Γλώσσα
Η ελληνική γλώσσα κυριαρχούσε στις ανατολικές επαρχίες του ρωμαϊκού κράτους, η λατινική επικρατούσε στη διοίκηση και αρχικά στο πρώτο διάστημα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας όταν διαχωρίστηκε σε ανατολική – δυτική. Με την πάροδο του χρόνου επιτεύχθηκε μέσω ελληνικών παραγόντων η ισοτιμία Ελληνικής λατινικής, σε δικαιοσύνη – εκπαίδευση. Επί Ιουστινιανού η Ελληνική κυριάρχησε ολοκληρωτικά, αντίθετα στη δύση η Ελληνική έχασε έδαφος και η μη κατανόηση συγγραμμάτων από την ανατολή προς τη δύση, ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, είναι η διαπίστωση, ότι εξελικτικά τα αίτια του σχίσματος δεν είναι μόνο εκκλησιαστικά (δογματικά) αλλά και πολιτισμικά.
Η Ελληνική ως γλώσσα Βυζαντινής Γραμματείας
Το μεγαλύτερο μέρος της Βυζαντινής γραμματείας γράφτηκε υπό την επίδραση Αρχαϊσμού – αττικισμού, τα ιδεολογικά γλωσσικά κινήματα γεννήθηκαν την Ελληνιστική περίοδο. Η επίμονη προσπάθεια μιμήσεως ύφους – ρητόρων, το κυνήγι σπανίων λέξεων, οδήγησε στην απώλεια επαφής με τον καθημερινό ομιλούν λόγο έτσι ο αττικισμός εξελικτικά είχε αρνητική σημασία. Παράλληλα με την Αττική καλλιεργήθηκε και η Κοινή, μια απλή εύκολη γλώσσα όλης της Μεσογειακής λεκάνης.
Α) Ήταν γλώσσα του Ευαγγελίου,
Β) απλή λεξιλογικά – συντακτικά
Γ) με ευκολία την χρησιμοποιούσαν οι Ελληνικοί – ελληνίζοντος πληθυσμού.
Μέρος της Βυζαντινής Γραμματείας γράφτηκε στην Δημώδη, μεικτή γλώσσα με αρχαϊκές προσμίξεις. Παρόλο τις διαπολιτισμικές γλωσσικές επιδράσεις – κοινά στοιχεία Αττικής – Κοινής – Δημώδους, διακρίνεται η ύπαρξη της Μεσαιωνικής Ελληνικής, με αλλαγές όπως: προφορά μακρών φωνηέντων – φθόγγων ως βραχέων, έχουμε την παύση της δοτικής – της ευκτικής – του δυικού.
Παιδεία
Με τον όρο παιδεία δηλώνεται η εκπαίδευση, η αντιγραφή παλαιοτέρων έργων, η συγγραφή νέων βάσει παλαιοτέρων με σκοπό την εκμάθηση Αττικής-ρητορικής – φιλοσοφίας – επιστημών.
Η οργάνωση των σπουδών....4ος – 8ος αιώνας
Στην πρώιμη βυζαντινή περίοδο παρόλη την επικράτηση του χριστιανισμού, η εκπαίδευση είναι συνέχεια της ελληνιστικής, σε 3 βαθμίδες.
1η βαθμίδα (ο Γραμματιστής, ανάγνωση – γραφή – μυθολογία – ιστορία της Παλαιάς και Καινής διαθήκης, διάρκεια 3 ετών, φοίτηση από το 6ο – 7ο έτος σε όλες τις κοινωνικές ομάδες.
2η βαθμίδα (ο Γραμματικός, γραμματική (Διονυσίου – Θρακός), ανθολόγια Ομήρου – κλασικών σε 4 στάδια (διόρθωση χειρόγραφων βιβλίων – ανάγνωση –γλωσσική και πραγματολογική εξήγηση – άντληση ηθικών διδαγμάτων). Διδασκόταν επίσης αριθμητική – γεωμετρία – αστρονομία – μουσική (τετρακτύς). Λόγω και της ψηλής αμοιβής οι μαθητές μειωνόντουσαν δραστικά.
3η βαθμίδα (ο Ρήτορας, 3 – 10 έτη, διδασκαλία Ρητορικής – φιλοσοφίας – νομικής – ιατρικής σε μεγάλες πόλεις για νέους υψηλών κοινωνικών στρωμάτων).
Αυτή την εποχή συντελείτε η μετάβαση από τα ειλητάρια, σε Κυλινδρικό σχήμα , στα βιβλιό-σχημα χειρόγραφα τους κώδικες.
Τον 6ον ο Ιουστινιανός κλείνει την σχολή των Αθηνών και απαγορεύει τη διδασκαλία στους Εθνικούς, και πλήγεται η 3βάθμια και εν μέρει 2βάθμια, καθιστώντας την θύραθεν παιδεία ιδιωτική υπόθεση. Η ανάγνωση των αρχαίων ήταν επιλεκτική για πλουτισμό του λεξιλογίου, εμπέδωση της Γραμματικής, του συντακτικού, και την εκμάθηση της ρητορικής.
Η αναβίωση των φιλολογικών σπουδών 9ος – 10ος
Στο τέλος του 8ου αιώνα μια ομάδα κρατικών λειτουργών με φιλοσοφική παιδεία και ρητορική λόγω παρακολούθησης ιδιωτικών μαθημάτων αναθέρμαναν το ενδιαφέρον για φιλοσοφικές σπουδές και την αντιγραφή χειρογράφων, γεγονός που σχετίζεται με την εδραίωση της ορθοδοξίας, τον θρίαμβο της εικονολατρίας και την επανάσταση στην γραφή. Τα βιβλία από τις αρχές του 9ου αιώνα τυπώνονται σε Μικρογράμματη η οποία στην αρχή χρησιμοποιούνταν στον ιδιωτικό βίο (επισυρομένη), υιοθετείται και ως βιβλιακή (ευανάγνωστη αντιγραφή – περιθώρια –αποστάσεις), με πλεονεκτήματα: μείωση κόστους λόγω μειώσεως χώρου – χρόνου, ευχερέστερη ανάγνωση.
Η καθιέρωση της μικρογράμματης συντέλεσε στην παραγωγή – διάδοση του βιβλίου σε συνδυασμό με την χρήση του χαρτιού (12ος) και της τυπογραφίας (15ος). Έτσι εξυπηρετήθηκαν και καλύφθηκαν οι ανάγκες των εκπαιδευτικών και των σχολών αντιγραφής.
Ιωάννου Στουδίτου (κανονισμός αντιγραφής κειμένων)
Λέων φιλόσοφος – μαθηματικός (φιλοσοφική σχολή – Μαγναύρας – 1ο χειρόγραφο του Πλάτωνα)
Λέων Φώτιος (πατριάρχης – πρωτοασηκρήτις – Μυριόβιβλος – οργάνωσε ελληνορθόδοξη εκκλησία Μοραβίας – προώθησε αντί του καθολικισμού την ορθοδοξία στην Βουλγαρία.
Κων/νος Κεφαλάς (παλατινή ανθολογία),
Κων/νος Πορφυρογέννητος,
Συμεών μεταφραστής (Μηνολόγιον)
Η προσπάθεια....οι αντιδράσεις
Η ανάκαμψη της οικονομίας τον 11ο αιώνα είχε ως αποτέλεσμα την άνθηση της παιδείας.
Κων/νος Ψελλός – Ιωάννης Ξιφιλίνος (δίδασκαν ιδιωτικά φιλοσοφία – ρητορική – δίκαιο). Με αυτοκρατορική απόφαση χωρίστηκαν ονομαζόμενοι ύπατος φιλοσόφων και νομοφύλακας αντίστοιχα. Το ενδιαφέρον δια την «Θύραθεν παιδεία» και η φιλοσοφική προσέγγιση των θεολογικών ζητημάτων στέρησαν την θέση του ψελλού, ενώ ο Ξιφ. έγινε πατριάρχης.
Ο Ιωάννης Ιταλός κατηγορήθηκε δια την προτίμησή του στους φιλοσόφους αντί των πατέρων και αφορίσθηκε.
Με την άνοδο του Αλεξίου Κομνηνού, καταργήθηκε το αξίωμα του Υπάτου, και ενισχύθηκαν τα κέντρα ορθοδοξίας, περνώντας την εκπαίδευση στα χείρας του πατριαρχείου.
Μιχαήλ ιταλικός -
Ευστάθιος θεσ/κης-
Νικηφόρος Βλεμμύδης-
Θεόδωρος Μετοχίτης-
Μανουήλ Πλανούδης-
Δημήτριος Τρικλίνιος
Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων (αντικατάσταση της ορθοδοξίας με μια μορφή πολυθεΐας, μείωση της επιρροής των μοναχών, τη διαίρεση της κοινωνίας σε 3 τάξεις σύμφωνα με την πλατωνική θεωρία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου