Κυριακή 31 Μαΐου 2015

ΕΛΠ 42 - Χαρακτηριστικά Ελλαδικού Πολιτισμού

ΠΡΩΤΟΕΛΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

è Το μεγαλύτερο μέρος των ευρημάτων προέρχεται από την ΠΕ ΙΙ, απ’ όπου και τα πρώτα αστικά κέντρα.
è Η ανοδική πορεία των πρωτοελλαδικών οικισμών διακόπηκε απότομα στο τέλος της ΠΕ ΙΙ περιόδου, όταν π.χ. η Λέρνα και άλλοι οικισμοί καταστράφηκαν. Η ηπειρωτική Ελλάδα βρέθηκε εκτός εξελίξεων

1.      Οικιστικά χαρακτηριστικά:
1.      Πυκνότητα δόμησης.
2.      Πρώιμη πολεοδομική διάταξη
3.      Αναπτυγμένη οικοδομική τεχνολογία
4.      Έργα κοινής ωφέλειας
5.      Πρώιμη αστικοποίηση.
2.      Αρχιτεκτονική:
1.      Απλές κατοικίες με λίθινα θεμέλια και πλίνθινους τοίχους (όπως και στη Νεολιθική)
2.      Τάφοι κιβωτιόσχημοι
3.      Ευρήματα:
1.      Κεραμική: μονόχρωμη, απλή ή εγχάρακτη με κυρίαρχο σχήμα το κύπελλο που φέρει την ονομασία «κύμβη» ή «σαλτσιέρα»
2.      Σφραγίδες
3.      Λίθινα εργαλεία
4.      Όπλα από οψιανό της Μήλου.
5.      Χάλκινα αντικείμενα, κυρίως όπλα και εργαλεία
6.      Κοσμήματα.
4.      Οικονομία:
1.      Καλλιέργεια ελιάς και αμπελιού
2.      Εισαγωγή καινοτομιών, όπως το άροτρο
3.      Συστηματική εκμετάλλευση πηγών πρώτων υλών
4.      Αρχή της εξειδίκευσης της εργασίας
5.      Τυποποίηση της παραγωγής.
6.      Ανάπτυξη εμπορίου
7.      Ανταλλαγή προϊόντων,
8.      Δημιουργία αυτόνομων βιοτεχνικών και διαμετακομιστικών κέντρων.
5.      Κοινωνία:
1.      Ύπαρξη διοικητικής οργάνωσης
2.      Μνημειώδη κτίρια, Οικίες με διαδρόμους
3.      Κοινωνική διαφοροποίηση-διαστρωμάτωση
4.      Επαγγελματικές τάξεις


ΜΕΣΟΕΛΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

è Η ΜΕ περίοδος σε σχέση με την ΠΕ χαρακτηρίζεται ως μια φάση στασιμότητας.
è Η ηπειρωτική Ελλάδα εμφανίζεται απομονωμένη από τις τεχνικές και καλλιτεχνικές εξελίξεις που συμβαίνουν γύρω της.
è Η ομοιογένεια του υλικού πολιτισμού μπορεί να ερμηνευτεί ως πιθανή ένδειξη ισοπέδωσης.

1.      Οικιστικά χαρακτηριστικά
1.      Οι οικισμοί πλέον μετατρέπονται σε κώμες.
2.      Κτισμένοι με πυκνοί δόμηση, προστατευμένοι από οχυρωματικό περίβολο και χωρίς προσπάθεια πολεοδομικού σχεδιασμού
2.      Αρχιτεκτονική:
1.      Οι οικίες φέρουν το σχήμα πρώιμου μεγάρου με προθάλαμο και μία κύρια αίθουσα, που η πίσω πλευρά της είναι συνήθως αψιδωτή
3.      Τάφοι:
1.      Είναι κιβωτιόσχημοι.
2.      Πολλές φορές στον ίδιο τύμβο υπάρχουν λάκκοι αλλά και κιβωτιόσχημοι και θαλαμωτοί τάφοι αλλά και ταφές σε πιθάρια.
3.      Τίποτα δεν μαρτυρά ότι οι τύμβοι αυτοί προορίζονταν για άτομα με ιδιαίτερη κοινωνική θέση, κάτι στο οποίο συντείνει και η σπανιότητα των κτερισμάτων.
4.      Ευρήματα:
1.      Φανερώνουν τη μετεξέλιξη της κεραμικής.
2.      Τα μεσοελλαδικά αγγεία είναι τα λεγόμενα «μινυακά», τα οποία είχαν τεφρό, μαύρο ή κίτρινο χρώμα, σχήμα εμπνευσμένο από μεταλλικά και ήταν τροχήλατα.
3.      Εμφανίζονται και τα «αμαυρόχρωμα αγγεία», χειροποίητα με γραπτή διακόσμηση και κέντρο την Αίγινα.
5.      Οικονομία:
1.      Παρατηρείται πτώση του βιοτικού επιπέδου
2.      Επαφές-ανταλλαγές: Μικρή, βαθμιαία ανάπτυξη των χερσαίων οδών επικοινωνίας βορρά-νότου, που ευνοεί τη θαλάσσια επικοινωνία και ακτοπλοΐα και μάλιστα σημειώνονται επαφές μεταξύ ηπειρωτικής Ελλάδας και Κυκλάδων.
6.      Κοινωνία:
1.      Υπάρχει μια στοιχειώδης μορφή κοινωνικών δομών
2.      Χαλάρωση των διακοινοτικών σχέσεων


ΥΣΤΕΡΟΕΛΛΑΔΙΚΟΣ ΜΥΚΗΝΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

è Χρονολογικά τοποθετείται περίπου στα 1400-1100 π.Χ..
è Βασικά χαρακτηριστικά μυκηναϊκού πολιτισμού:
1.      Μέσα 15ου- μέσα 13ου: έντονη μυκηναϊκή παρουσία στις ακτές της Μεσογείου
2.      Τέλη 13ου: τίθεται τέρμα στο ανακτορικό σύστημα, ολική καταστροφή από πυρκαγιά (1200 π.Χ.)
3.      Τέλη 12ου: οι διάφορες κοινότητες στην ηπειρωτική Ελλάδα ζουν απομονωμένες διατηρώντας τις μυκηναϊκές πολιτισμικές παραδόσεις
è Στον ελλαδικό χώρο εξαπλώνεται ο μυκηναϊκός πολιτισμός που έπεται του μινωικού και κατ’ επέκταση εξαπλώνεται και στην Κρήτη.

Η Μυκηναϊκή εποχή διαιρείται σε τρεις περιόδους:
1.      Υστεροελλαδική Ι ή Μυκηναϊκή Ι: περίπου 1550-1500 π.Χ.
1.      Είναι η εποχή των λακκοειδών τάφων των Μυκηνών
2.      Πλούσια ευρήματα από θολωτούς τάφους της Μεσσηνίας
2.      Υστεροελλαδική ΙΙΑ και Β ή Μυκηναϊκή ΙΙΑ και Β: περίπου 1500-1400 π.Χ.
1.      Είναι η εποχή της διάδοσης των θολωτών τάφων αλλά και της ακμής της μυκηναϊκής δύναμης.
3.      Υστεροελλαδική ΙΙΙ Α, Β και Γ ή Μυκηναϊκή ΙΙΙ Α, Β και Γ: περίπου 1400-1100 π.Χ.

Τα μεγάλα μυκηναϊκά κέντρα της Υστεροελλαδικής ΙΙ Α+Β εποχής:
Πελοπόννησος: Αργολίδα, Λακωνία, Μεσσηνία, Μυκήνες, Τίρυνθα, Μιδέα, Ασίνη
Βοιωτία: Θήβα, Ορχομενό, Γλα
Αττική: Αθήνα, Σπάτα, Μενίδι, Ελευσίνα
Θεσσαλία: Ιωλκός
Κυκλάδες: Νάξος, Πάρος, Μήλος, <ήλος
Κρήτη: Κνωσό, Αγία Τριάδα, Γάζι, Γουρνιά
Άλλες περιοχές: Επτάνησα, Δωδεκάνησα, Μακεδονία, παράλια Μ. Ασίας, Ν. Ιταλία.
  
1.      Οικιστικά χαρακτηριστικά: Τάση για πολεοδομικό σχεδιασμό
2.      Αρχιτεκτονική:
1.      Μυκηναϊκά σπίτια: κύριο διαμέρισμα, μια αυλή, γύρω από την οποία οργανώνονται τα άλλα δευτερεύοντα δωμάτια, στο υπόγειο οι αποθήκες.
2.      Σχήμα: προσαρμοσμένο σε μορφολογία εδάφους και σε διαθέσιμο χώρο.
3.      Χαρακτηριστικά: Ίδια με ανάκτορα, όχι τόσο φροντισμένη κατασκευή. «Οικία του Εμπόρου του Κρασιού» κλπ Εξαρτιόνταν από ανάκτορο.
4.      Ανάκτορο:
1.      Είναι τοποθετημένο στην κορυφή του λόφου, στο κέντρο ενός επιβλητικού φυσικού τοπίου.
2.      Η μελέτη του δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα.
3.      Απλό σχέδιο: οικοδομήματα κατανεμημένα σε επίπεδα και θεμελιωμένα σε τεχνητά άνδηρα.
4.      Δύο οικοδομικές φάσεις: α) το 1350 π.Χ. β) το 1250 π.Χ.
5.      Τέλη 13ου αι.: μεγάλες μετασκευές εξαιτίας μεγάλης πυρκαγιά.
6.      Όλο το συγκρότημα περίπου 9.000τ.μ.
7.      Διαιρείται: επίσημα, ιδιωτικά διαμερίσματα βασιλικής οικογένειας, βοηθητικές εγκαταστάσεις.
8.      Πρόσβαση παλιά από βορρά, μετά τη μετασκευή από νότο.
3.      Τάφοι:
1.      ΥΕ Ι: Ποικιλία τύπων, τόσο απλούς λάκκους, όσο και κιβωτιόσχημους ή και τύμβους με πιο σημαντικό τον λακκοειδή τύπο. (Ταφικός Κύκλος Α+Β στις Μυκήνες).
2.      ΥΕ ΙΙ: επικρατεί ο θαλαμωτός και ο θαλαμοειδής τύπος.
4.      Οικονομία Τάση συγκεντρωτικού χαρακτήρα
Εμπόριο – ανταλλαγές: Κυκλάδες, Αίγινα και Κύθηρα εξακολουθούν ν’ αποτελούν τους ενδιάμεσους σταθμούς μεταξύ Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας, ενώ στην Αργολίδα συναντούμε τα περισσότερα δείγματα επιρροής. Σύνηθες φαινόμενο: παράπλους και ευκαιριακό εμπόριο, επαφές Αιγαίου με μακρινές περιοχές.  Η οργάνωση του εμπορίου ήταν εξαρτημένη από τα ανάκτορα και λειτουργούσε, βασικά, με το σύστημα της ανταλλαγής. Τα εργαστήρια εκτελούσαν παραγγελίες του βασιλιά
5.      Κοινωνία:
1.      ΥΕ Ι-ΙΙ: κοινωνία οργανωμένη κατά γένη υπό την εξουσία τοπικών αρχόντων
2.      ΥΕ ΙΙΙ: σαφής ιεράρχηση, στην κορυφή της εξουσίας ο βασιλιάς, κατοικεί στο κέντρο, στο ανάκτορο, και γύρω του αξιωματούχοι και αυλικοί. Γραφειοκρατική οργάνωση.
3.      Η γη ανήκει σε: βασιλιά, αξιωματούχους, θεούς. Το ιερατείο είχε τον έλεγχο της εκμετάλλευσης της γης. Ύπαρξη δούλων. Υπήρχε κάποιο είδος ομοσπονδιακού συστήματος στην οργάνωση των ανακτόρων.
6.      Θρησκεία: ιερά σύμβολα, παραστάσεις θεϊκών μορφών με κύριο χαρακτηριστικό της τον «συγκρητισμό».

Η ΑΚΜΗ ΤΟΥ ΜΥΚΗΝΑΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Τα 5 βασικά χαρακτηριστικά της ήταν τα εξής:
1.      Ανάκτορα
2.      Επιγραφές γραμμένες σε Γραμμική Β
3.      Θαλαμωτοί τάφοι
4.      Θολωτοί τάφοι
5.      Σφραγίδες

Άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία του πολιτισμού:
1.      Η ακμή του μυκηναϊκού πολιτισμού σηματοδοτείται ανάμεσα στα 1400- 1200 π. Χ. όταν διαμορφώθηκαν τα ανάκτορα με τη μορφή που έχουν μέχρι σήμερα.
2.      Ειδικά, για τις Μυκήνες: πόλη που κατοικήθηκε από την Πρωτοελλαδική περίοδο. Διέθετε την ακρόπολη με την επίσημη είσοδο, την περίφημη «Πύλη των Λεόντων»:
1.      Μέσα στην ακρόπολη:
1)      Τον «Ταφικό Κύκλο Α»
2)      Την Σιταποθήκη
3)      Το θρησκευτικό κέντρο
4)      Το «Κτίριο των Ειδώλων» και το «Κτίριο των Τοιχογραφιών»
5)      Το ανάκτορο, που οικοδομήθηκε σε 2 φάσεις και καταλαμβάνει έκταση 9.000 τ. μ.
2.      Έξω από την ακρόπολη:
1.      Οικίες
2.      Τον «Ταφικό Κύκλο Β» , τον «Τάφο της Κλυταιμήστρας», τον «Τάφο του Αίγισθου» , τον «Τάφο του Ατρέα» και τον «Τάφο των Λεόντων», έξι πολλαπλές ταφές σε λακκοειδείς τάφους
3.      Δείγματα γραφής της Γραμμικής Β:
1.      Προέρχεται από Γραμμική Α, από την Κρήτη, όταν την κατέκτησαν (1450 π.Χ.), και αποδίδει την ελληνική γλώσσα, τη γλώσσα των Μυκηνών.
  1. Συλλαβογραφική (συλλαβογράμματα), περιλαμβάνονται και ιδεογράμματα που απεικονίζουν ανθρώπους, ζώα, αντικείμενα και αριθμητικά σημεία
  2. Κείμενα πινακίδων: διοικητικά έγγραφα, κατάλογοι, απογραφές και φορολογικές καταστάσεις και όλες γραμμένες στη μυκηναϊκή «Κοινή»: κοινή έκφραση ζωής στην τέχνη, τη γλώσσα και τη γραφή. Πληροφορούμαστε για: μυκηναϊκή ζωή, κοινωνία, θρησκεία, οικονομία, βασιλεία, διοίκηση, γραφειοκρατία, θεσμούς, κοινωνική οργάνωση σε τάξεις κ.ά.
4.      Φαίνεται ότι υπήρχε μεγάλη ασφάλεια εφόσον εντοπίζονται πολύτιμα υλικά και έξω από το ανάκτορο.
5.      Θρησκεία: ιερά σύμβολα, παραστάσεις θεϊκών μορφών με κύριο χαρακτηριστικό της τον «συγκρητισμό»
6.      Όλα, ανάκτορα και οικίες, καταστράφηκαν από σεισμό ή πυρκαγιά, όταν καταστράφηκε και η ακρόπολη (1250 π.Χ.)

Κοινωνική και διοικητική οργάνωση της μυκηναϊκής κοινωνίας
1.      Μέχρι το 1400 π.Χ. (ΥΕ ΙΙ) η μυκηναϊκή κοινωνία ήταν οργανωμένη κατά γένη υπό την εξουσία τοπικών αρχόντων.

2.      Η ανάπτυξη της παραγωγής και η ανάγκη άμυνας είχαν σαν αποτέλεσμα την ανάδειξη της βασιλείας και τη δημιουργία κέντρων γύρω από το βασιλιά, ο οποίος έμενε στο κέντρο της πόλης, στο ανάκτορο.



Αθηνάς Σαλούστρου

ΕΛΠ 42 - Χαρακτηριστικά Κυκλαδικού Πολιτισμού

Πρωτοκυκλαδικός Πολιτισμός

* Με το τέλος της ΠΚ ΙΙΙ τελειώνει ένας ιδιότυπος πολιτισμός, ο οποίος κυριάρχησε με τη μοναδικής σημασίας τέχνη του στο Αιγαίο.
* Η τέχνη αυτή εκτιμήθηκε από τους λαούς με τους οποίους ανέπτυξε σχέσεις αν κρίνουμε από τα ειδώλια που βρέθηκαν σε περιοχές εκτός των Κυκλάδων, όπως η Κρήτη, η Αττική κ.ά.
* Εξαιρετικά έντονη είναι η παρουσία της τέχνης των Κυκλαδιτών στην Πρωτομινωική Κρήτη, ενώ στη Μεσοκυκλαδική περίοδο μεγάλη επίδραση θα δεχθούν οι Κυκλάδες από την Κρήτη.

Αρχιτεκτονική - Νεκροταφεία – Ευρήματα (ΠΚ Ι):
1.      Λίγα αρχιτεκτονικά λείψανα, οι περισσότερες πληροφορίες από νεκροταφεία, τα περισσότερα έχουν ανασκαφεί λαθραία: κάποιες λιθόστρωτες κατασκευές-εξέδρες και αναλημματικοί τοίχοι
2.      Ύπαρξη γεωργοκτηνοτροφικών εγκαταστάσεων και μεμονωμένων νοικοκυριών
3.      20 με 25 τάφοι κιβωτιόσχημοι σε κάθε νεκροταφείο, μία μόνο ταφή σε κάθε τάφο.
4.      Αρκετά κινητά ευρήματα: κοσμήματα από θαλασσινά κοχύλια, τα πρώτα σχηματικά μαρμάρινα ειδώλια.

Οικισμοί (ΠΚ ΙΙ):
1.      Πρώτα δείγματα προς τον εξαστισμό στα λείψανα οικισμών: σύστημα δόμησης, διαμόρφωση δρόμων, οικοδόμηση διώροφων σπιτιών, π.χ. οικισμός Σκάρκος κοντά στο λιμάνι της Ίου
2.      Οικισμοί-κώμες πρέπει είχαν ιδρυθεί στη Φυλακωπή της Μήλου, Γρόττα Νάξου κ.α. 

Νεκροταφεία (ΠΚ ΙΙ):
1.      Μείωση πλήθους αλλά αύξηση μεγέθους νεκροταφείων π.χ. 600 τάφοι στην Χαλανδριανή της Σύρου
2.      Χαρακτηριστικοί οι κτιστοί τάφοι, που περιλαμβάνουν κάποιες φορές και όροφο, π.χ. Αβδέλι Νάξου.
3.      Πολλαπλές ταφές σε κάθε τάφο.

Ευρήματα (ΠΚ ΙΙ):
1.      Τηγανόσχημα αγγεία
2.      Μαρμάρινα αγγεία και ειδώλιο, π.χ. τύπου με «διπλωμένα χέρια»
3.      Σχεδιάζουν και χαράζουν παντού καράβια σε αγγεία, σε βραχογραφίες ή ομοιώματα από μέταλλο.
4.      Ανάπτυξη μεταλλουργίας που έφερε επανάσταση στον τρόπο ζωής των Κυκλαδιτών.
Επαφές (ΠΚ ΙΙ): Βελτιώνονται τα μέσα ναυσιπλοΐας και διευρύνονται και εξαπλώνονται οι επαφές των Κυκλαδιτών στα νησιά, την ηπειρωτική Ελλάδα, την Κρήτη αλλά και στα μικρασιατικά παράλια

Οικισμοί (ΠΚ ΙΙΙ):
1.      Εξελίσσονται σε πρωτοαστικά κέντρα–λμάνια, οικιστικά κέντρα που προσφέρονται για την ανάπτυξη εμπορικών και ναυτιλιακών δραστηριοτήτων: Φυλακωπή Μήλου, Αγία Ειρήνη Κέας, Ακρωτήρι Θήρας
2.      Οικισμοί που βρίσκονται σε απότομες πλαγιές, όχι πολύ κοντά στη θάλασσα και είναι οχυρωμένες.
3.      Το τέλος τους ήταν βίαιο

Νεκροταφεία – ευρήματα (ΠΚ ΙΙΙ):
1.      Εμφανίζεται ένα νέο είδος τάφου, ο θαλαμοειδής (Μήλο)
2.      Θαλαμοειδείς τάφοι: προορίζονται για πολλαπλές ταφές, απαραίτητοι σε μεγάλα οικιστικά κέντρα
3.      Από τα κτερίσματα φαίνεται ότι συνεχιζόταν η παράδοση της κεραμικής και της μεταλλουργίας, ενώ διακόπηκε η καλλιτεχνική δημιουργία των κυκλαδικών ειδωλίων.

Οικονομία (ΠΚ ΙΙΙ):
1.      Κυριαρχούν οι μικροί οικισμοί
2.      Μεγάλα προβλήματα επισιτισμού και επιβίωσης.
3.      Οι φυσικοί πόροι δεν επαρκούν, η έλλειψη εύφορων πεδινών εκτάσεων αποτρέπει την εγκατάσταση μεγάλων πληθυσμών
4.      Επηρεάζονται από την ανακάλυψη, την εξόρυξη, την κατεργασία και την εκμετάλλευση πετρωμάτων, όπως ο οψιανός της Μήλου, το μάρμαρο από τα περισσότερα νησιά, η σμυρίδα από τη Νάξο, οι τραχείτες για την κατασκευή εργαλείων και σκευών, αλλά και από την ανάπτυξη της μεταλλουργίας.
5.      Οι Κυκλαδίτες υποχρεώνονται να γίνουν πρωτοπόροι στη ναυπηγική τέχνη και τη ναυσιπλοΐα
6.      Τα θαλάσσια ταξίδια ωθούν προς την παρατήρηση των ουρανίων σωμάτων και φαινομένων και ίσως στην απόκτηση γνώσης κάποιων νόμων φυσικής και χημείας για την αγγειοπλαστική και τη μεταλλουργία.
7.      Τεχνική εξειδίκευση και καταμερισμός της εργασίας
  

Μεσοκυκλαδικός Πολιτισμός
* Ο Μεσοκυκλαδικός πολιτισμός χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ομοιογένεια σε σχέση με τον Πρωτοκυκλαδικό, ενώ παρουσιάζει σημαντικές τοπικές ιδιαιτερότητες.
1.      Οι πόλεις διευρύνονται.
2.      Οικισμοί: συνήθως οχυρωμένοι, παρουσιάζουν πυκνή δόμηση και διαθέτουν πολεοδομικό σχεδιασμό.
3.      Οι κατοικίες είναι απλές, ορθογώνιες με 1-3 δωμάτια.
4.      Οι νεκροπόλεις είναι έξω από τους οικισμούς.
5.      Εκτός από τα κτερίσματα που έχουν βρεθεί, γνωρίζουμε ότι γίνονται και κάποιες τελετουργικές εκδηλώσεις που συνδέονται με τον ενταφιασμό και όχι με τη λατρεία του νεκρού.
6.      Τοπικά εργαστήρια συμβάλλουν στη μαζική παραγωγή, εισάγουν πρώτες ύλες.
7.      Οι Κυκλάδες αποτελούν σημαντικό κέντρο ανταλλαγών στο χώρο του Αιγαίου και αποκαθιστούν τις σχέσεις τους με την Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα

Παρουσιάζει σημαντικές τοπικές ιδιαιτερότητες
1.      Οικιστικά:
  1. Οι διάσπαρτοι οικισμοί συγκεντρώνονται σε έναν σε κάθε νησί
  2. Παρατηρείται οχύρωση, πυκνή δόμηση και ένα πραγματικό πολεοδομικό σύστημα.
2.      Αρχιτεκτονική:
  1. Συγκροτήματα μικρών σπιτιών με μεσοτοιχία, χωρίζονται από πλακόστρωτα δρομάκια, χωρίς να σχηματίζονται μεγάλοι ακάλυπτοι χώροι.
  2. Οικία: ο κυρίαρχος τύπος φαίνεται να ήταν ο απλός ορθογώνιος με 1-3 δωμάτια
3.      Τάφοι:
  1. οι νεκροπόλεις βρίσκονται έξω από τα όρια των οικισμών, συνήθη τα κτερίσματα.
  2. Οι τελετουργικές εκδηλώσεις συνδέονται μάλλον με τον ενταφιασμό, παρά με τη λατρεία του νεκρού.
4.      Ευρήματα: η κυκλαδική κεραμική φαίνεται να συνυπάρχει με αυτήν της Κρήτης αλλά και του ελλαδικού κόσμου

5.      Οικονομία:
  1. Πιο συγκεντρωτικό σύστημα του οποίου τη λειτουργία αγνοούμε
  2. Στον τομέα της βιοτεχνίας υπήρχαν μάλλον τοπικά εργαστήρια ειδικευμένα στη μαζική παραγωγή, διανομή τύπων αγγείων, εισάγουν πρώτες ύλες.

  3. Επαφές – Ανταλλαγές
1.      Οι Κυκλάδες κατά τη ΜΚ αποτελούν έναν πολύ σημαντικό πυρήνα ανταλλαγών στο χώρο του Αιγαίου και αποκαθιστούν τις σχέσεις τους με την Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα.
2.      Έτσι οι Κυκλάδες και ιδιαίτερα τα νησιά της δυτικής αλυσίδας διαδραματίζουν έναν κυρίαρχο ρόλο κατά τη ΜΚ.
3.      Κυκλαδική κεραμική βρέθηκε σε ελλαδικές θέσεις ενώ «μινυακά» όστρακα και «αμαυρόχρωμη» κεραμική εντοπίζεται στις Κυκλάδες.
4.      Άργυρος, μόλυβδος ίσως και χαλκός εισάγονται από το Λαύριο για κατεργασία στην Κέα.
5.      Κυκλάδες και Κρήτη διατηρούν αμοιβαίες ανταλλαγές τουλάχιστον έως την καταστροφή των νέων ανακτόρων με αμφίδρομες ανταλλαγές σε κεραμική, λίθινα αγγεία, εξαγωγή οψιανού από τη Μήλο.
6.      Οι Κυκλάδες –κυρίως Κέα, Μήλος, Θήρα- έρχονται σε επαφή με την Κεντρική και Ανατολική Κρήτη και διανέμουν τα προϊόντα της μέχρι την Αττική, ενώ η Δυτική Κρήτη έρχεται σε επαφή με Ανατολική Πελοπόννησο, μέσω Κυθήρων.

6.      Κοινωνία: υπάρχει μια στοιχειώδης μορφή κοινωνικών δομών και χαλάρωση των διακοινοτικών σχέσεων.

   
Υστεροκυκλαδικός πολιτισμός
* Οχύρωση οικισμών αλλά και επισκευές οχυρώσεων προηγούμενων φάσεων.
* Αν και οι πόλεις δεν ήταν ομοιόμορφες, τα σπίτια ήταν διαταγμένα σε οικοδομικά συγκροτήματα με στενά δρομάκια ενδιάμεσα.
* Εμφανίζονται οικοδομήματα μεγάλων διαστάσεων, με κεντρική θέση στον οικισμό.
* Από τους πιο σημαντικούς οικισμούς: Φυλακωπή Μήλου, Γρόττα Νάξου, Ακρωτήρι Θήρας κ.ά.

Η ΘΗΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΧΑΛΚΟΚΡΑΤΙΑ
1.      Στην αρχή της περιόδου φαίνεται να υπήρχε πυκνή κατοίκηση. Έχουν ήδη εντοπιστεί τρεις αγροτικοί οικισμοί.
2.      Το Ακρωτήρι της Θήρας κάλυπτε μια έκταση 10.000 τ.μ. - η πόλη ήταν εύρωστη.
3.      Ο οικισμός καταστράφηκε και εγκαταλείφθηκε γύρω στο 1550 π.Χ. μετά την έκρηξη του ηφαιστείου

Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας και ο αντίκτυπος των συνέπειες της καταστροφής στον κόσμο του Αιγαίου
1.      Ο πρώτος σεισμός που χτύπησε την πόλη του Ακρωτηρίου έγινε στα τέλη της ΜΚ περιόδου.
2.      Η πόλη μετά από αυτό ξαναχτίστηκε, διατηρώντας τα παλιά της θεμέλια, αλλά με κάποιες τροποποιήσεις στο πολεοδομικό σύστημα.
3.      Το επόμενο πλήγμα ήρθε στην ΥΕΧ (1550 π.Χ.), μια εποχή που το νησί είχε φτάσει στο απόγειο του και μάλιστα το Ακρωτήρι ήταν από τα πιο κοσμοπολίτικα εμπορικά λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου.
4.      Ψευδοαρχαιολογία: Κάποιοι συνδέουν το μύθο της χαμένης Ατλαντίδας με το γεγονός αυτό.
5.      Η καταστροφή ήταν μεγάλη και οι συνέπειες είχαν αντίκτυπο σε όλο τον κόσμο του Αιγαίου, τόσο σε πολιτικό όσο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο.

6.      Στο πολιτικό επίπεδο γιατί βλέπουν τους Μυκηναίους να επικρατούν έναντι των Μινωιτών 50 χρόνια μετά και στο καλλιτεχνικό επίπεδο επειδή οι τεχνοτροπίες αλλά και τα διακοσμητικά θέματα τοιχογραφιών και κεραμικής υιοθετούνται από Μινωίτες και Μυκηναίους καλλιτέχνες.



Αθηνάς Σαλούστρου