήρια Ακαδημίας, ρομαντισμός, προτίμηση Ρούμπενς, χρώμα, όχι διαύγεια περιγραμα΄των, όχι φωτοσκίαση, όχι κλασική πόζα, όχι διδακτισμός, συμμετοχή φύσης)

ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ-ΙΜΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΣ: πτώση Ναπολέοντος, εκδημοκρατισμός δημόσιας ζωής, πολιτική εξουσία αστών, εμπόριο, βιομηχανία, τεχνολογία, συγκέντρωση πληθυσμού σε πόλεις, πολιτισμός υλιστικών αξιών, έργο τέχνος= αντικείμενο συναλλαγής

Ζωγράφοι τοπίου (Γαλλία): Ακαδημαϊκοί και οι άλλοι

• ομάδα Barbizon (ειλικρίνεια):
• Millet (ζωή αγροτών, συμβολική απόδοση σχέσης ανθρώπου-γης),
• Corot (νοσταλγική διάθεση: διαφοροποιείται από Barbizon, Πουσσέν, Λορέν, προάγγελος Σεζάν και κυβισμού),
• Courbet (τοπία όπως τα βλέπει ο ζωγράφος/ρεαλισμός/εντύπωση, μεγαλοφυία καλλιτέχνη, μανιφέστο ρεαλισμού)

Αρχή μοντέρνας ζωγραφικής: φωτογραφία (εντύπωση στιγμής), γιαπωνέζικα χαρακτικά (επιπεδότητα, διακοσμητικό χρώμα, τυχαία σελίδωση, εκφραστικό σχέδιο)

• Manet (εστίαση σε εντύπωση: ιδέες Κουρμπέ, όχι ακαδημαϊκός σκιοφωτισμός, άμεσο πέρασμα από φως σε σκιά,  όχι βαθύτερες ερμηνείες, επιπεδότητα γιαπωνέζικης στάμπας, έργο τέχνης= δικούς του νόμους, επιρροή από ιμπρεσιονιστές )

Ιμπρεσιονισμός (διάχυτο φως, καθαρά χρώματα, απουσία ιδεολογικού προγράμματος, στιγμιαία εντύπωση, α΄καλλιτεχνική επανάσταση μετά την Αναγέννηση):

• Monet [ποιητικός τοπιογράφος, ζωγραφική στην ύπαιθρο, ασάφεια υλικής υπόστασης πραγμάτων=εντύπωση (σύνολο)]
• Renoir (ηδονιστική τέχνη, ζωή, γυναίκα, στιγμιαία χαρά/απόλαυση)
• Pisarro (τοπίο)
• Degas (γραμμή νεοκλασικών, μελέτη κίνησης, φωτογραφία, ασύμμετρη διάταξη, περίεργες οπτικές γωνίες)
• Whistler (περιφρόνηση ακαδημαϊκών θεμάτων, σημασία σε σχήματα/χρώματα κι όχι σε θέμα)
• Rodin [έξω από ακαδημαϊκά πρότυπα, όχι φινίρισμα έργων, τυχαίες στάσεις, συνθέσεις χωρίς μήνυμα. Αντίθεση με ιμπρεσιονιστές: όχι σε καθημερινή ζωή, ναι σε έκφραση συναισθημάτων (συμβολισμός)]

Νεοϊμπρεσιονισμός (κριτική ιμπρεσιονισμού: διάλυση φόρμας):

• Seurat (φως ιμπρεσιονιστών + μνημειακότητα/λογική, πουαντιγισμός, ολοκλήρωση ανάμειξης στο μάτι),
• Cezanne (έρευνα σχημάτων σε ζωγραφική επιφάνεια, τρισδιάστατου σε δισδιάστατο, αποκατέστησε στερεότητα, όχι προοπτική Αναγέννησης, χρώμα=σχέδιο/μορφή, φόρμα φύσης: γεωμετρική, όγκος= χρώματα ζεστά μπροστά, βυζαντινή ομοιότητα= χώρος από πολλαπλά σημεία οράσεως, όχι προοπτική, προσωπογραφία ως πλαστικό θέμα)

Συμβολισμός: έκφραση πνευματικών αξιών, αντίδραση σε κύμα βιομηχανοποίησης

• Van Gogh (επιρροή ιμπρεσιονισμού: λαμπερή παλέτα, συμβολικές αξίες χρώματος= συναίσθημα, δυνατό σχέδιο, ιδιάζουσα προοπτική, ένταση χρωμάτων)
• Gauguin (συνείδηση, λαμπερά χρώματα, πλακάτος τρόπος Χοκουσάι, αντινατουραλισμός, απλοποίηση φόρμας/χρώματος: ουσιώδη, μυστικιστική διάθεση)
• Munch (όχι επιρροή ιμπρεσιονισμού, συναίσθημα/χρώμα+γραμμή, έμμονες ιδέες)

Art Nouveau (ζωγραφική): εφαρμογή φιλοσοφίας Ruskin: τέχνη= όμορφη+χρήσιμη, πρότυπα απλότητας/ομορφιάς, τάση σύνδεσης πολλών μορφών τέχνης: αισθητική δυναμική γραμμικής κίνησης, μελέτη φύσης και όψεων κίνησής της: επιπεδότητα, δυναμισμός γραμμής, κίνηση

• Beardsley (φαντασία/διακοσμητικός τρόπος, έμμονες ιδέες παρακμή)

20^ος ΑΙΩΝΑΣ (Α΄μισό): ψυχανάλυση (όνειρα, υποσυνείδητο), ταχύτητα, επιστήμη, πόλεμοι, πληροφορία, μεταφορικά μέσα, ταχύτητα ζωή: απομάκρυνση ζωγράφων από παραδοσιακά χρονοβόρα μέσα

Πρωτοπορία: α. έκφραση/εξπρεσιονισμός (Βαν Γκογκ), β. αφαίρεση (Σεζάν/δομή), γ. φανταία/σουρεαλισμός (Γκωγκέν/Μουνχ)

Πηγές έμπνευσης: λαός Αφρικής, πριφιτίφ τέχνη, νεοιμπρεσιονισμός, συμβολισμός

Οπισθοδρομικές τάσεις: πολιτικά καθεστώτα (τέχνη προπαγάνδας) Ιταλία, Γερμανί, Ρωσία

ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

Φωβισμός (απόρριψη ιμπρεσιονισμού, χρώμα+ένστικτο, συγκίνηση θεατή, προσωπική άποψη κόσμου, αντινατουραλιστικές μορφές, πιο πειθαρχημένη τάση, αρμονία, Γαλλία):

• Matisse (χρώμα+σχέδιο, στοιχείο πρωτόγονου, διακοσμητική διάθεση, απλοποίηση εκφραστικών μέσων, εξωτικά μοτίβα, βάση:κλασική παράδοση)

Γερμανικός εξπρεσιονισμός (απόρριψη ιμπρεσιονισμού, προσωπική άποψη κόσμου, αντινατουραλισμός, βίαιος, ένστικτο, χρήση εφφέ, βάρβαρο χρώμα, παραμόρφωση, , θέματα που ενοχλούν, μήνυμα):

• Ομάδα Γέφυρα= απόδοση ψυχολογικής κατάστασης/κοινωνική αλλαγή, ανανέωση τέχνης

Kirchner, Nolde

• Ομάδα Γαλάζιος Καβαλάρης= αισιοδοξία, θετικά συναισθήματα, ελεύθερη έκφραση: αφαίρεση, ΄καλλιτεχνικός προβληματισμός (σχέση ζωγραφικής/μουσικής, τέχνες πρωτόγονων λαών/παιδιών), όχι πρόθεση κοινωνικής αλλαγής, μεταφυσική αισθητική/αφηρημένη τέχνη, γραμμή με ένταση, χρώμα με δραματικότητα

Kandinsky: αυτοσχεδιασμοί (ασυνείδηη έκφραση, λυρική διάθεση, μουσική), εντυπώσεις (από φύση), συνθέσεις (αυθόρμητο χρώμα/γραμμή σε προκαθορισμένο σχέδιο – μουσική: αλεατορισμός)

Marc: καμπύλες, καμπύλες/μουσικότητα, ζώα, χρώμα συμβολικό

Κυβισμός αντίδραση σε ενστικτώδη ερμηνεία κόσμου, αναπαράσταση πολυδιάστατου σε δισδιάστατο, λίγα χρώματα, όχι προοπτική, έργο τέχνης: δικούς του νόμους (Μανέ), αναφορές στον κόσμο, ανάλυση φαινομένων στα πρωταρχικά τους σχήματα (Σεζάν)

• Picasso: πρωτοκυβιστική/Σεζάν, αναλυτικός (πιο αφηρημένος, γραμμές/επίπεδα), συνθετικός κυβισμός (επαναφορά πραγματικότητας, έννοια πίνακα-αντικειμένου), τοπίο, ανθρώπινη μορφή, νεκρές φύσεις, νέα αντίληψη χώρου (κολάζ). Γλυπτική: μεταφορά πολυδιάστατου αντικειμένου σε τρεις διαστάσεις (συνθετικός κυβισμός, έργο που μπορεί να διαλυθεί/επανασυσταθεί, απελευθέρωση γλυπτικής από όριά της)
• Braque (παπιέ κολέ, γράμματα, ανάμειξη χρώματος/υλικών: στέρεη υφή επιφάνειας)

Ορφισμός (χρώμα στον κυβισμό+μουσικότητα):

• Delaunay (μη παραστατικά έργα, αδιαφορία για θέμα, κίνηση μόνο με χρώματα)

Φουτουρισμός (απόρριψη παρελθόντος, αποθέσωση παρόντος/μέλλοντος, όχι σε μελέτες κυβισμού, ομορφιά πολέμου, ταχύτητας, τεχνολογίας, εναντίον αστικής τάξης, πολλαπλές φάσεις κίνησης):

• Boccioni, Balla (απόδοση κίνησης, ταυτόχρονες όψεις θέματος)

ΑΦΗΡΗΜΕΝΗ ΤΕΧΝΗ φόρμα έξω από δίκτυο παραστατικών σχημάτων (μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο)

Στόχος: νέα οπτική πραγματικότητας= νέα εικαστική γλώσσα (φόρμες, χρώματα)

Σουπρεματισμός (απόλυτη γεωμετρική αφαίρεση κυβισμού): εξέλιξη τέχνης

• Malevich (ύψιστο τετράγωνο, όχι βάρος αντικειμένου, λογική εξέλιξη σχημάτων, είδος τρίτης διάστασης: ανάμειξη άκρων επιπέδον με βάθος, σχέσεις σχημάτων)

Ρώσικος κονστρουκτιβισμός (συνέχεια πειραματισμών κυβιστών, χώρος+χρόνος+ κίνηση=

φύση, κενό ως ορατό, όχι πυκνή μάζα

• Tatlin (κοινωνική αποστολή τέχνης, μοντέρνα υλικά, χρησιμότητα)

Ντε Στιλ (όπως σουπρεματισμός: γεωμετρική απλοποίηση μορφών σε επιφάνειες/γραμμές):

• Mondrian (καθαρά μέσα αποκάλυψης παγκόσμιας απόλυτη καθαρότητα, αρμονίας, ισορροπία καλβινισμού),
• Brancusi (προσωπική γλυπτική με παγκόσμιο χαρακτήρα, ακραία σχηματοποίηση, μη εξατομικευμένα χαρακτηριστικά,  πέτρα+γυαλισμένο μέταλλο:σύμβολα σύζευξης)

Μεταφυσική ζωγραφική (αντίδραση σε φουτουρισμό, ονειρική/ποιητική πραγματικότητα): στατικότητα, ακινησία, κούκλες αντί μηχανές

• Giorgio De Chirico (θέματα αρχιτεκτονικά, διαμόρφωσε γλώσσα σουρεαλιστών: περίεργοι συσχετισμοί, ασυνήθιστα αντικείμενα, σιωπή, μυστήριο, αποξένωση, παραδοσιακός τρόπος αναπαράστασης+συνδυασμός ετερόκλητων αντικειμένων)

Νταντά (κατάσταση του νου/αντίδραση): απόρριψη ευρωπαϊκού πολιτισμού, παιχνίδι, ένστικτο, τυχαίο

• Duchamp (N. Υόρκη): έτοιμα αντικείμενα ως έργα τέχνης: επιλογή καλλιτέχνη, τοποθέτηση κατά τρόπο διαφορετικό από τη λειτουργική τους ιδιότητα, άρνηση τεχνικής/εμπορικής αξίας: αμφισβήτηση τέχνης-ζωής, απόλυτος υποκειμενισμός, εννοιολογική τέχνη (ερωτήματα)
• Arp (Ζυρίχη)

Σουρεαλισμός: κοινωνική, πολιτική επανάσταση, φαντασία, ιδέα παραλόγου, ψυχανάλυση (όνειρα, παραισθήσεις, συνειρμοί), αυτοματισμός (σκέψη χωρίς λογική, πέρα από αισθητική/ηθική αντίληψη), έμφαση σε λέξεις, ρόλος τυχαίου

α. απόλυτος (βιομορφικός): ντανταϊστικής προέλευσης (σαν αφηρημένη τέχνη)

β. παραστατικός: αναγνωρίσιμα αντικείμενα ως προϊόντα ονείρων/φαντασίας

Στόχος: εξερεύνηση ψυχικού κόσμου, μετασηματισμός αντίθετων κόσμων ονείρου-πραγματικότητας σε απόλυτη πραγματικότητα + αντίδραση σε ό,τι οδήγησε στον πόλεμο

• Dali (αφομοίωση κατακτήσεων τέχνης παρελθόντος/παρόντος), απέραντοι χώροι
• Magritte (ακαδημαϊκή τεχνοτροπία, περίεργοι τίτλοι, τεχνάσματα (μεγέθυνση λεπτομέρειας, συνδυασμός ανόμοιων αντικειμένων, ζωή σε άψυχα, γλώσσα)
• Miro (ποιητική διάθεση, βιομορφισμός, λυρισμός, γεωμετρικά σχήματα, φαντασία)

20^ος ΑΙΩΝΑΣ (Β΄μισό): μετανάστευση καλλιτεχνών στις ΗΠΑ, νέες τάσεις με παγκόσμιο χαρακτήρα

Δυναμική Αμερικάνική Τέχνη: όχι πολιτιστική παράδοση, ρίζες σε προπολεμικό μοντερνισμό

Χαρακτηριστικά: σύνδεση τέχνης με ζωή, συμμετοχή θεατή, ιερότητα καλλιτέχνη: υπαρξισμός, καταναλωτισμός, υπερβαση ορίων τεχνών, διαφήμιση, αποδοχή τέχνη εποχής, κράτος ως μαικήνας τέχνης, όχι ενότητα στιλ, α. πρωτοτυπία, β. εσωτερικότητα

Στόχος: τέχνη για να προκαλέσει την κοινωνία

Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός Ν. Υόρκης= γερμανικός εξπρεσιονισμός+ σουρεαλισμός+ Hoffman (διάλογος παραστατικού-αφηρημένου, ενοποίηση χώρου από χρώμα):

Σχολή Νέας Υόρκης: α. αφηρημένη έκφραση, β. μεγάλη κλίμακα έργων

Δυναμική Ζωγραφική (ηρωοποίηση καλλιτέχνη, ταχύτητα εκτέλεσης, σωματικός άθλος)

• Gorky (δυναμική ζωγραφική/σουρεαλισμός, κυβισμός, Καντίσκυ), τοπίο, πορτρέτο, νεκρή φύση, αναμνήσεις παιδικής ηλικίας, μοναξιά
• Pollock (χειρονομία, Ινδιάνοι, έκφραση, διαδικασία ζωγραφίσματος, αυτόματη γραφή, πάτωμα, χρήση υλικών, χρωματικά/γραμμικά στοιχεία, βαθιά υποκειμενικός),
• Motherwell (επιρροή σουρεαλισμού, θεματική: αντιθέσεις, υποσυνείδητο),
• Kline (επιρροή Ανατολής, ιδεογράμματα, σχήματα/κατασκευές πόλης, τοπία),
• de Kooning (χειρονομιακή ζωγραφική, ιδρυτής κινήματος Art Brut, παραστατικός, πόλη, άγριος αισθησιασμός),
• Tobey (όχι χειρονομία, δίκτυο σημάτων, είδος καλλιγραφίας, Ιαπωνία, Κίνα Ζεν),
• Baziotes (βιομορφικός σουρεαλισμός, λυρισμός, μεσογειακό φως)

Χρωματική αφαίρεση

• Rothko (ανεικονική τέχνη, βιομορφικός σουρεαλισμός, φόρμες/ρυθμός, μονοτονία)

Τέχνη Ευρώπης: μετά Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (α. παραστατικότητα/ρεαλισμός, β. αφαίρεση

Κοινά χαρακτηριστικά: αυθορμητισμός, υποκειμενικότητα, ελευθερία, παραμόρφωση, υπερβολή στη χρήση χρώματος

• Fautrier (ελαφρά εξπρεσιονιστικό ύφος, παραστατικός-αφαίρεση, έκφραση αντιφατικότητας εποχής, Ars Multiplicata),
• Dubeffet (παραστατικότητα+αφαίρεση, τυχαίο, graffiti, έννοια παραλόγου Pop Art, Junk Art, Art Brut),
• Mathieu (αφηρημένος εξπρεσιονισμός, χειρονομιακός χαρακτήρας Άμορφης Τέχνης+ ανατολική καλλιγραφία, εντυπωσιακοί τίτλοι),
• Tapies (επιρροή από Άπω Ανατολή, αίσθηση τραγικού, βιώματα έθνους, υπαρξισμός, Minimal Art, Arte Povera)
• Burri (επιμονή σε υλικά όπως Tapies)
• Hans Hartug (Άμορφη Τέχνη, αφηρημένο+ρομαντικό, γραμμικά θέματα, ενέργεια από βούληση, ακαθόριστος χώρος)

Αφηρημένος Ιμπρεσιονισμός ή Λυρική Αφαίρεση (πιο ήρεμο, πιο στατικό, πιο οργανωμένο)

• Nicolas de Stael (απλούστευση μορφών+συγκινησιακή ένταση χρωμάτων, παραστατικότητα+αφαίρεση, μεγάλες διαστάσεις, απλούστευση μορφών)
• Poliakoff (λαμπρά χρώματα, επίδραση κυβισμού, μυστικισμός, ασύμμετρες φόρμες)

Διαφορές αμερικανικού και ευρωπαικού εξπρεσιονισμού:

·         Αμερική: όχι καλλιτεχνική παράδοση και άρα ένταση/τόλμη/έργα μεγάλης κλίμακας

·         Ευρώπη: βίωμα πολέμου + παράδοση= έργα μικρής κλίμακας, ευαισθησία και προβληματισμός

Μεταζωγραφική/γεωμετρική αφαίρεση: αντίδραση σε υποκειμενισμό Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού, απελευθέρωση από παρουσία  καλλιτέχνη, απρόσωπη τέχνη, παγκόσμια (συνέχεια Μοντριάν, Μάλεβιτς), σαφή όρια φόρμας, σκληρά περιγράμματα, γεωμετρία

Αμερικάνοι:

• Newmann (επιφάνεια πίνακα ως πεδίο, λωρίδες χρώματα)
• Λιούις (εισαγωγή ασυμμετρίας ως κύριο δομικό στοιχείο)
• Noland (επιπεδότητα, σαφήνεια, γεωμετρία)
• Stella (shaped canvas, αφετηρία Μινιμαλιστικής Γλυπτικής)

Ευρωπαίοι:

• Herbin (αισθητική γεωμετρίας, καθαρά επίπεδα/χρώματα)
• Max Bill (καθαρά γεωμετρικά σχήματα, έντονα χρώματα, βάση τα μαθηματικά)
• Lohse [όπως Max Bill, αντιστοιχία με μουσική σύνθεση (Ianis Xenakis?)]
• Fontana (καταστρέφει ζωγραφική επιφάνεια)

Νέα παραστατική τέχνη: τεχνική Assemblage, Περιβάλλοντα, Δρώμενα, Pop Art, ελευθερία, όχι κοινή τεχνοτροπία, όχι αβεβαιότητα αφαίρεσης, κολάζ, assemblage, καλλιτένης= σύνδεσμος αντικειμένων

Νεοντανταϊσμός:  Αμερική

• Rauschenberg (πρόδρομος Pop Art, Συνδυαστική Ζωγραφική, Junk Art, Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός, πρόκληση του τίποτα, προβληματισμοί για τέχνη)
• Jasper Johns (πρόδρομος Pop Art, σημαίες/στόχοι, σύμβολα, πίνακες ως αντικείμενα)

Ποπ Αρτ: νέος λαϊκός πολιτισμός μεγαλουπόλεων (Αγγλία)

Περιβάλλοντα: θεατρικά σκηνικά

Στόχος: χαρακτηρισμός κοινωνίας καταναλωτισμούς και μαζικού πολιτισμού, κόσμου ΜΜΕ, κλπ α. αντίδραση σε τρόπο ζωής, β. άρνηση αφηρημένων τάσεων

Ρόλο έπαιξαν: αναβίωση Ντανταϊσμού, μουσική John Cage, Happenigs

Αμερικανοί:

• Warhol (καταναλωτισμός/διαφήμιση, κοινά αντικείμενα, εξοικείωση=αδιαφορία)
• Lichnestein (Αρ Νουβώ, ακρίβεια, καθαρότητα, επιφανειακή πλευρά ζωής)
• Wesselmann (ζωγράφος διαφημίσεων, κλίμα αφθονίας, κόσμος γυναίκας)
• Rosenquist (διαφήσιμη, γιγάντιες διαστάσεις)
• Oldenburg (Περιβάλλοντα/Happenigs, Μαλακή Γλυπτική, σατιρίζει την έλλειψη παράδοσης)
• Segal (εκμαγεία ζωντανών ανθρώπων, μελαγχολία, μοναξιά)
• Kienholz (Περιβάλλοντα, Funk Art/τέχνη τρόμου)

Ευρωπαίοι: πολύπλοκα μηνύματα, ατομική ταυτότητα, ευαισθησία απέναντι σε ζωή πόλης

• Paolozzi (ανθρωπομορφικά τοτέμ σα μηχανές, προβληματισμό για επίδραση τεχνολογίας στον άνθρωπο)
• Hochney (ευρωπαίος Warhol, ναΐφ διάθεση, ανθρώπινη μορφή)
• Beyus (Fluxus=ροή, διερεύνηση ακαθόριστου, υπαρξισμός, ερωτήματα στο κοινό, συμμετοχή φαντασίας θεατή, καλλιτέχνης-επαναστάτης: κριτής κοινωνίας)

Νεορεαλισμός (καταγραφή κοινωνικής πραγματικότητας χωρίς πρόθεση σχολιασμού)

• Klein (μονόχρωμα, υπερφυσικές ιδιότητες χρώματος, ανθρωπομετρίες)
• Arman (κουτιά, όχι ενδιαφέρον για αισθητικό αποτέλεσμα, νέο περιεχόμενο στο κοινό/άχρηστο, κριτική υπερκατανάλωσης)
• Cesar (συμπιέσεις, Pop Art, ασκεί κριτική, απαισιοδοξία)
• Christo (συσκευασμένα αντικείμενα/κτίρια, Τέχνη Γης + Εννοιολογική Τέχνη)

Video-Art (πλαίσια του Fluxus): Paik (πολιτική/αισθητική αντίδραση στην τηλεόραση)

Opt Art (χρήση ψευδαίσθησης, συμμετοχή θεατή, επιστήμη): Vasarely, Riley, Cruz-Diez

Κινητική Τέχνη (φουτουρισμος, ρώσικη πρωτοπορία, τρισδιάστατες κατασκευές σε κίνηση): Tinguely (κίνηση, ήχος, χρόνος)

Μινιμαλιστική Τέχνη (σύνδεση με Κονστρουκτιβισμό/Σουπρεματισμό): Judd, Flavin, Chryssa, Serra

Τέχνη της Γης (σχέση με Μινιμαλιστική Τέχνη): Smithson + Εννοιολογική Τέχνη

Εννοιολογική Τέχνη (εγκεφαλική διαδικασία, έξω από δομές συστήματος γκαλερί, αναζήτηση πραγματικότητας από θεατή): Kosuth

Arte Povera (σχέση με Μινιμαλιστική κ Εννοιολογική Τέχνη, αντίδραση σε καταναλωτική κοινωνία κ τέχνη υποταγμένη σε επιστήμη, αποκατάσταση επαφής με φυσικά υλικά, επέκταση φυσικών/νοητών ορίων τέχνης): Γιάννης Κουέλλης (installations), Πενόνε

Νεοεξπρεσιονιστικές τάσεις ’80-’90 (ατομικότητα καλλιτέχνη):

• Bacon (παραδοσιακός, Βελάσκεθ, αναγεννησιακή προοπτική+γεωμετρία, αφαίρεση ωραιοποίησης, εικονογραφία έργου μπαρόκ, τυχαίο, τρόμος, θεατρικότητα)
• Balthus (επιρροές από Πουσσέν, Gourbet, Seurat, Goya, φαντασίωση)
• Freud (θεματογραφία παραδοσιακής ζωγραφικής, αστικό τοπίο, όχι εξιδανίκευση, ατέλειες με λεπτομέρεια, περίεργες οπτικές γωνίες)

Νεοεξπρεσιονιστικές τάσεις ’90-’00 (τέχνη με κοινωνικά, πολιτικά κλπ μηνύματα): Basquiat (αφηρημένος εξπρεσιονισμός+τέχνη spray, πρωτόγονη τέχνη, πολλές επιδράσεις)

Φεμινιστικό Κίνημα (κοινωνικά μηνύματα): Bourgeois (βιώματα/συμβολισμοί), Chicago (θεατρικός χαρακτήρας), Sherman (φωτογραφία)

Τέλος 20^ου αιώνα: απόλυτη ελευθερία στην έκφραση, επιρροές από Ρωσία, Κίνα, Ασία, Αφρική, πρώην σοσιαλιστικά κράτη Ευρώπης= νέα άνθιση τεχνών 21^ου αιώνα

Προσωπογραφία

Μεσαίωνας: δωρητών μέσα σε συνθέσεις

Αναγέννηση: αυτόνομο είδος

Πρώιμα πορτρέτα: Martini, Bellini, Τισιανός, Jan Van Eyk,

Πορτρέτα: Leonardo da Vinci, Durer, Σχολή Δούναβη (Cranash)

15^ος: δεν αποδίδονται ενδιαφέρονται/ασχολίες εικονιζόμενων

16^ος: αποτυπώνεται προσωπικότητα μέσα από στοιχεία δραστηριοτήτων. Αυτοπροσωπογραφίες καλλιτεχνών.

Μανιερισμός: χαλκογραφία= πορτρέτο

Μπαρόκ: Μπερνίνι (γλύπτης: προσωπογράφος, φευγαλέα έκφραση, θεατρικότητα)

Άντονις βαν Ντάικ (αυλικό πορτρέτο: επίσημη προσωπογραφία

Ζωγράφοι Δημοκρατικής Ολλανδίας: πορτρέτο (απεικόνιση αστών με αξίωμα)

Φρανς Χαλς (πορτρέτο/εντύπωση), Ρέμπραντ (αυτοπροσωπογραφίες)

Ροκοκό: Ρέυνολντος (προβολή χαρακτήρα), Γκένισμπορω (ανεπιτήδευτο ύφος): Αγγλία

Ρομαντισμός: David (πορτρέτα αρχηγών επανάστασης)

Ιμπρεσιονισμός: Whistler (όχι όμως ενδιαφέρον στο θέμα),

Νεοϊμπρεσιονισμός: Cezanne (πρόσωπο ως πλαστικό θέμα, χρώμα-φόρμα)

Δυναμική ζωγραφική Αμερικής: Gorky

Pop Art Αμερικής: Segal (εκμαγεία υπαρκτών ανθρώπων)

Νεοεξπρεσιονστικές τάσεις: Freud (πορτρέτα)

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ από 18^ο έως 20^ο ΑΙΩΝΑ

18^ος: ΜΠΑΡΟΚ: ανερχόμενη αστική τάξη (αυστηρή/επιβλητική)

α. πνεύμα κλασικισμού Αναγέννησης (απλοποίηση στοιχείων μπαρόκ)

β. θεατρικότητα/εκφραστικότητα, ψευδαίσθηση, κίνηση, πολυχρωμία, υπερβολή

Ιταλικό μπαρόκ= ιδιωτικές κατοικίες+εκκλησίες, επεμβάσεις σε πο΄λεις

Αγγλικό μπαρόκ= ρωμαϊκή +γοτθική  αρχιτεκτονικής (σχέση με τοπίο, αστοί, ορθολογισμός, νεοπαλλαντιανισμός, θεατρικότητα, αυστηρότητα)

Αυστριακό μπαρόκ= επίδραση ιταλικού μπαρόκ+δεσμοί με παλαιού τύπου καθεστώτα

Γαλλικό μπαρόκ= αρχιτεκτονική οργάνωση πόλης

Γαλλικός νεοκλασικισμός (Διαφωτισμός: οράματα κοινωνίας, αθωότητα πρωτόγονου, νόμοι λογικής, ισότητας, απλότητας, μέτρου, Γαλλική Επανάσταση, άξονας: κοινό καλό, κληρονομιά αρχαιότητας): Ζαν Ζακ Σουφλών, Κλωντ Νικολά Λεντού

Γερμανικός νεοκλασικισμός: θεμελιωση γερμανικής συνείδησης, εθνικισμός, νέες αυτόνομες συνθέσεις (επιρροή αρχιτεκτόνων 20^ου αιώνα)

ΡΟΚΟΚΟ: εκζήτηση, μοτίβα Άπω Ανατολής, φύση (κοχύλια), κήποι, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, ανοιχτά χρώματα, καθρέφτες, αντανακλάσεις φωτός, αέρινο, επίδειξη

19^ος : ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ

Εκλεκτικισμός (αστοί, ατομική πρωτοβουλία, αναστυλώσεις, ποικιλία στιλ, όχι στόχος το ωραίο, μεταφορά στοιχείων από προηγούμενες παραδόσεις) Νεοβυζαντινό, Νεογοτθικό... (αναζήτηση εθνικών παραδόσεων/ρομαντισμός), αναστηλώσεις (αναζήτηση σύνδεσης με παρελθόν)

Στόχος: επίδειξη, ευμάρεια, κοινωνική θέση

Τέλη 19^ου: νέα υλικά (σίδηρος, γυαλί, τσιμέντο με ενισχυμένο σκυρόδεμα), τεχνολογικές ανακαλύψεις, μαζική παραγωγή, σιδηρόδρομος, ελεύθερη αγορά, πόλεις:

ART NOUVEAU (νέο διεθνές ευρωπαϊκό στιλ, επιρροή Ανατολής, απομάκρυσνη από ιστορικά στιλ, αντίδραση σε μαζική παραγωγή)

Χαρακτηριστικά: γραμμή, κίνηση/ροή μορφών, διακόσμηση, μοτίβα φυτικά, ιδιότητες νέων υλικών, γιαπωνέζικη τέχνη)

Στόχος αρχιτεκτόνων: μορφή αντικατοπτρίζεται κ επηρεάζεται από υλικά

• Έκτορ Γκιμάρ (Γαλλία)
• Ότο Βάγκερ (Βιέννη)
• Μάκιντος (Αγγλία, Arts-and-Crafts Μόρις: χειροποίητα, χρηστικά αντικείμενα+ οργάνωση χώρων)
• Γκαουντί (Βαρκελώνη)

ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Α΄ μισό 20^ου ΑΙΩΝΑ: φονξιοναλισμός (λειτουργία>μορφή), οργανόραμα, μελέτη ελάχιστης/ορθολογικής κατοικίας (Neufer), εργονομία, αρχιτεκτονική ως βιολογικό γεγονός όχι ως καλλιτεχνική έκφραση, άρνηση εκλεκτικισμού, συγκρότηση πολεοδομίας, μέτρο αρχιτεκτονικής= ανθρώπινο σώμα

α. Αρ Νουβο, β. γεωμετρική κατεύθυνση

- κοινωνική διάσταση οικοδομείν (κοινωνικό όραμα)

- νέα υλικά, τεχνολογία

- πολιτισμική/αισθητική αλλαγή (κυβισμός, φουτουρισμος, πουρισμός, Mondrian, Malevitch)

• Le Corbusier (Γαλλία): πρότυπο θεωρητικής πόλης (ζώνες), Χάρτα Αθηνών (πολεοδομικές αρχές, το ιδιωτικό συμφέρον να υποταχθεί στο συλλογικό)
• Bauhaus (Γερμανία): όραμα ενοποίησης καλών και εφηρμοσμένων τεχνών, όφελος οικονομικά ασθενέστερων: Mies van de Rohe (μορφή υπακούει σε οργανόραμα), Gropius (συνολικό έργο τέχνης)
• Κονστρουκτιβιστές (Ρωσία): Tatlin, Melnikov κ.α.
• Φουτουρισμός (Ιταλία, τεχνολογική αισιοδοξία): Antonio Sant’Elia
• Νεοπλαστικιστές (Ολλανδία, De Stijl: Mondrian, οργανική συνένωση γλυπτικής/ζωγραφικής με αρχιτεκτονική, γεωμετρία/χρώμα): Oud, Rietveld
• Μοντέρνο+τοπικά ιδιώματα: Φιλανδία (Alvar Aalto: ποιητική πλαστικότητα), Ελλάδα (μοντέρνο=όχημα κοινωνικού/ιδεολογικού εκσυγχρονισμού)
• Κλασικό+μοντέρνο: Perret (Γαλλία), Aplund (Σουηδία), αμφισβήτηση μοντέρνου από Γερμανία (αυστηρά κλασικό, μεσαιωνικό) και Ρωσία (σοσιαλιστικός ρεαλισμός, ρωμαϊκή εποχή)

Β΄ μισό 20^ου ΑΙΩΝΑ: ανάγκη ανοικοδόμησης, μαζικά προβλήματα, μοντέρνο=κατεστημένο

• Le Corbusier (πολυκατοικία: α. υψηλή τυποποίηση, β. εξαιρετική πλαστική, γ. κατασκευαστική λεπτομέρεια, μανιφέστο ομορφιάς γυμνού υλικού (μπρουταλισμός), εργονομία (σώμα+αρμονία= αναλογία μέσου και άκρου λόγου)
• ’50-’60: απόλυτη κυριαρχία μοντερνισμού

ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ (αμφισβήτηση μοντερνισμού)

Κοινωνική προσέγγιση: Συμμετοχικός σχεδιασμός (συμμετοχή κατοίκων), ευελιξία κατασκευών σε μελλοντικές προσαρμογές, εσωτερικοί χώροι κατά βούληση, εξωτερική επένδυση κατά φαντασία

Γλωσσιολογική προσέγγιση: αναζήτηση νοήματος πίσω από μορφές+ επικοινωνία με πολίτη = χρήση εμβληματικών μορφών ιστορίας αρχιτεκτονικής + παιχνίδι/ειρωνεία+ λαϊκή κουλτούρα + καθημερινότητα: Stirling, Bofill

Τυπολογική προσέγγιση: ερμηνεία αρχιτεκτονικής μέσα από ορθό λόγο (σταθερότυπα με έμμεσους συμβολισμούς), λειτουργία ακολουθεί μορφή, τυπολογία, κλασικισμός, παράδοση, δομή πόλης από Μεσαίωνα ως Αναγέννηση: Rosi, Krier (μορφή πολιτικής αντιπαράθεσης)

Τεχνολογική προσέγγιση (υψηλή τεχνολογία, ολοκλήρωση μοντερνισμού): ευελιξία, αισθητική μηχανής, τεχνολογία ως καταλύτης κοινωνικής απελευθέρωσης/απόλαυσης: Piano, Rogers, Foster, Nouvel

Τοπικιστική προσέγγιση: + φυσικό, οικοδομικό, πολιτισμικό περιβάλλον τόπου, ανάδειξη τοπικού με βάση ριζωμάτων κι όχι επιφανειακών ομοιοτήτων (παραδοσιακά+σύγχρονα υλικά): Botta, Siza, Αντωνακάκη

Φορμαλιστική προσέγγιση: αυτονόμηση αρχιτεκτονικής μορφής (αυτοαναφορικότητα), αισθητική αντίληψη σχεδιασμού, φιλοσοφική θεώρηση δομών έκφρασης/δημιουργίας, γεωμετρία, δομική γλωσσολογία, διαδικασία αποδόμησης (κριτική στάση σε παρελθόν + μέθοδος ανάγνωσης αλληλοσυγκρουόμενων νοηματικών καταστάσεων δεδομένων), όχι αναφορές σε προκαθορισμένα στοιχεία: Koolhaas, Gehry

ΤΕΛΟΣ 20^ου ΑΙΩΝΑ: ταυτόχρονη συνύπαρξη αρχιτεκτονικών εκφράσεων.

Κοινές συντεταγμένες:

• Μινιμαλισμός (αντίδραση σε πολυμορφία μεταμοντερνισμού, υπέρβαση προς νέο-μοντέρνα επεξεργασία υλικών/μορφών)
• Σχέση τοπικού-ατοπικού (παγκοσμιοποίηση+ρίζες)
• Γενίκευση νοητικών μεταλλαγών σε τρόπο αντίληψης κόσμου (ψηφιακή αρχιτεκτονική)

Σύγκριση αλλαγής προς μοντερνισμό:

Τέλη 19^ου: υπόσχεση νέου, μορφολογική απελευθέρωση

Τώρα: α. αλλαγή νοητικών εργαλείων (κλείσιμο Διαφωτισμού), β. αλλαγή τυπολογιών ορθολογικής εποχής (βιβλιοθήκη, μουσείο, φυλακή, πολυκατάστημα κλπ)

Γ.Α.Β.