Τόμος Β, Κεφ. 5
Λογοτεχνία
Ποίηση – έμμετρος λόγος
Τα θέματα της αρχαίας ελληνικής ποίησης: Τα περισσότερα από τα θέματα είναι από τη μυθολογία, ακόμη και όταν το θέμα δεν ήταν μυθολογικό η μυθολογία εμφανίζεται με νύξεις.
Μεγάλο μέρος αφορά σχέσεις και δράσεις των θεών, εξηγώντας την καταγωγή τους και την αιτία της θρησκευτικής τελετουργίας (αιτιολογικοί). Ο 2ος θεματικός άξονας ήταν η δράση των ανθρώπων της ηρωικής εποχής (ήρωες – ημίθεοι).
Η σημασία του μέτρου στην αρχαία ελληνική ποίηση
Το κυριότερο χαρακτηριστικό της ήταν ο έμμετρος στίχος. Η σύνταξη των στίχων γινόταν βάσει μέτρου, εναλλαγή μακρών – βραχέων συλλαβών (προσωδία) που της έδινε ρυθμό, αφού στην προφορά σημασία είχε η χρονική διάρκεια των συλλαβών. Ο ρόλος των μέτρων ήταν τόσο σπουδαίος, ώστε να χαρακτηρίζει κατηγορίες ποιήσεως.
Εξάμετρων (122 122 122 122 122 1) η (11 11 11 11 1221 1)
Κατηγορίες αρχαίας ελληνικής ποίησης
Επική, έπος: σε 2 είδη, Ηρωικό – Διδακτικό, θαυμαστές ηρωικές πράξεις του παρελθόντος. Τα έπη του Ομήρου θεωρούνται προφορική ποίηση και αποτελούνται από εξάμετρους στίχους. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της προφορικής ποίησης είναι οι συνεχείς λεκτικοί λογότυποι.
Διδακτικό έπος: συνδέεται με τον Ησίοδο, του οποίου τα έργα είχαν σκοπό να διδάξουν και όχι να συγκινήσουν (Θεογονία – Έργα και Ημέραι). Συνάντησε δυσκολία χειρισμού μετρικού στίχου λόγω του ότι ο πεζός λόγος δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα και η ποίηση ήταν η μόνη μορφή λογοτεχνίας. Ο έμμετρος λόγος είχε το πλεονέκτημα της εύκολης απομνημόνευσης.
Ελεγειακή ποίηση: σύντομα ποιήματα με την συνοδεία αυλού, με ποικίλο περιεχόμενο. Παραινετική (πολεμική – πολιτική – γνωμική) συμπωτική – ερωτική – θρηνητική – αναθηματική. Δεν ξέφυγε από την επίδραση του έπους διότι χρησιμοποιούσε την γλώσσα και συγγενές μέτρο του. (Τυρταίος – Σόλων – Φωκυλίδης Θέογνις – Αρχίλοχος – Μίμνερμος – Σιμωνίδης)
Ιαμβική ποίηση: βασισμένη στο ιαμβικό μέτρο (πόδες με 12 η 21). Δημιουργός ο Αρχίλοχος, με θέματα ψόγου – χλευασμού – σάτιρας.
Λυρική ποίηση: Κύρια χαρακτηριστικά
Η μεγάλη ποικιλία στα μέτρα και οι στροφές
Παρουσία με την μορφή ωδής και την συνοδεία οργάνου (μέλος) (μελική)
Διέθετε ένταση και πάθος
Η Λυρική διακρίνεται σε 2 είδη:
Μονωδιακή: ιδιωτικού χαρακτήρα εκφράζοντας πάθος και προσωπικά συναισθήματα δημιουργού της.(Αλκαίος – πολιτικά θέματα, Σάπφω – έρωτας)
Χορική: πληθωρική και επίσημη, Αντίθετα από τη μονοδιακή, είχε δημόσιο χαρακτήρα και συνδεόταν με θρησκευτικές, οικογενειακές εορτές και τελετές, με ωδές ποικίλου περιεχομένου (Πίνδαρος, επινίκιες ωδές, με μυθολογικό – επικό περιεχόμενο)
Η Χορική ποίηση διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην γένεση της δραματικής ποιήσεως.
Αλεξανδρινοί ποιητές:
Απολλώνιος ο Ρόδιος (Αργοναυτικά) Καλλίμαχος ο Κυρηναίος, Θεόκριτος ο Συρακούσιος, έργο με ασυνήθιστη – αινιγματική φρασεολογία, σκοτεινές αλληγορίες.
Πεζός λόγος
(6ος) Περιλάμβανε ιστορία – ρητορική – μυθιστόρημα.
Ιστορία
Αρχαιότεροι είναι ο Ηρόδοτος (εισηγητής του όπου ιστορία, ελληνοπερσικά, στόχος η διαφύλαξη της μνήμης) και ο Θουκυδίδης (Πελοποννησιακός, περιγραφή των ανθρώπινων παθών της φύσεως των κοινωνιών τους.
Ρητορική
Σημαντικό είδος, έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης στον ελληνικό πεζό λόγο και η ανάπτυξη της οφείλεται στον χαρακτήρα της δημοσίου ζωής στην Αθήνα. Διδάσκαλοι της οι Σοφιστές.
Έχουμε 3 είδη λόγων:
Δικανικοί (δικαστήρια) –
Συμβουλευτικοί (Εκκλησία του Δήμου – βουλή) –
Πανηγυρικοί (εορτές).
Λυσίας μέγιστος λογογράφος, Αισχίνης –Δημοσθένης
Μυθιστόρημα
Φανταστική αφήγηση σε πεζό λόγο, Λόγγος (Δάφνις – Χλόη)
Αρχαίο Θέατρο
Η τραγωδία-κωμωδία. Πιθανόν προήλθαν από ιεροτελεστίες του Διονύσου, δραματικοί αγώνες, χορηγοί, 3 τραγικοί, με 4 δράματα έκαστος (3 τραγωδίες – 1 σατυρικό δράμα)
Η δομή της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας
Πρόλογος (χρονικό – δραματουργικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η υπόθεση)
Πάροδος (άσμα του χορού)
Επεισόδια (διάλογοι)
Στάσιμα (χορικά άσματα μεταξύ επεισοδίων)
Έξοδος (λύση της πλοκής)
Η δομή ελληνικής τραγωδίας
Πρόλογος – μικρό πλήρες δράμα
Δεύτερο μέρος – πάροδος έως 1η παράβαση, διένεξη των ομιλητών
Τρίτο μέρος – 1η έως 2η παράβαση, περίληψη πραγμάτων προηγούμενου μέρους
Τέταρτο μέρος – 2η παράβασις έως τέλος, διαλογικές σκηνές επεξηγηματικών καταστάσεων
Έξοδος – τέλος με εύθυμη πομπή.
Το ύφος του δράματος
Επισημότητα – μεγαλοπρέπεια – συμβατικότητα
1) Όλοι οι στίχοι είναι έμμετροι
2) Μουσική απαραίτητο στοιχείο
3) Περιγραφή δράσεως με ορχηστικές κινήσεις
4) Απουσία βίας
Αρχαίοι Δραματουργοί
Θέσπης ( μάσκα – 1ος υποκριτής)
Αισχύλος (2ος υποκριτής – έντονο θεατρικό χαρακτήρα της τραγωδίας, μηχανές, διάκοσμος). Χαρακτηριστικά της αισχυλείου τραγωδίας: είναι η έμφαση των προβλημάτων του ανθρώπου (πόλεμος – έγκλημα).
Η σπουδαιότητα του χορού.
Σοφοκλής (ζωγραφιστά σκηνικά από 12 σε 15 χορευτές, ελεύθερη τριλογία)
Χαρακτηριστικά: είναι η έμφαση της πάλης ιδανικού ατόμου στο πεπρωμένου, ανάπτυξη δράσεως, έλλειψη συμμετοχής του χορού.
Ευριπίδης: ενδιαφέρεται για τις ανθρώπινες και σκοτεινές πτυχές της ψυχής του, ανησυχίες – πάθη, σπουδαιότητα δράσεως – αδιαφορία χορού
Αριστοφάνης: (κωμωδίες, 4 υποκριτές, 24μελής χορός)
Μένανδρος: Νέα Κωμωδία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου