ΕΠΟ 22 - Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία: Επισκόπηση

ΓΡΗΓΟΡΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΕΠΟ 22

ΑΚΙΝΑΤΗΣ

• Φιλοσοφία-Θεολογία
• Υλομορφική θεωρία
• Αρχή εξατομίκευσης (ύλη)
• Ουσία (ύλη+μορφή - δυνάμει) και ύπαρξη (ενεργεία)
• Αποδείξεις Θεού (5)
• Ελεύθερη βούληση (επιλογή μέσων και όχι σκοπών, κρίση)
• Ανθρωπολογία Αικινάτη (εσωτερική ζωή ως αλληλεπίδραση δυνάμεων)
• Κατηγοριοποίηση από ενεργητικό και παθητικό νου
• Αναφορικότητα/προθετικότητα (νου προς πράγματα)
• Ηθική θεωρία (έννοια ευδαιμονίας εν ζωή, μετά θάνατον)
• Φυσιοκρατία (φυσικός νόμος προϋπόθεση ηθικού)
• Πολιτική θεωρία (παράδοση Δύο Σπαθιών-φυσιοκρατία)
• Σχέση πολιτικής-δικαστικής εξουσίας (είδη νόμου)

ΟΚΚΑΜ

• Σκεπτικισμός/νομιναλισμός – παντοδυναμία Θεού
• Έννοια ταυτοσημίας (3 είδη)
• Λογική των όρων (λέξη, νόημα, καθόλου)
• Αποδεικτική γνώση (άμεση εμπειρία + ενορατική γνώση)
• Αρχή οικονομίας
• Ηθική θεωρία (ανθρώπινου προσώπου, ελεύθερη βούληση=καθήκον)
• Πολιτική θεωρία (δικαίωμα κατοχής)

ΝΤΕΚΑΡΤ

• Cogito (μέθοδος)
• Βεβαιότητα γνώσης (ενόραση+απαγωγή)
• Ριζική αμφιβολία (μέσο βεβαιότητας)
• Μηχανιστικό σύμπαν (εκτός ψυχής/νου)
• Θεός=λογική αναγκαιότητα (απόσυρση-εγγύηση)
• Δυαρχία: ύλη (μηχανισμός)-πνεύμα (ελευθερία)
• Έμφυτες ιδέες (οντολογική απόδειξη Θεού)

ΛΟΚ

• Εμπειρικός ιδεαλισμός
• Tabula rasa
• Πρωτεύουσες-δευτερεύουσες ποιότητες
• Ζήτημα υπόστασης (ονομαστική-πραγματική ουσία)
• Σχηματισμός αφηρημένων εννοιών (3)
• Εμπειρία= απλές ιδέες + αναστοχασμός
• Κατηγοριοποίηση σύνθετων ιδεών (τρόπος, σχέση, υπόσταση)
• Κατηγορίες γνώσης, προτάσεις για κόσμο (ανάλογα με βεβαιότητα/αντικείμενο) – ενορατική/αποδεικτική
• Γνώση= σχέση ιδεών (κύρος=αντιστοίχιση με ποιότητες πραγμάτων)

ΜΠΑΡΚΛΕΫ

• Ιδεαλιστική ερμηνεία Λοκ (θέμα υπόστασης κ πρωτευουσών ποιοτήτων)
• Είναι=αντιλαμβάνεσθαι (υποστασιοποίηση πνεύματος)
• Εμπειρίες = ιδέες
• Κανονικότητες=βούληση Θεού (αιτία ιδεών=Θεός)
• Πραγματικότητα= φαντασία, σκέψη, συναισθήματα, αισθήσεις
• Καρτεσιανός υποκειμενισμός+λοκιανός εμπειρισμός
• Συνεισφορά στη φιλοσοφία της γλώσσας (προτάσεις=περιεχόμενο εμπειρίας)

ΧΙΟΥΜ

• Γνωσιολογία=περιγραφική ψυχολογία
• Εντυπώσεις - απλές ιδέες – σύνθετες ιδέες
• Σχέσεις εντυπώσεων: α. ομοιότητα, β. εγγύτητα σε χώρο, γ. αιτιακή αλληλουχία
• Θεωρία συνειρμών
• Συσχέτιση ιδεών= συνήθεια
• Από το μερικό στο γενικό (γενίκευση από παρατήρηση στο παρελθόν=όχι βεβαιότητα για το μέλλον – προσδοκία)
• Γενικές ιδέες=ειδικές ιδέες που ενοποιούνται με μια λέξη
• Ψυχολογική ερμηνεία αιτιότητας:  α. επαφή σε χώρο/χρόνο, β. αναγκαία σχέση (κρίσιμη-συνήθεια)
• Συνθετικές (εμπειρικά επαληθεύσιμες, όχι αναγκαίες)-αναλυτικές πληροφορίες (ταυτολογίες, χωρίς πληροφοριακό περιεχόμενο)

ΥΛΙΣΤΕΣ

• Φυσιοκρατικός υλισμός=ντετερμινισμός
• ΧΑΡΤΛΕΫ: συνειρμική ψυχολογία (απλοποίηση Λοκ)
• ΚΟΝΤΙΓΙΑΚ: αισθησιοκρατική απόληξη Λοκ (ανησυχία=ορμέμφυτο)
• ΛΑΜΕΡΤΙ: επέκταση μηχανιστικής θεωρίας στον άνθρωπο (όπως ζώα)

ΚΑΝΤ

• Σύνθεση εμπειρισμού Χιουμ+ρασιοναλισμού Λάιμπνιτς
• Υπερβατολογικός ιδεαλισμός (είδος εμπειρικού ρεαλισμού, πρωταρχικές οι γνωστικές δυνάμεις κι όχι η φύση, αντικείμενο κριτικής= γνωστική ικανότητα)
• Φαινόμενο (γνώση) – πράγμα καθ΄ αυτό (νοούμενο, λογικό αίτημα)
• Υπερβατολογική συνείδηση
• Υπερβατολογική Αισθητική
• Υπερβατολογική Λογική (μορφές+κατηγορίες)
• Συνθετικές a priori προτάσεις (νέα γνώση από μήτρες νου)
• Αναλυτικές a priori προτάσεις (το υποκείμενο στο κατηγορούμενο, ταυτολογίες)

ΙΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ-ΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ

• Θεία βουλησιαρχία – φυσικό δίκαιο
• Ελεύθερη βούληση
• Ενδιάμεσα: Λοκ, Ντεκάρτ
• Επιπτώσεις στην πολιτική σκέψη (πολιτική συμμετοχή η ανάγκη νομοθέτη)
• Σκωτικός Διαφωτισμός (ωφελιμισμός Μπένθαμ)
• ΣΠΙΝΟΖΑ: ένστικτο αυτοσυντήρησης ως λογικό προαπαιτούμενο ύπαρξης
• ΛΑΪΜΠΝΙΤΣ: ηθική Ντεκάρτ (αρετή=γνώση, αρχή βέλτιστου, μονάδες)

ΤΟΜΑΣ ΧΟΜΠΣ

• Μηχανιστική αντίληψη των πάντων
• Άνθρωπος=αυτόματο
• Ζήτημα βούλησης-ελευθερίας
• Φυσική κατάσταση=ψυχολογικό μοντέλο
• Πολιτική κοινωνία=συμβόλαιο
• Φυσικοί νόμοι (ατομικό συμφέρον+ειρήνη)
• Κυρίαρχος (εγγυητής-ανατροπή του=κατάλυση κοινωνίας)
• Απολυταρχισμός
• Φιλελευθερισμός

ΤΖΟΝ ΛΟΚ

• Γνωσιολογία όχι σε άμεση σχέση με πολιτικές ιδέες (φυσικός νόμος: οικουμενικός)
• Φυσικό δίκαιο=θεός, φυσικά δικαιώματα (ελευθερία, ζωή, ιδιοκτησία)
• Προ-πολιτική ζωή (φυσικη κατάσταση ανθρώπου)
• Ανάγκη πολιτικής κοινωνίας= πολυπλοκοποίηση σχέσεων, ανάγκη κοινών κανόνων (κυβέρνηση = διαιτητής, εφαρμογή φυσικού νόμου όχι θέσπιση)
• Αρχή πλειοψηφίας
• Έννοια εμπιστοσύνης
• Θεωρία επανάστασης (έλεγχος και ανατροπή κυβέρνησης)
• Διάκριση εξουσιών (λειτουργιών κυβέρνησης)
• Φιλελεύθερη συνταγματική διακυβέρνηση

ΡΟΥΣΣΩ

• Κατά της εμπορευματικής κοινωνίας, υπέρ ελευθερίας, συναισθήματος
• Φυσικός άνθρωπος=αρμονία με φύση
• Ένστικτο οίκτου= προάγγελος κοινωνικότητας
• Βελτιωσιμότητα= προδιάθεση εγκατάλειψης φυσικής κατάστασης
• Πτώση στον πολιτισμό (γλώσσα, τεχνολογία, γεωργία, ιδιοκτησία: ανισότητες, απαισιοδοξία)
• Γνήσιο συμβόλαιο= ελευθερία, ισότητα
• Γενική βούληση (θέση φυσικού δικαίου στον Ντιντερό, Ρουσσώ: διερευνά προϋποθέσεις) νεωτερικότητα (όχι άθροισμα ατομικών βουλήσεων, όχι μέσος όρος, συλλογικό ηθικό πρόσωπο που υπερβαίνει ατομικότητες)
• Γενικό καλό (αρχαία Πόλις)
• Άτομο=αυτόνομο
• Θετική θεωρία ελευθερίας=συμμετοχή στις αποφάσεις (αναβάθμιση ατόμου σε ηθικό ον)
• Συμμετοχική δημοκρατία
• Φορέας εξουσίας=αμαθές πλήθος

ΧΙΟΥΜ

• Κατά συμβολαιικής θεωρίας (ανεπάρκεια λόγου)
• Συμβόλαιο=νόμω (όχι φύσει)
• Αρχές δικαιοσύνης: α. φυσικά καθήκοντα, β. συμβατικά καθήκοντα (πιο ισχυρά αφού αφορούν τη συγκρότηση πολιτικής κοινωνίας)
• Αρχή γενικής ωφελιμότητας (αναγωγή συνειρμικών ιδεών σε ηθικές αρχές)
• Ηθική= κοινωνικά χρήσιμη ιδεολογία (όχι βαθύτερη θεμελίωση)
• Στόχος κυβέρνησης: σύγκλιση άμεσου με μακροπρόθεσμο όφελος
• Συντηρητισμός (πλεονέκτημα υφιστάμενου καθεστώτος)
• Κοσμοπολιτισμός
• Θετική εξέλιξη πολιτισμού

ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ

• Συγκριτική μελέτη πολιτισμών (θεωρία ιστορίας)
• Τυπολογία πολιτευμάτων (αβασίλευτη δημοκρατία, μοναρχία, δεσποτισμός)
• Διάκριση εξουσιών (για έλεγχο εκ των έσω)
• Ποινικό σύστημα, ζήτημα δουλείας

ΚΑΝΤ

• Διαμεσολαβητής ορθολογισμού (δογματισμός)=εμπειρισμού (ψυχολογισμός)
• Κοπερνίκεια επανάσταση: τα πράγματα προς το νου (τύποι νου: επιστημονικές έννοιες αναγκαίες και καθολικές= a priori)
• Υπερβατολογική Αισθητική/Λογική
• Πραγματολογικό υπόβαθρο
• Υπερβατολογικό επιχείρημα/γνώση/υποκείμενο
• Γνωσιολογικός περιορισμός (γνώση μόνο ως φαινόμενα: παραστάσεις νου)
• Μεταφυσική=όχι επιστήμη
• Πράγμα καθ΄ αυτό: ρεαλιστικό υπόβαθρο πραγματικότητας (αισθητηριακές εντυπώσεις όχι από το πουθενά)
• Φαινομενικότητα=αντικειμενική νομοτελειακή τάξη. (Αντικειμενικότητα =διυποκειμενικότητα)
• Πλατωνικού τύπου αναλογία φαινομένων-νοουμένων (δογματισμός) ή ασυμβατότητα (σολιψισμός)
• Γνωσιολογική ταπεινοφροσύνη (απόρριψη φυσικοθεολογικών αποδείξεων Θεού και οντολογικό επιχείρημα) λάθος η ταύτιση έννοιας με πράγμα
• Ηθικό υποκείμενο=πράγμα καθ΄ αυτό (ελευθερία)-ενορατική γνώση εαυτού ως αυτόβουλου όντος
• Μέλημα Υπερβατολογικού αναστοχασμού: προϋποθέσεις ηθικής ζωής
• Πρωτείο πρακτικού λόγου (γνώση=αναβαθμός προς τελολογική δυναμική συνείδησης προς αγαθό)
• Έννοια ευδαιμονίας (δέον ως αυτοσκοπός=αυτονομία συνείδησης)
• Υπερβατολογικό θεμέλιο ηθικότητας=ελευθερία
• Τυπική συνθήκη = καθήκον (υποχρεώνει αφεαυτού)
• Κατηγορική προσταγή (ατομική πρακτική επιλογή ως καθολικός νόμος χωρίς να αυτοαιναιρείται + σεβασμός ηθικής αυτοτέλειας, άτομα ως σκοποί όχι ως μέσα)
• Βασίλειο των τελών (πραγμάτωση=παγκόσμια ειρήνη)
• Ύψιστη πραγμάτωση ηθικού πεπρωμένου=κοσμοπολιτισμός (ταύτιση με το Εσύ)
• Τέχνη= σκοπιμότητα χωρίς σκοπό, ρομαντισμός, μέθεξη, δυνάμεις συνείδησης (φαντασία+στοχασμός), εξήγηση διυποκειμενικότητας με υπερβατολογικό επιχείρημα (δομικός χαρακτήρας συνείδησης)

ΧΕΓΚΕΛ

• Γερμανικός ιδεαλισμός
• Εννοιολογική συγκρότηση πραγματικού (Απόλυτο=Υποκείμενο)
• Διαλεκτική: αντιθετικότητα γενικών δυνάμεων, σύγκρουση Κυριών-Δούλων (ιστορία συνείδησης Πνεύματος), Εγώ-μη Εγώ (αναγνώριση=θεμέλιο ηθικότητας)
• Ταυτότης εν διαφορά (ενοποίηση συνείδησης)
• Φαινομενολογία Πνεύματος (στάδια αυτοσυνειδησίας και θεσμικής πραγμάτωσης): Ιστορία Συνείδησης
• Θεμέλιο ηθικότητας=αναγνώριση του άλλου (Εγώ+μη Εγώ)
• Κορύφωση ηθικής σταδιοδρομίας=διασκεπτική διάνοια Καντ, καντιανή ηθική
• Τελείωση συνείδησης=ένταξη σε Ολότητα
• Ύψιστος πνευματικός στόχος=κοινωνικός
• Εγκυκλοπαιδική συστηματικότητα: διάταξη θεμελιωδών αρχών στοχασμού σε ένα όλον ως αναπαράσταση λογικής δομής πραγματικότητας, Λογική (3-οντολογία όχι συλλογισμοί), φιλοσοφία φύσης (σε αλλοτρίωση με εαυτό της), φιλοσοφία πνεύματος (διαδικασία προς αυτοσυνειδησία)
• Συνείδηση ως ιστορία (τόπος πραγμάτωσης ιδεών)
• Φιλοσοφία: μελετά τελολογική δυναμική ιστορικού γίγνεσθαι προς πραγμάτωση Πνεύματος
• Ιστορισμός Herder (σχετικισμός)
• Ιστορισμός Hegel (παγκοσμιότητα+εντοπιότητα, ταυτότης εν διαφορά)
• Ελευθερία: ένταξη εγώ σε Ολότητες (νομιμότητα)
• Πολιτική=θεσμική πραγμάτωση θετικής ελευθερίας (εμμενές τέλος ιστορίας)
• Διαλεκτικός αλληλοκαθορισμός παρελθόντος-παρόντος
• Εξορθολογισμός και αντικειμενικοποίηση ανθρώπινης βούλησης (τέλος)
• Κακό=συνείδηση που δεν αναγνωρίζει καθήκον της (υποκειμενική διάσταση)
• Ιεραρχία συλλογικοτήτων (οικογένεια, αστική κοινωνία, κράτος)
• Συνταγματική μοναρχία (σύμβολο Πνεύματος)
• Νομοθετικό σώμα=εκφράζει γενική βούληση (όχι ατομική ψήφος, συντεχνίες)
• Εκτελεστική εξουσία=γραφειοκρατία (διαχωρισμός από προσωπική ωφέλεια, εκδοχή βασιλεών Πλάτωνα)
• Απέχθεια προς αρχή ατομικότητας=πρώιμη μορφή ολοκληρωτισμού
• Συντηρητικός φιλελευθερισμός (ελευθερία έκφρασης)
• Κακό=υποκειμενικό πεδίο, συνείδηση που δεν αναγνωρίζει καθήκον της, υποκείμενο=εξάρτημα ιστορικού λόγου

KIERKEGAARD

• Υπαρξισμός (έμφαση σε καθημερινή ζωή και άτομο)
• Διαλεκτική υποκειμενισμού (ιστορικότητα ως βίωμα/ατομικό δράμα=άπειρο-πεπερασμένο)
• Εννοιολογική μορφοποίηση βιώματος προς αυτοσυνειδησία
• Μέθοδος ειρωνείας λόγου (υπεκφυγή γρηγορούσας συνείδησης από κατεστημένο, υποσκάπτει συμβάσεις)
• Ελευθερία= δυνατότητα να βρίσκεσαι εκτός κατεστημένου
• Το σύστημα είναι αδύνατον: αλήθεια=υπαρκτική αυθορμησία ατομικής συνείδησης (όχι διάλυση υποκειμένου σε ολότητες αλλά βάθεμά του)
• Αναβαθμοί υπαρξιακής εμπειρίας: α. αισθητικός άνθρωπος, β. ηθικός (άπειρη παραίτηση), γ. ιππότης της πίστης (υπέρβαση, τελολογική κατάργηση ηθικότητας)
• Ανάβαση συνείδησης=ελεύθερη επιλογή (όχι προαποφασισμένη αναγκαιότητα Χέγκελ)
• Υπαρξιακή οντολογία Κίρκεγκωρ: είτε-είτε (απόλυτη διάζευξη)

NIETZSCHE

• Άνευ ορίων αρνητικότητα
• Αρχαιοελληνικός στοχασμός (Αισχύλος, προ-σωκρατικοί)
• Πλάτων-Ιησούς (ζηλωτές θανάτου)=παρακμή ορμής, πάθους ζωής, απαξίωση σωματικότητας
• Ιδεολογίες=νέες θρησκείες θανάτου (καθυπόταξη)
• Γενεαλογία=επαναξιολόγηση αξιών
• Βουλητική ορμή (θάνατος Θεού/θάνατος ανθρώπου)
• Υπεράνθρωπος
• Αιώνια επιστροφή. Τελευταίο  εμπόδιο: μέλλον=παρελθόν. Ύψιστη δοκιμασία βούλησης: αλλαγή παρελθόντος
• Τραγικός ορίζοντας ελευθερίας: θέωση ή συντριβή

ΦΡΕΓΚΕ

• Αναλυτική φιλοσοφία: φύση, απαρχές και χρήση γλώσσας
• Λογική δομή γλώσσας=νοηματικές συναρτήσεις (μαθηματικό πρότυπο)
• Γλωσσική στροφή=καθαρισμός λογικού από άχρηστα
• Διάκριση νοήματος-έκτασης (κανόνας σωτηρίας αλήθειας=συνθήκες συνωνυμίας/ισοδυναμίας)
• Αλήθεια= νόημα+εμπειρική αναφορά
• Νόημα=κοινή γλώσσα (όχι υποκειμενικό)
• Αναγωγή μαθηματικών στη λογική (αντίθετα με Μιλλ)

ΡΑΣΕΛ

• Λογικός ατομισμός (ατομικές-μοριακές προτάσεις + σύνδεσμοι, αληθοτιμές)
• + λογικός θετικισμός (αρχή επαλήθευσης στην εμπειρία)
• Επιστημολογικός εμπειρισμός=λογική τακτοποίηση προτάσεων πριν επαλήθευση (πλατωνισμός Ράσελ)
• Ιδεώδης γλώσσα= νοηματική καθαρότητα+αυστηρή λογική δομή (απαραίτητη η γλώσσα των μαθηματικών)
• Κριτική αποτίμηση Φιλοσοφίας Πλάτωνα, Χέγκελ

WITTGENSTEIN

Tractatus

• Απεικονιστική θεωρία= δομική ισομορφία γλώσσας-κόσμου (πρωτογενής ταυτότητα)
• Κατάσταση πραγμάτων=λεκτική κατασκευή πρότασης
• Όχι κατάσταση πραγμάτων=εκτός γλώσσας (αξίες, μεταφιλοσοφία γλώσσας), άρρητα: ορθή μέθοδος φιλοσοφίας=σιωπή
• Ολοκλήρωση γλωσσικής στροφής: αντικείμενο φιλοσοφίας=γλώσσα κι όχι δομή κόσμου
• Γλωσσική αναγκαιότητα και νόημα αποκλειστικά εντός γλώσσας
• Αληθοπίνακες (ταυτολογίες=αλήθεια, λογικές αντιφάσεις=ψεύδος, περιεκτική διάζευξη=καινοτομία εκτός κοινής λογικής)
• Ανυπέρβλητο όριο θεωρητικού λογισμού=περιορισμός από γλώσσα (αντίστοιχα ο Καντ είχε περιορισμό από νου)
• Γλώσσα= δημόσιο σύστημα (καθορισμός υποκειμένου από λογικό πλέγμα, σημαντική είναι η νοηματική ανταλλαγή κι όχι τα άτομα)
• Υπαγωγή υποκειμενικότητας στη διυποκειμενικότητα
• Αίτημα σταθερότητας/οριστικότητας νοημάτων (κυριολεξία στη σημασία, μια πρόταση σημαίνει μόνο ένα πράγμα)

   

     Φιλοσοφικές έρευνες (τροποποίηση παραδοχών)

• Κατάργηση αντίληψης κυριολεξίας
• Νόημα μέσα σε πλαίσια κοινωνικοποιλιτικής πρακτικής (μεταβάλλεται)
• Μορφές ζωής (υποσυστήματα κοινωνικής δραστηριότητας)– γλωσσικά παίγνια (πλέγμα σημασιών κοινού λόγου ομάδας)
• Όχι κεντρική κανονικότητα γλώσσας (ο κανόνας κατανοείται εκ των υστέρων)
• Εστίαση σε χρήση κι όχι σε περιεχόμενο γλώσσας
• Συνείδηση μόνο εντός πλαισίων της γλώσσας
• Υποκείμενο=εξάρτημα δημόσιου λόγου
• Απαγόρευση ιδιοποίησης λόγου (σύγχυση συναισθημάτων με λέξεις, αδύνατη η γλώσσα με τρίτο)
• Φυσική και ψυχολογική γλώσσα= άλλα γλωσσικά παίγνια
• Πραγματισμός, συμπεριφορισμός, σχετικισμός
• Έργο Βίντγκεστάιν= χωρίς μορφή τελειωμένου συστήματος («ανοιχτή» λογική συγγραφέα)

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ (Ryle)

• Συνείδηση=πλέγμα συμπεριφορών (όχι εσωτερικό συνείδησης)
• Έννοιες= προδιαθέσεις για πράξη
• Ανθρώπινο υποκείμενο= σύνολο παρατηρήσιμων κινήσεών του
• Επιστήμη=κοινωνική πρακτική (μορφή ζωής)
• Θεωρία παραδειγμάτων Κουν
• Στόχος φιλοσοφίας: παρατήρηση ανάπτυξης νοητικής και γλωσσικής ικανότητας οργανισμού υπό συνθήκες απροσδιοριστίας (κανόνας επιστημονικής φιλευσπλαχνίας: grosso modo, περιθώρια απόκλισης, όχι απόλυτη σύμπτωση θεωρητικών κατηγοριών)΄

HURRERL

• Φαινομενολογία: καθορισμός συνείδησης ανεξάρτητα από εμπειρία (καθαρή μορφή)
• Συνείδηση= αυτοδυναμία λογικού (όχι εξάρτημα συστήματος εκπραγμάτωσης της ζωής)
• Πολιτικό αίτημα απελευθερωτικής απείθειας σε υλικό καταναγκασμό
• Καθαρή συνείδηση= υπερβατολογική προϋπόθεση στοχασμού (θεωριών)
• Σκέψη Χόυσσερλ= καρτεσιανός διαλογισμός (ανεξαρτησία συνείδησης από ύλη)
• Αυτεξουσιότητα συνείδησης μετά από εμπλοκή της με φυσικό περιβάλλον (ανατροπή «φυσικής σκοπιάς»)
• Συνείδηση: α. ανεξάρτητη από πράγματα, β. αυτεξούσια, γ. με αναφορά στα πράγματα (προθετικότητα)
• Φαινομενολογική εποχή: άρνηση/αδυναμία νου να αποφανθεί για πραγματική ύπαρξη/δομή ενός πράγματος. Ρήξη Εγώ με Κόσμο. Αναδίπλωση συνείδησης στον εαυτό της.
• Φαινομενολογία: καθαρίζει νόηση από ψυχολογισμούς (εμπειρική πιθανολογία=χωρίς λογικό κύρος)
• Νοητική αναπαράσταση=φαινόμενο συνείδησης
• Φαινόμενα συνείδησης=λογικές πραγματικότητες
• Εμπειρική πραγματικότητα υπό εποχή
• Φαινομενολογία= ειδητική επιστήμη (λογικές μορφές/είδη και νοηματικό τους περιεχόμενο, νόημα=δάνειο από Φρέγκε με νοησιαρχική ερμηνεία)
• Φιλοσοφία ως αυστηρή επιστήμη δια της ειδητικής οδού (λογικά κλειστή, επιστημονικό ήθος, κύρος)

ΦΟΥΚΩ

• Αρχαιολογία=μέθοδος αποκάλυψης θετικού ασυνειδήτου γνώσης (κατά την ψυχανάλυση του Φρόιντ) – Ιστορία της σκέψης
• Λανθάνον σύστημα = επιστήμη (κατά το ασυνείδητο του Φρόιντ). Υποκείμενο υπακούει σε δυνάμεις πέραν της συνειδητής του εμπειρίας.
• Σχετικό ιστορικό a priori (κανονιστικό πλαίσιο γνώσης σε συγκεκριμένη περίοδο, ασυμμετρία επιστημών)
• Ιστορικότητα-περατότητα έννοιας «ανθρώπου» (σύγχρονη επινόηση)
• Υποκείμενο= ασυνεχής κατηγορία διασποράς λόγου
• Λόγος=χώρος εξωτερικότητας
• Γενεαλογία= επαναξιολόγηση αξιών (δάνειο από Νίτσε): ανάλυση πλέγματος εξουσίας-γνώσης
• Υποκείμενο= προϊόν πειθαρχικής εξουσίας (λόγου) – αντικείμενο ανθρωπιστικών επιστημών
• Υλικότητα εξουσίας: α. ελέγχει άτομα, β. παράγει ατομικότητες
• Κανονικοποίηση = κατασκευή ατομικοτήτων (αυτοδιαμορφούμενων)
• Άτομο= ως «περίπτωση» (αντικείμενο γνώσης ανθρωπιστικών επιστημών)
• Επιστήμες= τεχνικές εξουσίας
• Εξουσία+γνώση= «αλήθεια»
• Αντίσταση= σημεία ακαμψίας εξουσίας-γνώσης
• Λόγος=μεταφέρει, παράγει, υπονομεύει εξουσία
• Ηθική ως επιμέλεια εαυτού= αισθητική αυτοδιάπλαση ατόμου και ζωής ως έργο τέχνης (καντιανή στάση κριτικής και δημιουργίας εαυτού μέσα στην αυτονομία του), εξερεύνηση πλειάδας ταυτοτήτων (όχι ανάκτηση ουσιώδους εσωτερικής ταυτότητας)

Γ.Α.Β. 2013